अनलाईन राहदानि डट कम

संसार भरि नै ईण्टरनेटको माध्यमबाट सरकारी काम-काज र बिभिन्न कागज-पत्र तयार हुने कार्य चलिरहंदा नेपालमा पनि सरकारका काम-कारबाहि नेटकै माध्यमबाट नहोला भन्न सकिन्न । यसै सन्दर्भमा नेपाल सरकारले पासपोर्ट रिन्यू गर्ने कार्य अनलाईन शुरु गर्‍यो भने कस्तो होला ?

ल हेर्नुहोस, यो मेरो पूर्वाग्रह होईन 'पूर्वानूमान' मात्रै हो:

सबैभन्दा पहिला त तपाई ईण्टरनेट जोडेर नेपाल सरकारको 'राहदानी नविकरण' लेखीएको पृष्टमा प्रवेश गर्नु हुनेछ । मोनिटरमा " नेपाली सरकारको राहदानी नविकरण पृष्टमा स्वागत् छ" लेखिएको खुल्ने क्रममा हुनेछ ।

तर ५ मिनेटसम्म त्यो सन्देश मात्रै देखिई कुनै प्रतिकृया नभएपछि, अन्तमा तपाई हैरान भएर आफ्नो Browser "Refresh"गर्नु हुनेछ, अनि शायद यस्तो शन्देश तपाईको मोनिटरमा देखिने छ :

केहि नलागी तपाई "हस त !" लेखीएको ट्याबमा थिच्नु हुनेछ ।
अब, आईतबार बिहान १० बजे नै तपाई त्यहि पोर्टलमा छिर्नु हुनेछ । त्यस दिन सायद यस्तो मेसेज आउन सक्छ :

तपाई कुनै उपाए नलागी नेपालमा फोन गरेर नेपाल बन्द नभएको दिन पत्ता लगाएर पून: त्यहि पृष्टमा जानुहुनेछ र आफूलाई चाहिने फाईल खोज्न थाल्नु हुनेछ ।

नेपालको सरकारी कार्यालयको नेपाली कागजले पोका पारेका फाईल भन्दा पनि ईण्टरनेटको यो फाईल खोज्न तपाईलाई गार्‍हो हुन्छ । "राहदानी नविकरण फारम" लेखीएको ट्‍याब देखीए पनि कि त त्यो खुल्दै खुल्दैन कि त यस्तो मेसेज आउने छ:

अन्तमा केहि नलागी तपाई "सहायता"लेखीऐको ट्याबमा थीच्नु हुनेछ। त्यस पछि यस्तो पेज खुल्ने छ:

अन्तमा जसरी भए पनि आफ्नो काम गर्नु पर्ने भएको र विदेशमा वा कार्यालय बाट टाडा रहेकाले तपाईले दोस्रो अर्थात "ईमेल बाट फाईल प्राप्त गर्ने फारम" खोलेर तिन पुस्ते नाम-थर र अन्य जानकारी हाली फारम "Submit" गर्नु हुनेछ ।

तपाईको आश्‍चर्यको सिमा त्यतिबेला टुटछ जब तपाईको ईमेल ईनबक्समा तुरुन्तै यौटा यस्तो सन्देश आँउछ " तपाईले खोज्नु भएको राहदानि नविकरणको फारम यहाँ छ, कृपया यो अनलाईन भरेर प्रेषण गर्नु होला"

तपाई आफ्नो सरकारले I.T क्षेत्रमा मारेको फडको देखेर खुशी हुदै‌ तुरुन्तै त्यो लिन्कमा जानु हुनेछ । नभन्दै त्यहा यौटा "अनलाईन राहदानी नविकरण फारम" लेखीएको Interactive page खुल्नेछ। तपाई बल्ल ठाँउमा पुगेको अनुभव गर्दै धमाधम नाम, ठेगाना, पुरानो राहदानी नं आदि सबै भरी "Submit" लेखेको ठाँउमा थिच्नु हुनेछ । तर जत्ती गरे पनि त्यो फारम प्रेषण हुदैन र अन्तमा यौटा यस्तो Error Message आउने छ:

अन्तमा तपाई Virtual अनलाईन फारममा Physical हुलाक टिकट टाँस्ने गुत्थी फेला नपरेपछि पूर्बबत: 'अफलाईन' नविकरण Processको लागी यात्राको तयारी गर्नतर्फ लाग्नु हुनेछ ।

अमेरीकन बर्गर र शंकरपुरको मंदिर

अमेरीका र सात समुन्द्र पारीको नेपाल दुरीमा मात्रै टाढा छैनन कि संस्क्रीतीमा पनि उत्तीकै फरक छन। तर आजकाल संसार खुम्चिएको छ। मन हुनु पर्छ एकै दिनमा एक कुनाबाट अर्को कुनामा सजिलै पुग्न संभव छ। त्यही मनले गर्दा म पनि रुपन्देहीबाट अमेरीका पढ्न आइपुगे। सामाजीक संरचना देखी धर्म संस्क्रीती, ठ्याक्कै आकाश जमिनको अन्तर भेटाए। अनी हरेक कुरा नेपालसंग दाज्न मन पराए। नेपाल दाज्ने म मात्रै होइन प्राय सबै साथीले डलरलाइ पनि रुपयां नै भन्दछन।

आखिर मन त नेपाली नै हो, त्याहा जे गर्थे त्यही गर्न मन लाग्छ। पुष महिनामा स्वस्थानी सुनीराखेको मन किन मान्थ्यो र? त्यसैले २ बर्ष अघी देखि स्वस्थानी भन्न सुरु गरें। साथी भाइ जम्मा भएर भनिरहन्थ्यौं। तर यस पटक सबैलाइ नै सुन्ने अबसर मिलोस भनेर नेपालीयनको सहयोगले दौंतरीद्वारा अनलाइन राख्न संभव भयो। स्वस्थानी सुन्दा साथीहरुले १-२ डलर चढाउंथे। त्यो जम्मा भएको दक्षीणा मैले मेरो गाउं शंकरपुरमा जिर्ण भएको मंदिरलाइ चढाएको थिए। यो मंदिरको रंग रोगन देखी मर्मत संभार आदीलाइ निकै सहयोग पुगेको थियो। एउटा कोक खाने पैसाले ठुलै सहयोग हुने रहेछ भन्ने महशुस भयो। त्यसैले फेरी पनि यसरी नै दक्षीणा उठे यसरी नै मर्मत संभार गरेर अर्कोसाल पुन फोटोहरु दौतरीमा प्रकाशित गर्नेछु। नेपालीयन जि, कतै दौंतरीमा पे-पालको बटन राखेर सहयोग गरिदिनुहुन अनुरोध गर्दछु। केही पहिले एक जना साथीले बर्गर खाएर स्वस्थानी भन्ने भन्नु भएको थियो, तर यस्ता द्वैसबाट माथी उठेर हाम्रो धर्म संस्क्रितीको जगेर्ना गरे कसो होला?

बिदेशमा बसेर नेपाललाइ सहयोग गर्ने यो पनि त एउटा अबसर हो। एक त यसरी धर्ममा अलीकती समय दिए मन शान्त हुन्छ अर्को तपाइको १-२ डलरले एउटा गाउंको मन्दिरले रुपनै फेर्दछ। फेरी मनले चिताएको कुरा पनि चांढै पुराहोला!

- सानदाई

स्वस्थानी अध्याय:१४ / १५

http://www4.sendthisfile.com/d.jsp?t=cZaL3T4yLBCETN9o0dtcLkyx
अध्याय:१४




http://www4.sendthisfile.com/d.jsp?t=aNF3sItgQbHVzyWFxSSyfqiM

अध्याय:१५

- सानदाई

स्वस्थानी अध्याय:११ / १२/ १३

अध्याय:११
http://www3.sendthisfile.com/d.jsp?t=7gyaRPDWoCgAZOTEpjutOlTJ



http://www3.sendthisfile.com/d.jsp?t=9Vh9zfSTuu3NdIaBERLaUwcp
अध्याय:१२



http://www5.sendthisfile.com/d.jsp?t=7lONOjWwfmvUwuOY8pzMaNBY
अध्याय:१३

- सानदाई

ऊधारो तेल अनि उधारो लोकतन्त्र

दुइ चार दिन पहिले एउटा भारतीय अनलाइन पत्रिकामा पढेको थिए दिल्ली सरकारले छिट्टै नै एउटा विधेयक ल्याउदैछ रे जस अनुसार आइन्दा दिल्ली राजधानी क्षेत्र भित्रका कुकुर देखी भैसी सम्मका जनावरहरुका धनीले ती जनावरहरु पाले वा राखे वापत वार्षिक रुपमा कर बुझाउनु पर्नेछ । जसमा प्रति कुकुर रु. ५०० भा रु. र गाइ भैसीको प्रति जनावर भा‌. रु. २,५०० वार्षिक रुपमा सरकारलाई बुझाउनु पर्नेछ । एउटा कृषकले चालिसौ हजार खर्च गरेर किनेको भैसीबाट कति आम्दानी लिन सक्छ र कति कर बुझाउन सक्छ त्यो बहसको विषय हुन सक्ला वा त्यसले भोलि सडकमा कस्तो उथल पुथल ल्याउछ त्यो आफ्नै ठाउमा छ तर आम रुपमा पस्चिमा देशहरुले पनि लागु नगरेका पशुकर (कृषीजन्य पशु सम्बन्धी) लागु गर्ने आँट गरेर विधेयक बनाउनु पक्कै पनि पुँजीबादको या कर प्रणालीको चरम प्रयोग हुन सक्छ । मैले त्यो समाचारको विश्लेषण भन्दा पनि छिमेकि देशको अर्थतन्त्रको दौडको गतिको मात्र उदाहरण प्रस्तुत गर्ने जमर्को गरेको हो ।

विषय खनिज तेलको हो जसको मुल्य हाम्रो देशमा कहिले बढ्छ त कहिले घट्छ । अन्तराष्ट्रीय बजारमा खाडी यूद्ध लगतै बाहेक तेलको बढेको मुल्य उल्लेख्य रुपमा नेपालमा बाहेक अरु कुनै देशमा घटेको छैन होला । तर हाम्रो देशमा विकसित देशहरुमा मुल्यवान हुदै गएका तेल र मान्छे जस्ता चिजको मूल्य घट्दो छ।

सबै मन्त्री देखि नेता वा जी एम सम्मले फलाक्ने गर्छन नेपाल आयल निगम घाटामा छ , महँगोमा तेल किनेर सस्तोमा बेच्नु परेको छ रे आयल निगमले । राजनीतिक दवाबले हो या गणित राम्रो सँग नजानेर हो आयल निगमका तलब खाएर बस्नेहरुले अन्तराष्ट्रिय बजार अनुसार तेलको मूल्य कहिले समायोजन गर्न सकेनन र त्यसैको प्रतिफल पनि अब मूल्य एकै चोटी बढाउदा देशले ठूलो मूल्य चुकाउन पर्ने अवस्था आयो ।

केही पैसा मात्र नेपालमा मुल्य सस्तो हुदा तस्करहरुले तराइ सुक्खा पारेर भारततिर तेल लैजान्छन, तेल मात्र होइन तेल सँग सरकारले सहुलियतको लागी गरेको लगानि पनि अर्को देशमा पुग्छ । त्यस्ता करतुत गराउनेहरु पनि जनता वा समाजका प्रतिनीधि हुन भने अर्को तर्फ मुल्य बृद्धि हुने बित्तिकै सडकमा आगो बल्छ र यसका नेतृत्वकर्ताहरु पनि हाम्रै समाजका प्रतिनीधि पात्रहरु हुन ।

जसरी एउटा नालायक, गफाडी, जुवाडी घरमुलीले घरमा स्वास्नी अनि छोरा छोरीको जायज कच-कचबाट बच्न र आफ्नो नामर्दपना पचाउन बजारबाट उधारोमा भरपुर राशन बोकेर ल्याउछ जुन उसको पुस्तामा तिर्ने सामर्थ्य हुदैन र छोरा नातीको पालोमा तिनीहरुको बनिबास लगाउने वा मुग्लान पसाउने कारक बन्छ। ठीक त्यस्तै तिर्ने पैसा नहुदा नहुदै पनि सरकार आफ्नो नालायकीपना लुकाउन अर्को मूलुकबाट उधारोमा तेल ल्याउछ अनि सस्तोमा बाडेर आफनो मर्दाङीपना देखाउने कोशिस गर्छ । थाहा छैन उधारोले कुन दिन घर बास उठाउने हो र कति पुस्ताले त्यसको मार खेप्नु पर्ने हो ।

दशैको बेला देश दर्शनको सुखद अवसर मिलेको थियो, नया नेपालको पनि केहि प्रत्यक्ष अनुभव भयो । महाराजगन्ज देखि रत्नपार्कको ट्याक्सी भाडा १७५ रु. ! तेल पाइदैन रे ट्याक्सी चालक रातभरि लाइन बसेर ल्याएको तेल रे त्यसैले त्यो भन्दा कममा लान मिल्दैन रे । अनि अर्का चालकको भनाई थियो खुरुक्क भाउ बढाए भैहाल्थ्यो मान्छेलाइ यस्तो कष्ट दिनु भन्दा । उनी भन्दै थिए पेट्रोल प्रति लिटर रु ७५ भए पनि सहज पाइन्छ भने अहिलेको भाडामा हामी ट्याक्सी चलाउन सक्छौ।

अनि नया नेपालको माइक्रो बस को कुरै अर्को, १० जना बस्न मिल्ने गाडीमा २२ जना राख्नै पर्ने । अनि गुरुजी को वाणी यति मीठो कि परिवारका अन्य मान्छेसँग यात्रा गर्दा आपत्ति नै आइलाग्ने । यति धेरै मोटर छन् सडकमा कि ट्राफिक जामले गर्दा जमल देखि लाजिम्पाटको यात्रा डेढ घन्टा लाग्ने । यातायात व्यवस्थाको नाममा मजाक छ , बिक्रम टेम्पोका मालिकलाई खटारा टेम्पो चलाएर यातायात व्यवस्था र बाताबरणको धज्जी उडाएको पुरस्कार स्वरुप टोयोटाका माइक्रो बस ल्याउन १० देखि १५ लाखका भन्सार छुट दिन्छ सरकारले , बलात्कारीलाई चेली सुम्पे जस्तै ! अनि बाटोमा भीड माथी भीड, ४ किलो मिटर यात्रा गर्न कमसे कम १ घण्टा । १ लिटर तेलको ठाउमा ४ लिटर तेलको खर्च ।

अहिले फेरि तेलको हाहाकार छ रे । सार्वजनिक सवारि साधन कम गुडेका छन् । काममा जाने मान्छे कसरी अनि कतिबेला पुग्ने हो थाहा हुदैन । महिलाहरुलाइ कामबाट घर फर्किदा कति सकस होला, कति पीडा होला पश्चिमा देशमा बस्ने हामीलाइ सोच्न पनि गार्हो हुन्छ ।

प्रश्न फेरि पनि त्यही हो : के नेपालले तेल उत्पादन गर्छ वा गर्न सक्छ ? गर्दैन वा गर्न सक्दैन भने कतिन्जेल ऊधारो तेलमा रमाउने ? कतिन्जेल फलानाको स्कुले छोराले आफ्नो गर्ल फ्रेन्डलाई गोदावरी वा भेडेटार घुमाउन लैजाने तेलको पैसा राष्ट्रले ब्यहोर्ने ? कतिन्जेल सोल्टी, एभरेष्ट जस्ता होटल एवँ करोडौ रुपीया कारोबार गर्ने उद्योगहरुले खपत गर्ने तेलको पैसा राष्ट्रले ब्यहोर्ने ? हुम्ला, जुम्लाको मान्छेले नसुनेको खाना पकाउने ग्यासमा आज शहरलाइ सहुलियत चाहिएको छ । सहुलियत दिन सक्नु राम्रो हो तर ८५ % जनताको पेट काटेर १५ % भन्दा कम मान्छेले ब्वासोले जस्तो डकार्ने सुविधा पाउनु मानवता हो ?

किन रमाउछ भिड बाटोमा आगो बालेर ? किन त्यो आगोमा देशको भविष्य जलेको बुझ्न सक्दैनन बिद्यार्थी नेता भनाउदाहरु ? किन खपत कम गराउन जन चेतना जगाउन सक्दैन सरकार ? किन उधारो तेलमा रमाएर बैकल्पिक स्रोतको जोहो गर्न तिर लाग्दैन सरकार ? के तेल जस्तै सरकार पनि कसै सँग उधारोमा लिएको बिर्ता हो ? होइन भने ३५ थरिका मन्त्रालय पचाउन सक्ने नाइकेहरुलाई भोलि देश भोको रहन्छ भन्ने ज्ञान पलाउदैन ? त्यसैले छाट हेर्दा लाग्छ लोकतन्त्र पनि उधारोमा लिएको बिर्ता रहेछ !

बन्द- हुत्तीहारा बर्गको अन्तिम हतियार

दिन दिनै कुनै न कुनै बहानामा कुनै न कुनै दल वा गुटले आयोजन गरेका तराई बन्दले उब्जाएको प्रसंग हो यो ।

प्रजातन्त्रको प्राप्तीसंगसंगै नेपाल प्रवेश गरेको, साधारण नेपाली जनतालाई पटक्कै मन नपर्ने बिकृति र आफ्नो उदण्डता देखाउन नेतालाई नभई नहुने यौटैमात्र हतीयार हो 'बन्द' । बिगतका करीब पन्ध्र बर्षा अनगिन्ती दिनकालागी आयोजना गरीएका यस्ता बन्द हाम्रा प्राय जसो सबै पार्टी आफू प्रतिपक्षमा हुदां आहृवान गर्थे भने आफू सत्तामा हुदा त्यसको बिरोध । यहि यौटै प्रकरणबाट 'बन्द' कति जायज छ र हाम्रा नेताहरुमा कति नैतिकता छ भन्ने दुबै प्रश्नको जबाफ पाईन्छ ।

आफू सत्तामा रहुन्जेल बन्दले देश र जनतालाई आर्थीक र सामाजिक नोक्सानी गर्ने बाहेक अन्य कुनै सकारात्मक असर नगर्ने कुरा हरेक दलले बताउदैं आएका छन भने आफू सत्ता बाट बाहिर जानासाथ फेरी बन्दले 'फू-मन्तर' गरी जटील भन्दा पनि जटील समस्या पनि सुल्झाउने तर्क दिदै तिनै दल र पार्टी जनघाती बन्द को आयोजन गर्दै आएका छन ।

अर्को रमाईलो पक्ष के छ भने हरेक बन्द पछि आयोजक गुट वा दलले सो बन्द पूर्ण सफल भएको बिज्ञप्ती प्रकाशित गर्छन ।

बन्दको लगत्तै कतै गाँउमा सुत्केरी आईमाईलाई बन्दका कारण अस्पताल पुर्‍याउन नसक्दा पेटको बच्चा समेतको मृत्यु भएको हृदय बिदारक खबर आउँछ, कुनै शहरमा श्रम गरेर खानेको श्रम खोसीएर भोकै परेको समाचार बन्छ । कुनै ठाउँमा आगो लाग्दा दमकल पनि जान नसकी लाखौंको क्षति हुन्छ त कतै एम्बुलेन्समा समेत आगजनी हुन्छ.... समष्टिमा लाखौको संख्यामा निर्दोष जनताले कष्ट र पीडा झेल्नु पर्छ । तर यी सबका बाबजूद दोस्रो दिन आयोजकको तर्फबाट पूनः बन्द पूर्णा सफल भएको बिज्ञप्ती निस्कन्छ ।

या त कुनै सूदर गाउकी ति गर्भबति महिलाको मृत्यु नै आयोजकको लक्ष हुनु पर्‍यो या त अगलागी बाट भएको धन माल को नोक्सानी नै ति दलको सफलता, नत्र लाखौका निर्दोष जनताले दुख मात्रै पाउने र आफ्नै राष्ट्रले करोडौं को आर्थीक नोक्सानी व्यहोर्नु परको घटना कुनै पनि मानवताका पक्षधर र राष्ट्र प्रेमीलाई कसरी उचीत लाग्न सक्छ - ।

केबल जन-समुदाएले सबारी साधन नचलाएको र पसल बन्द गरेको देखी बुझ पचाएर त्यस्तो कुरा व्यक्त गरीन्छ । यो कुरा कुनै पनि गुट दल वा पार्टी बाट छिपेको पनि छैन । वा सिधै भन्दा जन आन्दोलन बाहेकका हालसम्मका प्राय: कुनै पनि बन्द केवल त्रासका कारण मात्र सम्भव भएका छन ।

आदिम युगमा ढुङ्गा-मुडा र बलको प्रयोगबाट पनि सत्ता र शक्ति प्राप्त हुन्थ्यो, तर आधुनिक सभ्य समाज र मानव चेतनाको बिकास भएको हजारौं बर्षपछि पनि बुध्दि, बिवेक र चेतनालाई तिलान्जली दिएर हुल-दङ्गा, भाडभैला र त्रासको हतियारले सम्पूर्ण जनजिबन नै ठप्प गर्न खोज्नु र अझ त्यसलाई 'लोकतन्त्र' को नाम दिनु हास्यापद मात्रै नभई लज्जास्पद पनि हो ।

अहिलेको अधुनिक युगमा पुगीसक्दा समेत जन समुदाय आफूसंग समर्थीत होईन, त्रसीत छन भन्ने थाहा पाँउदा कुनै पनि दल वा त्यसका नेता भन्नु पर्ने व्यक्तिलाई गर्व होईन लज्जा महशुस हुनुपर्ने हो ।

ढुङ्गा मुडाको त्रास र अगजनीको भरमा जनजिवन अस्त व्यस्त पारेर निर्दोष जनताको आफ्नो जिवीकोपार्जन र स्वतन्त्र हिडडुल गर्न पाउने सबैधानीक अधिकार समेत खोसी उल्टै आफूलाई प्रजातन्त्र बादि भन्दै निर्लज्जताको सीमा नाघी बलजफत गराएको बन्द जस्तो देशघाती घटनालाई आफ्नो बिचारको जन-अनुमोदन भन्नु लज्जास्पद कुरा हो ।

अन्याय वा अत्याचारको बिरोध गर्नु सचेत नागरीक र जिम्मेबार दलको कर्तव्य नै हो भने पुरा बुद्धि विबेकलाई तिलान्जली दिएर 'बन्द' बाहेक बिरोधको अर्को साधन नदेख्‍नु पनि बिरोधि वर्गको कमजोरी र पंगुपनको प्रमाण हो । बन्द यदी स्वत-स्फूर्त रुपमा नभई दबाबको भरमा हुन्छ भने त्यो आफैमा यौटा जन बिरोधि कार्य हो ।

त्यसैले बन्द त्यतिबेला मात्रै गरौं जब स्वत-स्फूर्त रुपमै त्यो घटछ । के यसरी हिसांले हैन बिचारले जनमत बनाउने क्षमता कुनै दल वा गुट स‌ग छ?, यदी यी बन्द आयोजक मध्य कुनै पनि गुटलाई आफू प्रति कति जन र्समर्थन छ भन्ने साँच्चै जान्न इच्छा भए उनीहरुले फेरी यौटा बन्दको आयोजन गरेर जनतालाई स्व-इच्छाले बन्द गर्न र बन्द नगर्नेलाई कुनै पनि बल प्रयोग वा जबरजस्ती नगरिने वत्तव्य दिएर हेरे हुन्छ । के हालका तराई बन्द गर्नेहरुमा र त्यसका हुत्तीहारा नेताहरुमा त्यो गरेर हेर्ने आँट छ ?। के हिसांले हैन बिचारले जनमत बनाउने क्षमता ति गुटहरुस‌ग ? के भय, हिसां, संहार बाहेक विबेक, बिनय र श्रृजनाको शक्ति पनि उनिहरु संग छ?

आज सम्मको इतिहास हेर्दा के प्रमाणीत हुन्छ भने 'दबाब पुर्ण बन्द' केबल बिचार र बिबेकको अभावका कारण जनर्समर्थन जुटाउन नसकेपछि आफैलाई भुलाउन प्रयोग गरीने यौटा हुत्तीहारा बर्गको हतियार हो । जुन हतियारको बारम्बार प्रयोग भयो भने यस्ले उल्टो असर गर्छ र बर्तमानमा क्षणीक आनन्द दिए पनि कालान्तरमा यो हतीयारले प्रयोग कर्तामानै र्फकन्छ र यस्ले आयोजक प्रति उल्टै घृणा र बितृष्णा फैलाउछ र आयोजक प्रतिको जन र्समर्थन झन झन कम हुदैं जानेछ । आशा गरौं बन्द र हिसां बाट हैन बिचार र वार्ताबाट तराई समस्याको समाधान निस्कने छ ।