बिर्सन खोजेको राष्ट्रिय एकता दिवस र निरिह नेपाल

अहिलेसम्म नेपाल नामको मुलुक अस्तित्वमा छ तर भनिएको छ यो मुलुकको निर्माण गर्न लडाइँ गर्नेहरू खल पात्र थिए । अथवा अहिले यस्तो बुझ्न हामीलाई भनिएको छ कि नेपाल नामको मुलुकको जुन एकीकरण गोर्खाका राजाको नेतृत्वमा लगभग २४० वर्ष अघि शुरु भएर त्यसको केही वर्षपछि समापन भएको थियो , त्यो केवल एउटा अतिक्रमण मात्र थियो , एउटा अत्यन्त अन्याय र क्रूरताले भरिएको अतिक्रमण । अहिले जातीवादी नाराको रडाकोमा , त्यो एकीकरण अभियान र त्यसको योजना अनि त्यसपछिको प्रभावलाई भयानक दमनकारी साम्राज्यवादी दुराचार ठहर्याउने तँछाड मछाड चलिरहेको छ र भनिँदै छ अब कल्पना गरिने लोकतान्त्रिक गणतन्त्रको नेपालले नेपालभित्र बसोवास गर्ने प्रमुख जातीहरूका लागि तत् तत् जातीका राज्यहरू थालीमा पस्किएर टक्र्याउनु पर्नेछ अन्यथा घोर अन्याय हुनेछ । जे सुकै होवस् तर ,नेवार,गुरुङ , तामांग, मगर, राई , लिम्बु र थारूका लागि नया नेपालमा छुट्टाछुट्टै राज्य त हुनै पर्छ भन्ने मजबून जारी आन्दोलन हरुको देखिन्छ । त्यसबाहेक , मधेस, चुरे भावर जस्ता क्षेत्रीय र जातीय रङ्गमा दङ्ग परेका आन्दोलनकारीहरूको जिरह पनि स्वायत्तता र आत्मनिर्णयको अधिकार समेतले सुसज्जित बनेका राज्यहरूको मागमा रोकिएको छ । अत: मान्छे भन्दा तल ओर्लेर मनुजहरूले जब आँफू अमुक जात र झुण्ड मात्र रहेको स्विकारोक्तिका साथ आँफू पूरा मनुज हुन अद्यपि नसकेको कुरा खुल्लम खुल्ला सकारेर नेपालको विघटन खोजिरहेका हुन्छन भने त्यहाँ नेपाल नामको राज्यको अवमूल्यन हुने कुरा नौलो मान्नै परेन । त्यसैले अहिले अनेक थरि कबिला राज्यको माग सहित नेपाली भाषा , झण्डा र अस्मिताको धज्जी उडाउने कुराले बहादुरीको महारथ हासिल गर्दैछन र पृथ्वि नारायण र वर्तमान नेपालको बुनियाद रोप्नेहरूका आत्माहरूले धिक्कारिएको अनि दुत्कारिएको अनुभव गरिरहेका छन् ।
भनिँदैछ मान्छेलाई जातमा टुक्राएपछि अनि मुलुकलाई जातका स-साना चोक्टामा दामासही बाँडेपछि मुलुक संघीय लोकतन्त्रको मजबूतिमा रमाउन सक्छ रे ! मान्छेलाई तँ यो जात तँ उ जातको बिभाजनमा बाँडेर मुलुकलाई चिराचिरामा टुक्राउँदा मान्छेहरू असीमित अधिकारको रजगजमा बाँच्न पाउँछन् रे ! मुलुक यसरि पो झन बलियो पो हुन्छ रे !
उदेक छ , एकातिर मान्छे विस्वव्यापीकरणको ढोल पिटेर सीमा र सरहदका पर्खाल भत्काउन अनि भूमण्डलीय एकीकरणको जोसमा रमाउन खोजेजस्तो देखिँदैछ भने अर्को तिर आफ्नो प्राक अस्तित्वतिर फर्केर , न्याय निसाफ माग्न इतिहासको पाङ्ग्रा उल्टो दिशामा फर्काएर कसैलाई खलपात्र साबित गर्ने कृत्यमा रुमल्लिएको छ ।
त्यसो हो भने अतितका गल्तिहरूलाई हामीले कतिलामो अतितको समयमा फर्केर सच्याउने ? बोक्रे युगमा पुग्दा हुने हो कि ! सायद त्यतिबेला हामी साझा मनुजको एकल परिवारमा थियौँ होला । त्यसपछि त अखण्ड भूगोलका खण्डखण्डमा हामी संसर्गित बन्न पुग्दा जात, नाक नक्सा, विचार र राज्यका सीमामा कैद भयौँ होला !
यस्तै एब्स्ट्रयाक्ट प्रश्नहरूको माखेसाङ्लोमा म नेपाल , नेपाली, एकता , राष्ट्रियता , जात, भाषा , धर्म आदि मानव निर्मित बिभाजनहरूको नराम्ररी जेलिएको महशूस गर्न वाद्य बनेको छु । मेरो नेपाल भन्ने कि नभन्ने , राष्ट्रिय एकता दिवसको सम्झना गर्दा मैले कसैको भावनामा चोट पुर्‍याएको पो हुन्छु कि म सोच्नै नसक्ने तरिकाले संपृक्त बनेको छु । म जब राष्ट्र र मुलकको सम्झना वा कुरा गर्छु अवश्य त्यसको अतित निर्माणमा जोडिएका व्यक्तित्व र तिनका कार्य र कृत्यहरू स्वयं उच्चरित बन्न पुग्छन् । त्यो गलत थियो भने मेरो वर्तमान परिचय समेत गलत हो । मेरो नेपाली परिचय, मैले लेख्न र बोल्न प्रयोग गरिरहेको भाषा र मेरो व्यक्तिगत अस्तित्वसंग जोडिएको समग्र समष्टिको ठूलो र व्यापक जीवन गलत नै भयो नि , त्यसो हो भने त !
के नेपाल गलत हो ? के क्रुरता र अन्यायमा बनेको यसको बुनियादले ‘नेपाल वा नेपाली’ भनिन पाउने सम्मको अनुमति तपाइँहरूबाट प्राप्त गर्ला , मेरो प्रश्न ।

सन्दर्भ पुष २७

गृहमन्त्रीको राक्षस हँसाई र भोटाहिटिको बम

हामीहरु प्राय: सबैले रामायण, महाभारत वा त्यस्तै अरु कुनै धार्मिक चलचित्र वा धारावाहिक पक्कै पनि हेरेका छौं ।

यस्ता चलचित्र वा धारावाहिकमा कथावस्तु भिन्न भिन्न भए पनि यौटा कुरा चाँहि समान हुन्छन् । देवता र दानव विच लडाई चल्छ अनी आफ्नो यौटा तीर निशानामा लाग्ने बित्तीकै दानवहरु अट्टाहास गर्न थाल्छन ––हा हा हा हा हा हा हा-- मानौ त्यो यौटा हतियारको सहि नीशाना नै युद्दको विजय हो ।

आज काठमाण्डौमा भएको बम बिष्फोट र हिजोको गृहमन्त्रीको वकतव्य मलाई त्यहि यथार्थ नबुझी गरिएको अट्टाहास जस्तै लाग्दै छ ।

बिषयको गाम्भिर्यलाई नबुझी वा बुझ पचाएर हावादारी गफ गर्न हाम्रा नेताहरु त्यसै पनि अग्रपंक्तिमा आउँछन।यसै क्रममा हाम्रा गृहमन्त्रीले पनि १-२ दिन काठमाण्डौमा केहि घटना नघटेकोले अब 'राम रज्य' शुरु हुन लागेको उदघोष गरिहाल्नु भयो ।

त्यहि लालबुझक्कड र हावादारी वक्तव्यको लगत्तै रत्‍नपार्कमा आज भएको बम बिष्फोटले हामीलाई फेरी एक चोटी सोच्न बाध्य बनाएको छ, के हाम्रा नेताहरुको चेतनाको स्तर पौराणिक कालका दानवको भन्दा फरक छैन ?

हाल पुरै देशको हालत एकदमै ठिक छैन, हत्या, आतंक र बिष्फोट भनेको "दाल-भात" जस्तै छ र देशको कुनै न कुनै कुनामा हरेक दिन जसो १-२ अप्रीय घटनाहरु घटि रहेका छन । यो यथार्थ बारे बिदेशमा बस्ने नेपालीहरुलाई समेत पनि कुनै भ्रम छैन भने हाम्रा गृहमन्त्री भने हिजो सम्म "सुरक्षा स्थिति दिनप्रतिदिन सुधार हुदैछ" भनेर अर्न्तवार्ता दिदै हुनुहुन्थ्यो ।

वहाको अर्न्तवार्ता यहाँ छ र आज काठमाण्डौमा बम पडकेको बारेको समाचार यहाँ छ।

नेपालको हालको स्थिति एकदमै तरल छ र यसलाई सबैले बुझ्ने भाषामा भन्दा "कुन बेला के हुन्छ भन्न नसकिने" अबस्थामा छ । यस्को जानकारी देशकै सुरक्षाका जिम्मा लिएर बसेका गृहमन्त्रीलाई पक्कै हुनुपर्ने हो ।

यस्तो अबस्थामा वहा के हिसाबले सुरक्षा स्थिति दिनप्रतिदिन सुधार भईरहेको हावा भरको कुरा गर्नु हुन्छ ।

देशमा कुन बेला के हुन्छ भनेर जान्ने त कोहि पनि हुन सक्दैन तर हालको परिस्थितिमा यस्तो वक्तव्य दिनु चाहिँ अमेरिकाले ईराक आक्रमण गर्दा सद्दाम हुसैन र उनका सुरक्षा प्रमुखले "हामी अमेरिकालाई जित्दै छौं" भनेर राक्षस हासो गरे जस्तो मात्रै हुनेछ ।

आशा गरौं आगामी दिनमा हाम्रा मन्त्रीहरु सोच बिचार गरेर मात्रै बोल्नेछन ।

अन्तमा आज भएको आक्रमणको घोर बिरोध गरौं साथै हाम्रा नेताहरुलाई बोल्नु अगाडि बिचार गर्नु पर्छ भन्ने बुद्धी पनि परमात्माले प्रदान गरुन ।

सय दिन

अक्टोबर ७ मा शुरू भएको दौंतरी आज सय दिन पुगेको छ। इन्टरनेटमा भएको सानो भला कुसारीबाटै एउटा गतिलो ब्लगको शुरुवात गर्ने बिचार निस्किएको थियो। सारा विश्वमा छरिएका नेपालीको भावानत्मक समबन्धबाट दौंतरीको जन्म भएको थियो। साधारण रुप बाट अहिलेको बिकसित रुप दौंतरीकै प्रयासले सम्भव भएको हो। यसरी बिकास हुने क्रममा राम्रा नराम्रा दुबै कुरा हामिले भोग्यौं र असल कुरालाइ आत्मसात गर्दै अघि बढ्नेछौ भन्ने आशा लिएको छु। एउटा सबल ब्लग बन्न पक्कै पनि मिहेनेत र समय चाहिन्छ , त्यसैले बिचलित नभैकन हामी सफलताको बाटो तिर लाग्दै जानुपर्दछ। आजको दिन सम्म आइपुग्न हरेक ठाउंबाट सहयोग गर्ने समस्त दौंतरीलाइ दौंतरी परिवारको तर्फबाद क्रितग्यता ब्यक्त गर्न चाहान्छु र आगामी दिनहरुमा यस्तै सहयोग गर्दै जानुहुनेछ भन्ने आशा लिएको छु। तपाइहरु आफ्ना कुरा राखेर,खुशी बाडेंर दौंतरीलाइ असल ब्लग बनाउन सहयोग गर्नुहोस।

संबिधान सभाको खीचडी

मिति: बि सं २०६७ साल, आषाढ १५ गते समय: दिनको २ बजे, स्थान: खुला मञ्च, काठमाण्डौ

त्यहाँ उल्लासमय बातावरण थियो, सबै जना हर्षित र सबैको मुखमा बिजयी मुस्कान देखीन्थ्यो । मिठाईहरु बाँडीएका थिए र झुण्ड-झुण्डमा जम्मा भएका व्यक्तिहरु एक अर्कामा शुभकामना र कृतज्ञता व्यक्त गरीरहेका थिए । मञ्चमा बिभिन्न दलका स्वर्गीय बिद्धान नेताहरुको तस्बीरहरु भुण्ड्याईएका थिए। भिन्न भिन्न बिचार राख्ने सबैजना यौटै मन्चमा आएर अपार एकता देखाई आज ठूलै घोषणा समेत हुने हल्ला चल्दै थियो ।

केहि समय पछि मञ्चमा देशका प्रख्यात प्रख्यात नेताहरु लगाएत बिदेशबाट दिक्षा दिन आएका केहि बिद्वानहरु समेत देखा परे र मञ्चबाट बोल्ने क्रम शुरु भएको घोषणा गरीयो । तर हेर्दा हेर्दै त्यहाँ ५, ७ जना "बोल्ने वाला" नेताहरुमा चर्का चर्की भएको कुरा टाढैबाट देखीयो ।

संयुक्त सभा भएपनि आफ्नो दलले अघिल्लो पटक (परापूर्ब कालमा) बढि सीट ल्याएकोले पहिला आफूले बोल्न पाउनु पर्छ भन्ने एकजना नेताको कथन थियो भने, दोस्रो दलका नेता हालको स्थितीमा चुनाब भए बढि जन र्समर्थन आफूले पाउने भएकोले आफूले पहिला भाषण गर्ने दलील दिदैं थिए । बढि खर्च जुटाए बापत आफ्नो बोल्ने हक पहिलो हुने कुरामा तेस्रो दलका नेता जोड दिदैं थिए भने, चौथो नेता आफ्नै कारणले मात्रै आन्दोलन सफल भएकोले आफैले पहिला संबोधन गर्ने तर्क दिदैं थिए । त्यत्तिकै बाद बिबाद र चर्का चर्की को बिचमा पाँचौ दलका नेताले आफूले पहिला बोल्न नपाए "सरकार बाट बाहिरिएर पूनं आन्दोलन" शुरु गर्ने धम्की दिएपछि उदघोषकले बोल्ने क्रम केहि बेरको लागी स्थगीत भएको घोषण गरे ।

यता , बिगतका कैयन जमघट पछि संबिधान सभाको मिति तय गर्दै र त्यसपछि रद्द गर्दै आएका आफ्ना महान नेताहरुले आज त के के बोल्लान र के के गर्लान भन्ने कौतुहल जनसमुदायमा छाएको थियो भने उता पहिला को बोल्ने भन्ने सहमतिमा पुग्न नसक्दा मञ्चमा भने जुनसुकै बेला जे सुकै पनि हुन सक्ने स्थिती पैदा हुदैं थियो ।

आफूहरुले बिगतमा गरेका घोषणाहरुमा आठ दललको आठै थरी अडान र दस थरी एजेण्डा भएका र प्रत्येक नेताले बोलेको कुरा अर्को नेताले बोलेको भन्दा फरक हुने गरेकोले जनतामा झन् झन् भ्रम सृजना भएको बताउँदैं बिद्धान बक्ताहरु मध्यका यौटा नेताले बरु कसैले पनि नबोलेर यौटा संयुक्त बक्तव्य निकाल्ने सल्लाह दिए ।

उनको त्यो सल्लाह करीब करीब पारीत हुन लाग्दा फेरी त्यो बक्तव्य कुन दलका नेताले पढने भन्ने बारेमा हान थाप हुन थाल्यो । उपस्थित जनसमुदाएको भिड र त्यसमा जम्मा भएका व्यक्तिहरुको "सामुहिक स्तर" हेर्दा जुन दलका नेताले त्यो बक्तव्य पढछन् त्यसको सम्पूर्णा श्रेय जनसमुदायले त्यहि यौटा दललाई मात्रै दिन्छन् भन्ने बुद्धिमान नेताहरुले अडकल गरेकाले बक्तव्य कस्ले पढने भन्ने बारेमा होडबाजी चल्न थाल्यो ।

यौटा संयुक्त बक्तव्य तयार गरेर त्यसलाई ८ भाग लगाई सबैले एक एक भाग पढने उत्कृष्ट राय पनि त्यहाँ ननीस्केको होईन, तर त्यसो गर्दा "जोडदार शब्द" र "दरीलो बाक्य" जती सबै एक दुइ जनालाई मात्रै पर्न सक्ने र सो को सम्पूर्ण श्रेय एक दुई दलले मात्रै पाउने देखीएकोले अन्तमा बिदेशबाट आएका निर्देशको सल्लाहमा उक्त बक्तव्य सबै जनाले सामुहिक रुपमा एकैसाथ पुरा पुरा पढने निर्णय, अल्पमतको बिरोधको बाबजुद पारीत भयो ।

त्यसपछि यौटा मात्रै माईकको तयारी भएको मञ्चमा तुरुन्तै अरु ६, ७ वटा माईक मगाईयो र सबै नेताहरुले "...१... २... ३...." भनेर एकैचोटी सामुहिक बक्तव्य पढन थालेः

"..... महिला तथा सज्जन बृन्द ...हाम्रो अती दुरदर्शी निर्णय र तपाईहरुको फुर्सदको सहयोगको कारण नै आज हामीले पून एक पटक संबिधान सभाको मिति घोषणा गर्ने मौका पाएका छौं । यौटै देसमा केहि महिना भीत्रै पटक पटक संबिधान सभाको घोषणा गर्न सक्नु भनेको हाम्रो ठूलो उपलब्धी हो । अझ यो पटक संबिधान सभाको मिति घोषणा गरिन लागेको २५औ पटक परेकोले यस्को भिन्नै महत्व छ ।आज हामी गौरबशाली पच्चिसौं पटक यो संबिधान सभाको चुनावको घोषणा गर्न गईरहेका छौं ।

यस बीचमा हामीले कैयन चोटी अन्तरीम संबिधान संसोधन गर्‍यौ, कति चोटी कुनै दल सरकारमा सामेल हुने र निक्लने कार्य भयो तर पनि संबिधान सभाको आन्दोलनलाई भने जारी राख्यौ । कहिले राजाको कारण त कहिले माओबादि सेनालाई राष्ट्रिय सेनामा नहाल्ने निर्णयका कारण यो चुनाव हुन सकेन।

लक्ष र उपलब्धि गौण कुरा हुन, मुख्य कुरा भनेको संबिधान सभाको नारा हो, । त्यसैले देशमा जे भए पनि जसो भए पनि हाम्रो कार्य यस्तै चल्दै जानेछ । तपाईहरु यसरी नै सहयोग गर्दै जानुहोस हामी ...अबका दुईबर्ष भीत्रमा... साँच्चै त्यो... चुनाव गरेर देखाईदिने छौं..."

नेताहरुको संयुक्त बक्तव्य सक्कीदां नसक्कीदैं अचानक चारैतीर बाट आँधि- हुरी र असीना- पानी बर्षीन लागेकोले त्यहाँ भागदौड मच्चीयो ... तुरुन्तै बिद्युत आपूर्तीमा अबरोध आएको र स्थिती असहज भएकोले नेताहरु आ आफ्नो चिल्ला गाडी लीएर सशुरक्षा आ- आफ्नो घरतर्फलागे ।

केहि समयअघि लोकतन्त्रको जोशमा सडकमा तोड-फोड गरी यातायात अबरुध्द गर्राई भाषण सुन्न आएका जनसमुदाय भने यातायात साधनको अभावमा धेरै बेरसम्म असीना पानीमा चुटीँदैं यत्र तत्र भागदौड गरी आफूलाई जोगाउने असफल प्रयास गर्दै थिए ।

चाउ चाउ - Chow Chow

भोक लागेर केही खान निस्केको एक ठाउंमा चाउ चाउ बिक्रीमा पो लेखेको रहेछ। के चाउ चाउ रहेछ भनेर पढेको त के को खाना हुनु नि? अर्कै कुरा पो परेछ। देखीहाल्नु भो नि के परेछ भनेर।

हामी त खाने कुरालाइ चाउ चाउ भन्छौं ह्या त कुकुरको जात पो रहेछ। कसैले के खाइस खाजा भनेर सोध्यो भने चाउ चाउ....होइन होइन वाइ वाइ भन्नु पर्ला। मलाइ पनि अचम्म लागेर सोध खोज गरेको त चाउ चाउ (Chow Chow) को उत्पती चिनमा भएको रहेछ। यसलाइ चिनियामा sōngshī quǎn -鬆獅犬 भनिने रहेछ जस्को अर्थ भुत्ले शिंह हुदो रहेछ। चिनमा यो कुकुरको मोडल बुद्द मन्दिर वरिपरी रक्षकको रुपमा राख्ने गरिदोरहेछ। १८ औ शताब्दी ताका यसको मासु बेलायतमा बिक्री हुंदो रहेछ। यसरी मासु आउदा मासुको पोकामा "Chow Chow" लेखिएको रहेछ। यसको अर्थ चिनयामा खित्री मित्री भन्ने रहेछ तर भन्सारका कर्मचारीले नाम नै चाउ चाउ भन्ने बुझेछन । यसरी पश्चिमी देशमा यो कुकुरको नाम चाउ चाउ रहन गयो।हामीले नेपालमा खाने गरेको चाउ चाउको नाम चाही कसरी रहन गयो? यो नेपाली खाना त पक्कै होइन। कतै बाहिबाट "Chow Chow"खित्री मित्री भनेर आउदा हामीले चाउ चाउ भन्न थालेका त होइनौं।

ओबामा की क्लिंटन ?

- Ajaya Dhakal
अमेरिकी रास्ट्रपति को चुनाव को सरगर्मी चलेको बेला मैले केहि लेख्ने जमर्को गरेको छू। डेमोक्रेटिक पार्टी बाट उमेदवार बनेका दुई पत्रिस्पर्धि बराक ओबामा र हिलारी क्लिंटन बारेमा मेरो बिचार यहाँ समक्ष प्रस्तुत गरेको छू।
किन ओबामा ?
सीनेटर ओबामाको बोलिमा एक जादू छ।
जहाँ जहाँ उनी बोलेका छन उनले खूब राम्रो छवि छाडेका छन। मेरो बिचारमा ओबामामा एउटा गजबको influential capability छ, एक किसिमको ताजापन छ । सायद उनको उपस्थितिले होला , यस पटकको चुनाव प्रचारमा युवाहुरुको ठुलो उपस्थिति भएको छ। ओबामा को चुनावी मुद्दा भनेको इराक युद्द , स्वास्थ्य र उच्च शिक्षा वरिपरी घुमेको छ. उनको चुनावी नारा छ " Change, we can believe in".
किन क्लिंटन ?
न्यूयोर्क की सिनेटर हिलारी क्लिंटन मा आठ वर्ष सम्म अमेरिकाको प्रथम महिला भएको अनुभव पनी छ । यसको अलावा बिगत ३५ वर्ष देखी कानून ब्यवसाय मा काम गरेको अनुभव छ। क्लिंटन ले अमेरिका भित्र मात्र हैन अमेरिका बाहिर को संसार पनी देखेकी छिन ।उनको चुनावी मुद्दा पनी ओबामा को जस्तै जस्तै नै छ। उनको चुनावी नारा छ " Ready for Change" ।
मेरो रोजाईको को त ?
यिनीहरु दुई जना मा आ आफ्नो खूबी र क्षमता छ। दुई मध्ये कसैले रास्ट्रपति को चुनाव लड़ने मौका पाए र जीते भने इतिहास बनाउने छन। हुन त म जस्तो बिदेशी मान्छेलाई कागलाई बेल पक्यो हर्स न बिस्मात हनु पर्ने हो , तर पनी यो मन न हो. . ..नसा त अली अली चढी हाल्छ। मेरो सहानुभूति भने ओबामा भन्दा क्लिंटन प्रति धेरै छ। उनको अनुभव ले मात्र हैन , उनका पति बिल क्लिंटन को अनुभब ले पनी अमेरिकाको खास्किदो अर्थतंत्र लाई माथी उठाउने छ भन्ने मेरो बिस्वास छ। हेरौ यो राजनीति को खेल ले कस्लाई कहाँ पुर्याउँछ ?
दौतरी हरु को के बिचार छ ?
यहाँहरुको रोजाई को उमेदवार को हो , कमेंट मा लेख्नु होला। अहिले लाई जदौ !