‘अन्तिम यात्रा’ को मैले बुझेको अर्थ सायद गलत रहेछ । गलत नै भएकोले, अन्तिम यात्राको मैले बुझेको अर्थ म यहाँ लेख्दिन । किनकि आजको दैनिकी मा, यो वाक्याशंको मैले बुझेको भन्दा भिन्न अर्थ जनाउने तस्विर राखिएको छ ।
यस बारेमा धेरै लेख्न मन लागेन । तपाईहरु आफै हेर्नुहोस भित्रको स्क्रिनशट:
तपाईले पढ्नु भएको र बुझ्नु भएको यो वाक्यांशको अर्थ के थियो कुन्नी ?
(यो यात्राको पहिलो भाग यहाँ छ ।)
आचार्य प्रभा
एयरपोर्टबाट रातिको २ बजे निस्क्यौ । बाटोमा जाँदा जांदै फेरी ट्याक्सीको चक्का पंक्चर भयो, फेरी अर्को आपत आइलाग्यो । साँच्चै मेरो मनमा त्यही बेला देखी अँध्यारो छाउन थालिसकेकोथ्यो । बिपत्ती पनि एउटा मात्र भएको भए पो ?, रातिको २:३०बजे भिनाजुको अपार्टमेण्टमा पुग्यौँ । मलाई पटक्क निन्द्रा लागेन । कता कता मनमा शंका लागिरह्यो कि यो यात्रा मेरोलागी फापसिद्ध छैन भनेर, किन कि कहिले काँही त परको कुरा पनि मनले देख्छ भन्छन । भोली पल्ट गएर समान लियौं, जे होस् सहिसँग समान आइपुग्यो । अनी हामी अर्को दिन बागडुग्राको लागि प्लेनबाट प्रस्थान भयौ । दिदी आफ्नै गाडीलिएर हामीलाई रिसिव गर्न आउनु भएको रहेछ । हामी त्यस्पछी दमक तर्फ लाग्यौ ।
साँझको सात बजेतिर दमक पुग्यौ। धेरै समय पछी आफ्नो ठाउं पुग्दा अनौठो लागिरहेको थ्यो । त्यो रात राम्रैसँग निदाउन सकें । भोलिपल्ट बिहानै मर्निग वक गर्दै दमक घुमेकी त धेरै परिवर्तन पाएँ । तर अफ्सोच !, घरहरु मात्र ठुल्ठुला बनेका तर बाटोहरु भत्किएर चौपट । मान्छेको नचाहिदो भिँड । त्यसै नराम्रो पनि लाग्यो । बल्ल बल्ल घर पुगेकी आमालाई भेट्न भनेर पनि तर के गर्ने ?, बत्तिको अभावले सम साँझ नै ओछ्यान पस्नु पर्ने बाध्यता । गर्मी त्यस्तै अचाक्ली । कहाँ बसेर कुरा गर्ने मौका र ?, आमा(सासु ) पनि धेरै बुढी हुनु भएछ । जीवनका सारा उमेर नै मैले वहाँसँग बिताएकीले मलाई यत्तिका बर्ष सम्मको बिछोडमा वहाँको सम्झनाले धेरै सताएकोथ्यो । म वहाँलाई भेट्न पनि गएकी हुं, तर ...अफ्सोच राम्रो सँग मनको कुरा पनि साट्न पाइन मैले । वहाँ पनि मेरो उपस्थितिमा धेरै खुशी हुनु भएकोथ्यो । कही नगै यही बसहै भनी रहनु भएकोथ्यो । तर म दमकमा अलिकती ब्यस्त पनि भएँ, पुराना मेरा साहित्यिक भाईहरुसङको भेट्घाट । पत्रकारहरुको जमघट किनकी म धेरै समय पछी पुगेकिले सबैले नै मलाई भेट्ने अन्तर्वाता लिने जमर्को गरिरहेका थिए । बिराटनगरबाट टि.भी को एक्जना पत्रकार पनि मलाई भेट्न पुगे यसैले पनि म ब्यस्त भएँ । त्यसैले आमासङको बस्ने इक्षा चाँही मैले त्यो बेला पुरा गर्न सकिन ।
मैले सोचेकि थिए अझै २ -३ महिना छदैँछ, धोको पुगिन्जेल बसी हाल्छु नि आमा सँग भन्ने । तर दमक पुगेको ३ दिनमा नै तुरुन्त अमेरिका फर्की हाल्नु पर्ने खबर आयो । म त आत्तिए । न कसैलाई भेट्न नै पाउने भएँ, न आफ्नो उदेश्य नै पुरा हुने भयो । धेरै काम पनि गर्छु भनेर गएकी थिएँ । साहित्यिक, साङीतिक क्षेत्रको । सबै मेरो सपना अधुरो हुने भयो । अमेरिका फर्कनु नै पर्ने बाध्यता । सानो तिनो काम भएको भए पनि त होस् भन्नु । १५ तारिक भित्रमा पुगिसक्नु पर्ने । अब म मा के बित्यो होला ? जहिल्यै नेपाल बन्द । अब फेरी म कोल्कत्ता हुँदै नै फर्कनु पर्ने । म धेरै बिचलित भए । काठमाडौंमा दिदी हुनुहुन्छ वहाँ मेरो बाटो हेरेर बस्नु भएको छ । रोगी हुनुहुन्छ । २ महिना अघाडी नै हङकङ जाने मान्छे मलाई भेट्न भनेर बस्नु भएको छ । मैले फोन बाट म आउन नसक्ने भन्ने कुरा गर्दा धेरै रुनु भयो । चार बर्ष सम्म छोरीलाई नभेटेको बल्ल भेट्ने खुशीमा मक्ख थिएं त्यो पनि नहोला जस्तो भयो । अर्की दिदी दमक नजिक बस्नु हुन्छ वहाँलाई भेट्न जाने तयारीमा मात्र थिए वहाँको घरमा एउटा नराम्रो अप्रत्याशित घट्ना घट्न गएको खबर पाएं । अब त्यस्तो दुर्द्शामा कुन खुशी लिएर भेट्न जाने ?, एक जना दादा हुन्हुन्छ वहाँलाई भेट्न जाने पनि हिम्मत भएन किन कि भाउजु भर्खर मात्र बित्नु भएकोले त्यो शुन्य घरमा जान पनि मन लागेन । तापनि १ घण्टाको समय निकालेर गएँ । त्यो एक घण्टा भित्र दादाले भाउजुको कुरा गरेर नै बिताउनु भयो । मन नै खिन्न भयो । यसरी धेरै नीरसता बोक्दै मेरो यात्राको पल,पल काट्न वाध्य भए ।
काठमान्डौमा सबैलाई थाहा थियो म आउछु भनेर । सबैले बाटो हेरेकाथिए । सबैलाई फोन गरेर भनें, म आउन सक्दिन भनेर ।सबैले बिष्मात गरे किन कि संगीत क्षेत्र, साहित्यिक क्षेत्रका मान्छेहरु सँग मेरो धेरै समिपता थियो । धेरैले मलाई गुमाएको महशुश गरेकाछन र मैले पनि त्यस्तै महसुश गरेकी छु । ५ ,७ दिन दमकमा बसें तर त्यो बसाइ धेरै कष्ट प्रद भयो । न त बत्ती छ । न ईमेल नै चेक् गर्न पाइन्छ । न हत्पत फोन नै लाग्छ । आफ्नो भने त्यस्तो इमेर्जेन्सी छ । अब कोल्कत्ता सम्मको टिकेट गर्नु छ । कालेम्पोङमा फोन कन्ट्याक्ट गर्छु हत्पत लाग्दै लाग्दैन । कुदेर साईबर जान्छु हत्पत ईन्टरनेट खुलिदैन । २/३ घण्टा बसेर निस्कदा पसिनाले लुछुप्प भइन्छ । तर खास आफ्नो उदेश्य पूरा हुँदैन । अब यस्तो अवस्थामा म कत्ती आतिए ?, अमेरिकाको टिकेट कन्फर्म छ भन्ने खबर आयो तर प्रिन्ट आउट गर्ने अवसर नै पाउदिन ।यसरी म बेचैन भएर बस्न वाध्य भए । १४ तारिकमा सिलिगुरी आउनु भन्ने खबर आयो मैले काठमाडौं जान लाई एक दिनको भए पनि टिकेट गरेकिथिए, त्यो पनि मुश्किलले पाएको त्यो पनि क्यानसिल गराएं । काठमाडौं जाने मेरो उदेश्य धेरै भए पनि त्यो अपर्झट परेको अवस्थाले गर्दा मैले त्यो छोटो समयको लागि चाँही मैले मेरी दिदी र कर्नल आनन्द अधिकारी सँग अनी इमेज च्यानलको सुरज श्रेष्ठ अनी मेरो मित्र गोबिन्द उपाध्याय सँग केही समय भए पनि भेट्ने अभिलाषा बोकेर टिकेट गरेकी थिए, तर त्यो सपना पनि अधुरो भयो ।
यसरी म धेरै निराशाहरुसँग सम्झौता गरिरहेकी थिए, १४ तारिक को दिन आयो म सिलिगुरिसम्म जानको लागि त्यार भएर बसेकी थिए । जानलाई के समान लिएर निस्कन लागेकी मात्र थिए झापा अनिश्चित्कालिन बन्द भन्ने खबर सुनें । म त यस्तो बिचलित भए कि सिलिगुरी सम्म जसरी पनि गएर त्यही बेलुकाको बस कोल्कत्ताको लागि चड्नु पर्ने अब यस्तो अव्स्थामा म मात्र नभएर जो कोही पनि आत्तिन्छन नि । म त किङ्कर्तब्य बिमूढ भए । अचानक मैले दमक को इन्स्पेकटर लाई सम्झिन पुगे जो मसँग आएको भोली पल्ट नै चिनाजानि भएकोथ्यो । वहाँले धेरै अघाडिदेखी मेरा रचनाहरु पढ्ने, गीतहरु सुन्ने गर्नु हुन्थ्यो रे । यसैले हामी बिच राम्रो सम्बन्ध भयो । मैले वहाँलाई सम्झिन बाध्य हुनु पर्यो । मैले वहाँलाई फोन गरेँ । वहाँले फोन पनि उठाउनु भयो । मैले आफ्नो समस्या भने वहाँले पनि मेरो मजबुरी बुझ्नु भयो र भन्नु भयो म नै पुर्याउन जाने थिए तर आज कुनै नेता आउने भएकोले स्कटिङ मा जानु पर्छ, तर तपाईं एक घण्टा भित्र तयार भएर बस्नु होस्, म कुनै अंबुलेन्स बन्दोबस्त गरेर एउटा पुलिस पनि खटाइ दिन्छु , बल्ल मेरो साहस् आयो अनी म घरबाट निस्केर कत्तिबेला एअंबुलेन्स आउछ भनेर कुर्न थाले, कसैसँग राम्रोसँग बिदा हुन पनि पाइन, यत्ती सम्म कि आमाको गोडा मात्र ढोगें तर जान्छु भन्ने हिम्मत गर्न सकिन ।
अचानक एअंबुलेन्स आयो पुलिस सहित्, तर मलाई देखेर एअंबुलेन्स को ड्राइभर त जान्न भन्न थाल्यो, अब भने म झन आत्तीएँ, अनी फेरी इन्स्पेकटर लाई फोन गरेँ बल्ल बल्ल वहाँले कुरा मिलाउनु भयो र म राम्रो सँग बिदावारि नभै आफन्तहरु बाट टाडिएँ । बाटाभरि नमीठा अनुभवहरु सङाल्दै म नमीठो यात्राको यात्रा बन्दै सिलिगुरी पुगें, फेरी भरै ८ बजे कोलकोताको लागि सफर गर्नु थ्यो । जे होस् दमक को इन्स्पेक्टरको गुण म जिन्दगी भर भुल्न सक्दिन । यसरी म अबिरल यात्रि बनेर लगभग उदेश्यहिन यात्रामा भौतारी रहेँ । यो यात्राले मलाई अझै मुटुमा पीडा दिएको भान भएकोछ । धेरै बर्ष पश्चात पोल्टाभरी खुशी लिएर आफ्नो ठाउं गएकी थिएँ, त र झनै बिझाउने घाउ बोकेर आएँ । अहिले म मानसिक या शारिरिक् थकान लिएर बसी रहेछु, अब कहिले खुशीको यात्रा गर्ने दिन आउँला भनेर । यो सपनाको देशमा हराउनु पर्ने बाध्यत छ । अब शायद त्यो दिन आउन र रमाइलो यात्रा गर्न अर्को जुनि नै लिन पर्ला कि ? यसरी मेरो अप्रिल फूलको यात्राले मलाई नै अप्रिल फूल बनायो । अस्तु
भर्खरै: प्रचण्डद्वारा राजिनामा ।
नेपालका अनलाइन समाचार साइटहरु खोल्न धौ धौ परिरहेको बेला भर्खरै नागरिक न्युजको अनलाइन संस्करणमा प्रकाशित ब्रेकिङ न्युज । माओबादिहरुलाई काम गर्न दिएनन रे दलहरुले र के के शक्तिहरुले !(Panda)
अपडेट: नेपाली समय दिनको १:१०, नेकपा एमाले र नेपाली कांग्रेस बिच, नेकपा एमालेको नेतृत्वमा सरकार गठनबारे छलफल । तर राष्ट्रपतिको कदम प्रती नेकपा एमाले पनि असहमत । काठमाण्डौमा प्रदर्शनहरुको बिच यातायात प्रभावित ।
अपडेट: नेपाली समय १२:००, दिउसो १ बजे मन्त्री परिषद (माओवादी मात्रै सम्मीलीत) को बैठक बस्ने । तीन बजे प्रधानमन्त्रीको सम्बोधन आउने । माओवादीले राष्ट्रपति बिरुद्ध महाअभियोग लगाउने । कांग्रेसद्वारा प्रधानमन्त्रीको राजीनामा माग। साथै माओवादीबाट ‘भण्डाफोड’ कार्यक्रम गर्ने जानकारी । सबै दलहरु आन्तरीक छलफल र कानूनविदसंगको छलफलमा व्यस्त ।
अपडेट: रुक्माङगद कटबालाइ प्रधानमन्त्रीले निकालेको नियम बिपरती भएकोले राष्ट्रपतीले उनलाइ काम काज जारी राख्नु भनेर पत्र दिएछन। अहिलेको स्थीती ‘नेपालको कानुन भगावानले मात्रै जानुन’ जस्तो छ!
------------------------------------------------------------------------------
सेनासंग आमने सामने लडेर दशक बिताएको माओबादी, चुनाबमा जितेर सरकारमा छिरे पनि सेनासंग सम्बन्ध सुध्रेको थिएन। उनीहरु आफ्ना लडाकू मिलिसिया र नेपाली सेनाको हैसियत एकै मान्दै आएका थिए। त्यसै अनुरुप सेनामा भर्ती रोक्न देखी राष्ट्रिय खेलकुदमा आफ्ना मिलिसियालाइ रातारात खेलमा सामेल गराएर नेपाली सेनाकै हैसियतमा ल्याउने प्रयास गरेका थिए। तर सेनाले यि दुबै कुरा मानेन र यी दुबै कुरामा माओबादीको बिपक्षमा उभियो। के त्यसै कारण नेपाली सेनाका सेनापती रुमागंत कटवाल फाएर भएका हुन त?
रुमागंत कटवाल निकालिनु यि नै मुख्य दुइ कुरा मोओबादिले देखाएको छ। उनी सेनामा सक्षम नरहेको जिकीर गर्दै मन्त्रीपरिषद समक्ष उनलाइ कारबाही गर्न प्रधानमन्त्रीले अनुरोध गरेका थिए। तर यो अनुरोध सरकारमा सामेल अन्य चार दलले सिधै अस्विकार गरे। अबकासको पत्र रुपागंत कटवालले न्याय सम्मत नभएको भन्दै बुझेनन भने नया बनाइएका सेनापती कुलबहादुर खड्काले पत्र बुझे। यसरी नाटकिय रुपमा सेनपतीमाथी किन जाइलाग्यो माओबादी?, कारबाहीका लागी सेना भर्ना र खेलकुद त हात्तीका देखाउने दांत मात्रै हुन।
मुख्य कुरा त माओबादी मिलीसिया नेपाली सेनामा सामेल गराउन नगरेको सहयोग नै हो। अब भने स्थीती जटिल बन्ने भएको छ। सेनापती माथी अल्पमतको निर्णय कसरी लागु गर्छ माओबादीले? , पशुपतीको पूजारी देखी प्रज्ञा प्रतीष्ठानमा आफ्नो स्ट्यान्ड गुमाएको माओबादीले नेपाली सेनापतीमा गरेको कारबाही कसरी अडीग राख्ला?, अब माओबादी सेना नेपाली सेनमा सामेल गराउने भए हिजो एक आपस बिरुद्द बन्दुक चलाएका मात्र होइन माओबादीबाट अम्रिसपुरी स्ट्टाइलमा नेपाली सेनाको घर,परिवार, आफ्न्त समेत सताइएका नेपाली सेनाले कसरी लिनेछन? ।
अहिले त माओबादीले अरु पार्टीलाइ भुसुना सरी गन्दैन। बेला बेलामा माओबादी जनगणतन्त्र भनेर कुर्लने पनि गर्दछन। नेपाली सेनामा माओबादी सेना मिसाए आफ्नो हबिगत के हुने हो, यो अन्य पार्टीले पनि बुझेका छन् ।अब अन्य पार्टीहरुले के गर्लान? । रुक्मागंत कटवालले अवकास पत्र लिन अस्विकार गरेको र कुलबहादूर खड्काले नियुक्ती पत्र बुझेकोले सेनाले कस्लाइ सेनापती मान्ने हुन? सरकारमै मत बाझिएको र अल्पमतको निर्णयले सेनापतीमाथी कारबाही भएको ले यो मुद्दा अदालतमा परे अदालतले के गर्नेछ? ।
नया संबिधान बन्ने टुगों नभएको बेलामा देशको जरजर स्थीतीलाइ माथी उठाउनुको साटो सरकार यसरी अन्य मुद्दामा फस्नुले नेपाली जनताको भाग्य कता डोरीने हो? यी सबै प्रश्न यती जटील छ उत्तर जे दिए पनि ठिक बेठीक के हो समयले मात्र बताउने सक्ने छ।
नेपाली जनताको शान्तिप्रतिको चाहना फेरि धरापमा परेको महशूस हुँदैछ । सत्तामा रहेको माओवादीले अलिक जिम्मेवारीपूर्ण र सम्झौतावादी बाटो अपनाइदिएको भए अहिलेको मुठभेडको स्थितिलाई सायद तर्काउन सकिन्थ्यो । तर लाग्छ ,अपेक्षाकृत जिम्मेवार र भावुक देखिने कामरेड प्रचण्लाई सम्झौतावादी र व्यवहारिक बन्न नदिने स्थिति उनको क्रान्तिकारी पार्टीले पैदा गरिदियो र उनले चाहेर पनि सेनापति प्रकरणमा यो अप्रिय कदम लिन वाध्य भए । हुनपनि, माओवादी सरकारमा आइसकेपछि, उसले लिने आगामी राजनैतिक बाटोका बारेमा धेरैलाई केही हलुका महशुस हुन लागेको पनि थियो । तर साथसाथै माओवादी नेतृत्वले बेलाबखत भन्ने गरेको 'सत्ता कब्जा' र 'अदालत जनमुखी' हुनुपर्ने दावाका नाममा गर्ने गराउने तमाशाहरूबाट माओवादीको असली चाल सर्वसत्तावाद नै हो कि भन्ने संशय धेरैको मनमा ज्यूँका त्यूँ थियो ।
नेपाली शान्ति प्रकृया भारतीय कृपामा राजा ज्ञानेन्द्र बिरुद्द गिरिजा प्रसाद र प्रचण्डको हातेमालोको उपज थियो । शान्ति प्रकृयाका ३ वर्षसम्ममा , यो समीकरणले गिरिजा प्रसादलाई गणतन्त्र नेपालको पहिलो राष्ट्रपति बनाएन बरू प्रचण्डको एकल विजयलाई धाप मार्यो । हतियार र हिंसाको भरमा सत्ता कब्जा गरेर एक दलिय राजनीतिको शासनतन्त्र लागू गर्ने घोषित एजेण्डा बोकेको माओवादी दललाई कथित मूलधारमा ल्याएको दावा गर्ने गिरिजा प्रसादले प्रथम राष्ट्रपति बन्ने मोहमा र प्रचण्ड कामरेडको गूलियो आश्वासनमा ,उसका हतियार र छापामार सहित समविधानसभाको निर्वाचनमा भाग लिन दिएर भोलिका समस्याहरुलाई अरू बिकराल बन्नकालागि राखिदिए ।
बिगत २ हप्ताको विकसित घटनाक्रम हिजो र आजसम्म आइपुग्दा , केवल प्रश्नहरू जन्मिएका छन् । जवाफ, आ-आफ्नै हुन सक्ने भएको हुँदा अनुत्तरित राख्न उचित ठानिएको छ ।
१) के शान्ति प्रकृयाको यो बिन्दुमा आइपुग्दा गठबन्धन सरकारको नेतृत्वकारी दल माओवादीलाई मात्र तीन महिना बाँकि पदावधि रहेका सेना प्रमुखलाई नहटाइ नहुने जरूरी थियो ? यो अनिवार्यता , नागरिक सर्वोच्चताका लागि थियो अथवा क्यान्टोनमेण्ट सर्वोच्चतावाद र कम्युनिष्ट सर्वसत्तावादका लागि थियो ?
२) बाँकि सरकारका घटक दलहरूले साथ नदिएको अवस्थामा गठबन्धनको अन्तर्राष्ट्रिय नैतिकता र मर्म अनुसार , मात्र माओवादी पार्टीका सदस्यहरूको अल्पमतीय मन्त्रीपरिषदले राष्ट्रपतिकहाँ स्वीकृतिका लागि पत्र नपठाई, सेनापतिलाई वर्खास्त गरेको पत्र थमाउनु संविधान, कानून र नियम सम्मत थियो ?
३) सरकारको निर्णयमाथि आलंकारिक तर सेनाका परमाधिपति राष्ट्रपतिले ओभररूल गरी , सेनापतिलाई पदमा बहाल रहिरहन र काम गर्न पत्र लेख्नु संविधानसम्मत थियो ? अब नेपाली सेनाको चेन अफ कमाण्ड र सेनाको अनुशासन कुन किसिमले चल्ने होला ? अबको नेपाली राजनीतिक घटनाक्रमको हविगत के हुने होला?
आँफूसंग असहमत सेनापतिलाई यतिका समय राखेर पदावधी सकिनुभन्दा ३ महिना अगाडि जुन मूल्यमा भएपनि हटाउनु पर्ने माओवादी नियत देख्दा , रुक्मागत कटवाल भन्दा धेरै परको माओवादी उद्देश्यबारे अनुमान गर्न गाह्रो छैन । तर पनि नेपाली राजनीतिका आगामी केही वर्षहरू सङ्लो बन्ने हैनन् कि भन्ने बारेमा कल्पना गर्नु पर्दा , डरलाग्दो कहाली लाग्ने गरेको छ । यस्तोमा नेपाली राजनीतिमा अनिश्चित मात्र निश्चित छ कि जस्तो लाग्न थालेको छ ।
प्रबिण थापा
विश्वाश मर्यो अबिश्वासको जरा मौलाउँदै छ
मेरो प्रेम, कथा भयो हल्ला फैलाउँदै छ
ठान्यौ तिमीले अहोभाग्य अरुलाई चोट दिनु
सुन्दर एउटा बस्तिमाथी स्तब्धता छाउँदै छ
मुलबाटो भुलीगयौ स्वार्थको ओरालोमा
मरुभुमिमा मुल फुटाउछु भनी बौलाउँदै छ
आश्वासनका खोलासगै तिमी बगेपछी
फूल फूलाउँछु पत्थरमा भन्दै टोलाउँदै छ
पर्दाफास भो सबको सामु चरित्रमा दाग लाग्यो
खुच्चीङ भन्दै शत्रुले नि ताली बजाउँदै छ
गुरु केदार बराल, अमेरिका
त्यसो त सपनाको बारेमा भिन्न भिन्न धारणाहरु बिद्यमान छन। कोहि सपनालाई केवल सुषुप्त मनले उब्जाएको कोरा कल्पना मान्छन भने कोहि भने हरेक सपनाले भिन्न भिन्न अर्थ राख्ने र ती सपनाहरुले मानव भविश्य र मनोदशाको संकेत गर्ने बताउँछन । भिन्न भिन्न धर्म र समुदायमा कुनै एक सपनाको बारेमा पृथक पृथक अर्थहरु समेत छन, भने यता केहि समयमा सपनाको वैज्ञानिक खोजि गर्ने कार्यहरु पनि चलि रहेका छन। वैज्ञानिकहरु मै पनि सपनाको अर्थ र संकेतको बारेमा मतभेदहरु भए पनि सपनाको अध्ययनबाट कुनै पनि मानिसको मनोदशा र मानसिक विकास आदि बुझ्न भने यस्ले निकै मद्दत गर्ने कुरा प्रमाणित भैसकेको छ।
कस्तो सपना देखेमा कस्तो फल मिल्छ भन्ने वारेमा गुरु केदार बरालको संकलन हेर्न भने भित्र आउनु होला :
| सपना | फल |
| आकाशमा मास्तिर उड्नु | टाढा-टाढाको यात्रा गरिन्छ, जसले लाभ हुन्छ । |
| आकाशमा उड्नु | लाभ हुन्छ । |
| आकाशबाट झर्नु | समाजमा बेइज्जती हुन्छ । |
| आकाश देख्नु | प्रतिष्ठा मिल्छ, सरकारबाट धेरै धन प्राप्त हुन्छ । |
| आकाशमा बादल देख्नु | सरकारको कृपा हुन्छ, व्यवसायमा वृद्धि हुन्छ । |
| पानी पर्नु | बिरामी पर्ने या जाल फरेबमा फसिने सूचना हो । |
| पानी एकै ठाउँ परिरहनु | परमात्माको कृपाले अन्न सस्तो हुने सूचना हो । |
| बिजुलीका साथ पानी परेको देख्नु | बिरामी भए निको होइन्छ, ऋण भए फच्चे हुन्छ । |
| जमीनसम्म देख्नु | दौलत मिल्छ । |
| जमीनमा जोतेको, छरेको, रोपेको देख्नु | संसारका हरेक काम पूरा हुन्छ । जीवन आरामले बित्छ । |
| आकाशका धूलो वा आँधी देख्नु | त्यस देशमा लडाइँ वा तूफान हुने सूचना हो । |
| बिजुली देख्नु | मालदार हुइन्छ । |
| जमीनमा मिल्नु | वरवाद होइन्छ, फरेबमा फसिन्छ । |
| जङ्गलमा हिँड्नु | धार्मिक उन्नति गर्छ, आफ्नु धर्ममा जीवनभर रहन्छ । |
| जङ्गलमा खानु पिउनु | धेरै धन मिल्छ या धन प्राप्त गर्न परिश्रम गर्छ । |
| माटो खानु | धेरै धन मिल्छ, अथवा बेइज्जत हुन्छ । |
| माटोमा हिँड्नु | धनी होइन्छ । |
| ईनार खन्नु | आम्दानीको वृद्धि हुन्छ या व्यापारबाट लाभ हुन्छ, दुनियाँले तिमीबाट लाभ पाउँछ । |
| इनारबाट सिँचाइ गर्नु | आफ्नु धनबाट केही परमात्माको काममा पर र्सार्छ, दीन-दुःखीलाई मद्दत गर्छ । |
| इनारबाट पानी निकालेर कुनै रुखमा हाल्नु | दीन वा दुःखीहरुको सेवा गर्छ । |
| इनारबाट पानी पियाउनु | साधु वा महात्माको सेवा गर्छ । |
| इनारबाट पानी निकाल्नु | आम्दानीमा वृद्धि हुन्छ । |
| इनारमा झर्नु | मुसीबतमा फसिन्छ, शोक वा सन्तापमा परिन्छ । |
| इनारबाट निस्कनु | जिन्दगी आसानीसँग बित्छ या हरेक ठाउँमा सफलता प्राप्त हुन्छ । |
| पानीमा हिँड्नु | कुनै राजालाई प्रशन्न पार्छ, अन्धाधुन्ध उन्नति गर्छ । |
| खोलामा बाढी देख्नु | रीस या मुसीबतको सूचना हो । |
| नदीमा अँध्यारो देख्नु | परेशान हुइन्छ, पागल बनिन्छ, शोक पर्छ । |
| सोतो तर्नु | मरण नजीकिएको निशानी हो । |
| नदी या कुलोमा नुहाउनु | कुनै खुसीको कुरो हुन्छ, बिरामी निको हुन्छ, पाप कर्म छोडिदिन्छ । |
| भुसमा भासिनु | मुसीवत या शोकमा फस्नुपर्ने सूचना हो । |
| कुलाको फोहोर पानी पिउनु | कुनै रोगमा फस्ने सूचना हो । |
| कुलोलाई अर्कातिर बगाउनु | शोक वा मुसीबत हटेर खुसी हुइन्छ । |
| हौज देख्नु | कुशल जीवन व्यतीत हुन्छ वा नोकरी वा व्यवसायमा लाभ हुन्छ । |
| नाउ देख्नु | शोक वा दुःखबाट छुट्छ । राजाको आज्ञाको दण्डबाट छुट्छ । |
| नाउमा चढेको देख्नु | राजाज्ञाको अपराधमा गिरफ्तार हुन्छ, थोरै दिनपछि छुट्छ । |
| नाउबाट सुखा भुइँमा उत्रनु | दुश्मन विजय प्राप्त हुन्छ, अगाध दौलत मिल्छ । |
| नाउलाई सुखा मैदानमा देख्नु | मुसीबत आउँछ, भारी शोकमा प्राप्त हुइन्छ । |
| जमीनमा केही बनाउनु | असल दिलको हुइन्छ । |
| ताराको चमक देख्नु | राजाको कृपाले लाभ हुन्छ, परिवार बढ्छ । |
| तारा समूहलाई अति चम्किलो देख्नु | देश धनी हुन्छ, देशको शासनव्यवस्था राम्रो हुन्छ; संसारमा त्यो देशको प्रतिष्ठा बढ्छ । |
| तारा निल्नु | चोरी गर्छ र तकलीफमा फस्छ । |
| तारालाई हातमा लिनु | गुणवान् छोरी जन्मिन्छे या कसैबाट लाभ हुन्छ । |
| नाउसहित आफूलाई डुबेको देख्नु | राजाज्ञाको अपराधमा गिरफ्तार भएर कैद हुइन्छ । |
| पहाड देख्नु | शत्रुमाथि विजय प्राप्त हुन्छ । |
| पहाडमा हिँड्नु | इज्जत मिल्छ, धेरै धन पाइन्छ । |
| पहाडको मालिक हुनु | कुन ठूलो व्यक्तिको मालिक हुइन्छ या आफ्नु शत्रुलाई परास्त गरेर वशमा बसाइन्छ । |
| पहाडमा लडेको देख्नु | कसैलाई हैरान पार्छ या कुनै दुष्टलाई नाश गर्छ । |
| पहाडमा बाटो हिँडिरहेको देख्नु | धैर्यवान् वा साहसी हुइन्छ । |
| पहाडमा प्वाल पार्नु | कसैसँग जालसाँजो गरिन्छ । |
| पहाडमा चढ्नु | अगाध उन्नति हुन्छ । दौलत हात लाग्ने निशानी हो । |
| फूल देख्नु | प्रेमी/प्रेमिका मिलन |
| पान खानु | स्त्री प्रसङ्ग (यौनसम्बन्ध) हुने |
| पिँजडा देख्नु | जेल-नेल पर्ने । |
| हरियो वन देख्नु | शुभ समाचार मिल्ने । |
| सुख्खा वन देख्नु | चिन्ता हुने । |
| चन्द्रमा | प्रतिष्ठा मिल्ने । |
| ग्रहण | आपत पर्ने । |
| खाना बनाउनु | सन्तान बिरामी हुने । |
| सुन पाउनु | धन जाने, हानी हुने । |
| र्सप मार्नु | कष्टबाट छुटकरा पाउने |
| हस्ताक्षर गर्नु | धनहानि हुनु । |
| बिरालोले टोक्नु | दर्घटना पर्ने तर बच्ने । |
