उ सानै बाट झोडी थियो मतलव मुर्खता । कसैले केहि भने त मुखले जवाफ दिन भन्दापनि हातले कर्मकाण्ड पुराइदिन्थ्यो । अनी त्यो बाट त्यस्तो कुनै प्रतिक्रिया आउदैन्थ्यो थियो । ५ बर्षमा नै आमा बाबाले उसलाइ नजिकैको प्राथामीक विद्यालयमा कक्षा एकमा भर्ना हाली दिए । मानी नमानी भएपनि गयो । एक दुइ हप्ता यस्तै भयो त्यसपछि त बानी पर्यो कि क्याहो स्कुल नै प्यारो लाग्न थालेछ बिस्तारै बिस्तारै हुलमिल हुदै केहि कुराहरु सिक्न थालेछ । तर आफनो बानी व्यहोरामा भने कुनै परिवर्तन गर्न सकेन किनकी उ एक झोडी थियो ।
छिमेकीहरुले कुरा काट्थे कस्तो उराउन्ठेउलो जन्मीयो, कस्तो बदमास भन्थे उ सहन्थ्यो तर एकजनाले उसलाइ ‘घरमा खान पाउदैन कसरी मेरो छोरालाइ मार हान्यो यसले’ भनी आखा के तरेको थियो यसरी भनी एक लौरो उठाएर दिएछ बुढो त त्यही मार्यो नी भन्दै थुचुक्कै बस्यो । अरु छिमेकीले उसको लौरो खोसे र हकारे पनि रिसले आगो हुदै घरतिर हुत्तियो । बाबाले गाली गर्नु भयो आमाले भने सम्झाउनु भयो। उसले बिद्यालयमा सुधा मिसले सिकाउनु भएको पाठ बाबा आमालाइ सुनाइदियो बुढाबुढी मख्खै परीहाले । एक छिनपछि त सुरु भइहाल्यो भोली तिन चार पटटी मेला परेको छ कसको जाने कस्को नजाने भन्ने कुराको छलफलमा दुबै दम्पत्ति व्यस्थ देखिन्थे ।
भोलीपल्टको कुरो आयो उ सानो गाँठीको भएर होला प्राय जसो कक्षा एकको लाइनमा अगाडी नै हुन्थ्यो । सँगैको साथी कुले आएन भनी । कुलेन्द्र कडेल हो नाम तर उसले कुलेन्द्रलाइ कुले भनी बोलाउथ्यो । हिजो बुढोलाइ लौरीले हानेको सजाय गल्तीको सजाय भनी लाइनमा सबैको अगाडी बोलाएर बदमास भनी दुइ तिन लौरी पिठीयुँमा हान्नु भयो विद्यालयका प्रधान अध्यापकले अझै हान्नु हुन्थ्यो कि क्या हो सुधा मिसले रोक्नुभयो । बेलुकी घर फकर्दा सुधा मिस र उ प्रायजसो सँगै फर्किन्थे मिसको घर उसको घर हुदै १० मिनेटको बाटो अली पर जानु पर्यो ।
त्यस दिनको मिसको रोकाइले उसको मनमा कौतहल जाग्न थाल्यो किन रोकेको होला अरु सर मिस हरुपनि थिए कोसैले केहि बोलेका थिएनन् । त्यो मिसलाइ मात्र किन चासो परयो भन्ने कुराले उसको कलिलो मनमा डेरा जमायॊ दुइ तिन दिनपछि मीसलाइ सोधेछ । सानो मान्छेलाइ त्यसरी सजाय दिनु हुदैन नि त फकाउनु पर्छ फुलाउनु पर्छ नी भनी उत्तर दिनु भयो । उसलाइ पनि हो कि जस्तो लाग्यो त्यस दिन देखी मिससँग अली नजिक हुन थाल्यो । बिद्यालय आउने जाने क्रममापनि मिससँगै सँगत बढन थाल्यो । मिसको सँगतलॆ छाडा काममापनि धेरै कमी आइसकेको भने एक बाट दुई कक्षामा जाँदा दोस्रो स्थान हासिल गर्यो । अबिरले रात्तामै भइ पुरस्कार लिएर मिसको हात समाउदै घरमा आउदा एक छिन त आमा बाबापनि खुशी भए भने मिसलाईपनि बधाई दिए । दुई तिन ओटा कपी चार पाँच ओटा शीसाकलम पनि थियो । आमाले भन्दै हुनुहुन्थ्यो । दुई तिन महिनालाई भने ढुक्कै भयो कापी कलम किन्नको लागी । पुरस्कार लिएर प्रगति गर्यो भन्नु कहा हो कहा आर्थिक कारोबारमा टेवा पुरायो भनी पो रमाउछन । हुन त त्यहा भन्दा बढि सोच्ने क्षमतापनि थिएन होला उनीहरुसँग । अरुपनि यस्तै तितामिठा घटना घटयो होला तर दिमागमा आएन ।
कक्षा दुईमा पुग्दापनि मिस साथमा नै हुनुहुन्थ्यो । बिद्यालयका शिक्षकहरु मिसलाइ कर्के नजरले हेर्थे । झन बाबुराम सुबेदी शिक्षकले त पछिपछि पनि कुरा कटदै हिडथे । बाटोमा एक सैनीक गण पार गरेर जानु पर्यो त्यसका बाटो ढुक्ने गरी गार्ड बसेका सैनीकहरुलेपनि शुशेली मार्थे, उसलाइ भने ढाहा लाग्थो । आफनो मिसलाइ र उसैमाथी मायापनि गर्ने अरुले आखा लगाउदा रिस उठनु स्वभाविक नै थियो । अरुले लानु भन्दा मै बिहे गर्छु यो मिसलाइ भन्ने सोच मनमा आउन थाल्यो अब उसको दिमागमा । उसलाइ कता कता मिससँग बिबाह गर्न मन लाग्यो । मिसलाइ भित्र भित्रै मन पराउन थालेछ । उसलाइ मिससँग हात समातेर हिडदापनि पल्ला घरका माने शान्ता भाउजुसित हात समाउदै शशुराली गएको जस्तो भान हुन्थ्यो ।अब मिसको साडीको फेरो होइन अंकमाल गर्न उसका भावना हरु आतुर देखिन्थे । मिससँगै विद्यालय जादा आफुपनि सर भए भै लाग्न थाल्यो । मिसका ति लज्जालु मिर्मिरे आखाले उसैलाइ खोजीरहेको जस्तो भान हुन्थ्यो । मिसका ति नरम हातले स्पर्श गर्दा कता कता काउकुति लाग्न थाल्यो । मिसलाइ एकोहोरो हेरेर हैरान पार्थ्यो । बिद्यालयको खाजा खाने छुट्टिमा मिसलाइ नै खोजीरहन्थे आखाहरु । यता कतै निदेख्दा सुन्यतामा बिलाउथ्यो । बाटोमा हिडने उराउन्ठेउला केटाहरुले वाह क्या छ यार भनी छेड हान्दै हिडदा मिस नसुनेको झै गरी हिडनुहुन्थ्यो पर पुगी उसलाइ नै हेरी लज्जाउदै मुस्कुराउनुहूथ्यो तर केहि बोल्नुहून्थेन । ति मौनतामा फुस्केका मुस्कानले सुमन म तिमीलाइ मन पराउछु किन अरुले मलाइ छेड हान्छन भने जस्तो लाग्न थाल्यो उसलाइ ।
मिसले पनि अरुलाइ भन्दा उसलाइ अलि बढि नै माया गर्नुहुन्थ्यो । मिसको मन पर्नुमा के कुन्नी रहस्य थियो त्यो भने जान्ने कोशीश कहिल्यै गरेन । उसलाइ यति मात्र थाहा छ म मिसलाइ मन पराउछु । मीससँग बिबाह गर्यो भने कापी कलम पनि मिसले नै किनी दिनुहून्छ खानापनि मिसले नै बनाउनु हुन्छ लुगापनि धोइदिनु हुन्छ । घरमापनि सिकाइदिनु हुन्छ यस्तै यस्तै फाइदाहरु मनमा आउन थाले । अझै मुख्य कुरो कसैले आखापनि नलगाउने यस्तै यस्तै सोच्दै कक्षा दुइको पढाइमा धेरै लत छोडेछ परिणाम पास मात्र भएछ ।
मिसलाइ नरमाइलो लागेछ कि कसो हो उसलाइ बोलाएर किन यसरी बिग्रेको पढाइ त किनै खस्केछ नि त भन्नुभयो, हप्काएजस्तो पनि गर्नु भयो । उसले साहास बटुलेर मिसलाइ भनेछ मिस म तपाईसँग बिहे गर्न चाहान्छु । मिसले उसको अन्तरआम्माबाट निस्केको यो कुरालाइ हावामा उडाउदै हास्दै भन्दै हुनुहून्थ्यो कस्ले सिकायो यस्ता कुरा, यो बेला त पढने हो पढेर ठुलो मान्छे बन्नु पर्छ सबैले मान्ने गुन्ने हुनुपर्छ, देश आफनो आमा बाबाको सेवा गर्न सिक्नुपर्छ यति सानो उमेरमा पनि बिहे गर्छ त । पछि म ठुलो हुन्छु त्यसपछि तपाइ म सँग बिबाह गर्नु हुन्छ भनी सोधेको मुस्कुराइको साथ ल, ल सोचैला नी भन्नु भयो । उसको मनमा एक निराशको साथै उत्साहपनि थपियो । निराश यस कारणले भयो की मिसले उसको प्रेम प्रश्तावलाइ हावामा उडाइदिनु भयो भने उत्साह चाहि सोचौला नि भन्ने वाक्यले अलि बढि आश जगायो ।
बच्चाले पनि कत्ति साह्रै हेपेको हो मलाइ त भन्दै गुनगुनाउदै हुनुहुन्थ्यो । उ भने निराश मुद्रामा एकोहोरो मिसलाइ हेरीरहयो । यसरी नै दिनचार्यहरु वित्दैगयो एक समय एक सैनिक जवान बाटो ढुकी बसेको रहेछ मिससँग बोल्नको लागी । हाइ हेलो भन्दै नजिकीदै गयो । प्राय: त्यो बाटो बढि नै जिस्काउने त्यही नै थियो । उसलाइ सहि नसक्नु भएको थियो तर मिसले समाल्नु भयो नत्र त्यहा पक्कैपनि ठुलै घटना हुने सक्ने अबश्था आएको थियो । यसरी नै त्यो सैनीक हप्ता महिना गर्दा गर्दै मिसको प्रेममा पागल भनु या मीसलाइ आफनो प्रेममा फसाइसकेको रहेछ । तर उसको भने धेरै पढेर मिससँगै बिबाहगर्ने सोचले पढनमा पनि ज्यादै ध्यान बढदै गएको थियो । फलस्वरुप दुइबाट तिनमा जादा दोस्रो स्थान नै हासिल गरेछ । मिसपनि रमाउनु भयो भने उसको त झन कुरै भएन । उसले मिसलाइ फेरी सोध्यो । मिस अब म यसरी नै पढदै गए भने तपाइ मसँग बिबाह गर्नु हुन्छ नी भनेर । तर यो बेला भने मिसले ज्यादै चोटिलो जवाफ दिनु भयो ।
छाँगाबाट खसेको जस्तो भयो! चारै तिर अन्धकार छायो, मनमा अनेकौ तरङगहरुले गाठो पर्न थाल्यो । भोलीपल्ट देखी उ मिसबाट टाढा टाढा हुन थाल्यो । बिद्यालय आउँदा पनि मिस भन्दा पहिल्यै आउने र जाँदा पनि पहिल्यै जाने बानी बन्यो । यता उता गाउ समाजमा मानिसहरु शङखाले हेर्थे । कुकुरलाइ घ्यु पच्दैन भनेको यही रहेछ भनी कुरा काटन थाले । उसको बाबा आमापनि मिससँग किन रिसाएको भन्दै गाली गलज गर्थे । रिसाएको छैन भनी कुरा टारिदिन्थ्यो । यसरी नै मिस र सैनिकको प्रेम भने दिनको दुइ र चारको चौगुनाले बढदै गएछ । बिद्यालयसम्म उहि सैनीक पुराउन जान्थ्यो भने छुटदापनि उही सैनीक बिद्यालयको गेटमा नै हाजीर भइसकेको हुन्थ्यो । उ कहिले मिसहरुको पछि पछि हुन्थ्यो भने कहिले अगी अगी हुन्थ्यो । उसलाइ समाउने हात कहिले सैनीक समात्थ्यो भने कहिले काही गाउले को आखा छली गाला समेत चिमोटन पछि पर्दैनथ्यो । उ धेरै भावुक बन्नै गयो । खै उसलाइ कता चित्त बुझेन छ की कसो हो उ एक दिन आमा बाबासँगै भन्दैथियो । म त्यो स्कुलमा पढ्दिन् । अर्कै स्कुलमा पढाइदे नत्र स्कुलै जान भनी धम्कायो पनि । तर बाबु आमालाइ त्यसको धक्काइले केहि छोएन भनु या उनीहरुको त्यस्तो कुरामा सोच्ने फुर्सदै थिएन ।
एक दिन एक्कासी गाउ छोडी पलायन भएछ । गाउ नै शुन्यताले छायो । मिसलाइ पनि केहि सँकोच त परेको थियो तर उनी अपरिचीत जिबनसाथीको माया प्रेममा फसेर होकि के हो त्यति ख्याल राख्नुभएन । केहि महिनापछि बढदो प्रेमलाइ अझ सहि दिशा दिनकोलागी मिसले आफनो सर्बस्व ठानेर सबै जिउ ज्यान सुम्पीदिनुभएछ परीणाम रुवरुप मिस बिबाह पुर्व नै दुइ जिउको हुनुभयो । एक सैनीक नै थियो सरुवा मागेर त्यहा बाट अन्तै सरुवा भइदिएछ । गाउ समाजबाट घृणा अनी तिरस्कार सहन नसकी मिसले एक दिन आफुलाइ आफै देखी घृणा लागेछ कि कसो हो डोरीको साहायताले बगैचाको आपको हाँगामा झुण्डीएर प्राण फालीदिनु भएछ ।
दिन वित्यो, हप्ता वित्यो, बर्ष वित्यो । यसरी नै समयको चक्रले नेटो काटदै थियो । सँयोग भनुँ या परिस्थितिले चौध वर्षपछि मेरो सरुवा त्यहि सुधा मिसको गाउमा पार्यो । मनमा कता कता विगतका अविस्मरणीय क्षणले डर जमाउन थाल्यो त्यैपनि जानु नै पथ्र्यो म सरुवापत्र लिएर त्यहि ठाँउमा पुग्याँ । माघको महिना डम्म कुहिरोले ढाकेको मौसम एकदम ठन्डी थियो । आज गाउ घुम्नुपर्यो भन्ने सोचले म एक अन्जान पर्यटक बनेर त्यहि गाउ घुम्न निस्केँ । मनमा भने कता कता डर लागीरहेको थियो । विस्तारै पाइलाहरु अगाडी बढे अलि परैबाट सुमनको घर देखियो नजिकै पुगी नियालेर हेरेँ कतै केहि देखिदैन थियो । बाह्रैमास फल फलाउने ति बारीमा गन्धे र लेते झारले सेत्तामै हुने गरी फूल फूलाएका रहेछन भने सधेरीले ले साँध मिच्दै आधि भन्दापनि बढिमा आफनो कब्जा जमाइसकोको रहेछ । घरका काठहरुमा धमिराले गण जमाइसकेको रहेछ भने छानाहरुमा ऐजेरु अन्य झार उर्मीएको देखियो । यसैले प्रष्ट देखायो कि यो घर छोडेको पनि धेरै बर्ष भइसकेको हुनुपर्छ । नजिकैको छिमेकी भन्दैहुनुहुन्थ्यो सुमनको पलायन पछि बुढाबुढि देवघाट बृद्धा आश्राममा शरण लिएका छन रे । मन खल्लो भयो । विस्तारै विस्तारै बाक्लो कुहीरोलाइ पर्छादै पारीलो घामले डेरा जमाउदै थियो । अहिले भने पारी पट्टि भएको हो हल्ला र्छलङग देखीयो मानिसको घुइचो थियो । साना तिना बालबच्चाहरु रङगी बिरङगी पोशक हातमा पुजाका सामाग्रीले सजिएका थिए । मलाइ लाग्यो पक्कै त्यहा कुनै जात्रा हुनुपर्छ । पाइलाहरु ति भिडतिरै बढे । मन कापिरहेको थियो । नजिकै पुग्दा त्यहा सरस्वतिको मन्दिर बनेका रहेछ । श्रीपंचमीका दिन भएकाले सबै प्राय स्कुले बालबच्चाहरु लाइन बध्ध भएर बसेका रहेछन । मन्दिर नजीकै पुगेँ मन्दीरको साइनबोर्डमा मेरा आखा टक्क अडिए शिक्षाका सुधा विश्वकर्माको नाममा बनाइएको सरस्वतिको मन्दीर पो रहेछ । मेरो सातोपुत्लो गयो । हो तिनी उही सुधा रहेछिन । उनीको सबै जानकारी त्यहि बोर्डमा लेखीएको थियो मेरै कारणले उनीले यो सँसार छोडेकी रहेछिन । मैले गरेको पापको पश्चतापले मलाई नै जलाउदै थियो । लाखौ अन्धा बालबालीकाहरुलाइ ज्ञानको ज्योति दिने एक विद्याकी देवी सरस्वतिलाइ पो मैले दुइदिनको लागी ओछ्यान तताउने साधन बनाएको रहेछु । आफुले गरेको त्यो कुकर्मको फलले मलाइ नै पोल्दै गयो ।यस्तै यस्तै सोचले गर्दा अनायसै आशुका ढिक्काहरु ख्स्न थाले । नजिकै आएर एक स्कुले नानी भन्दै थिइन ‘सर! सर तपाइपनि मन्दीरमा पुजा गर्न आउनु भएको हो यो फुल चढाउनु, विद्या की देवीले धेरै ज्ञान दिनुहुन्छ’ । साच्चीनै भन्नुपर्दा म मा ज्ञानकै कमीले गर्दा यो परिस्थीति व्योहोर्नु परेको थियो । फूल हातमा लिएर चढाउन के लागेको मात्र थिएँ मन्दिर भित्रबाट सुधा मिस ज्ञानको ज्योतिले भन्दै थियो । ‘सैनिक दाइ! अरुपनि मैले जस्तै अकालमै ज्यान फाल्ने कति भए?’ ।मैले गल्तीको पश्चताप गर्ने ठाउँसम्मपनि पाइन । ………………………।
सुमन भित्रको सुधा कथा सँग्रहबाट साभार ।
![IMG_0268[2]](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjLwWxOezL18mYrJyj_N0Rrmn8j7Zdo5aHhjNKq1dHPmgnQXKvY7d9MoSTAlgGjdYABfPf0t755E9-LEU0iA8yswX5PBz_voYWpDLuG6ulV-_6GqPxJ65mL9KtUX-QULXP86pIzsYTzdAk0/s1600-h/IMG_0268%5B2%5D%5B4%5D.jpg "IMG_0268[2]")
