यो कस्तो तन्त्र हो ? हामी कहाँ ?

-शेखर ढुङ्गेल
भारतको नाकाबन्दी र दबाबमा २०४७ सालमा बहुदलीय व्यवस्था आयो दलको झण्डा बोक्नेको लागि लुटतन्त्र नै सावित भयो र सर्बसाधारणलाई झनै पीडा सर्बसाधारणको लागि राणाशासनदेखि आजसम्मको क्रान्तिले कुनै परिवर्तन दिनसकेको छैन बरु पीडा थप्दै गयो । मानवाधिकार र स्वतन्त्रताका कुरा टाठाबाठाको ठगी खाने भाँडोमात्र भयो । सडकपतिहरु करोडपति भए देश र जनताको टाउकोमा ऋणको भार बढेको बढ्यै छ ।

यो सबै विकृतिको जड संसदीय व्यवस्था र राजतन्त्र हो भन्दै सुशासन चामत्कारिक रुपमा गरिब दलित जनजातिको उत्थान गर्छु भनी तिनै गरिब दलित जनजातिको घरजग्गा कब्जा खसी बाख्रा अन्नपात लुट्दै १९ हजार निर्दोष नागरिकको लाशको भर् याङ चढी राज्यको सर्बशक्तिमान बनेको सर्बसत्तावादी अधिनायकवादको सिद्धान्तबाट अभिप्रेरित माओवादीले गणतन्त्र स्थापना त गरायो तर मुलुक झन्झन् द्वन्द युद्ध अराजकतामा रुमलिदै सुडान कम्वोडियाको बाटोमा अग्रसर हुदैछ ।

राजसंस्था नै दलित जनजातिको विकासको बाधक गरिब जनताको दुष्मन हो भनी अशिक्षित जनतालाई भड्काउने माओवादीले एकातिर सरकारमा बसी राजश्वमा तर मार्दैछ । अर्कोतिर जनताको सम्पत्ति गैरकानुनी तरिकाले कब्जा गर्दैछ । यो सरकारी डकैती आतङ्कको जतिसुकै विरोध र भत्सर्ना गरे पनि कम हुन्छ । देशको नियम-कानुन हातमा लिने वाइसिएल युथफोस्र वा अन्य जत्था कानुनको परिभाषामा अपराधी ठहर्दछन् । अपहरण र डकैती कानुन अन्तर्गत कारबाही हुनुपर्ने जत्थालाई सरकारी मन्त्रीहरुनै प्रोत्साहित गरिराखेका छन् यो कस्तो बिडम्बना जनताको कत्रो अपमान

केही समयअगिसम्म माओवादीको मात्र एउटा आपराधिक जत्था थियो पछि अर्को युथफोस्र नामको जत्था संलग्न भयो । अब कांग्रेसको तरुण दस्ता जन्मिसकेको छ भने राप्रपा वा अन्य दलका जत्था पनि टाउकोमा कात्रो बाँधेर सडकमा आउने तयारीमा देखिएका छन् । मण्डले-मण्डले भनेर पञ्चायत समर्थक युवाहरुलाई अपराधीको रुपमा राख्न खोज्नेहरुका दलहरुको तिनीहरुभन्दा आपराधिक जत्था गठन गरी गैरकानुनी रुपमा समाजमा कृयाकलाप गर्नु के उचित हो?। गत हप्तामात्र वाइसिएल युथफोर्स अनि फोरम समर्थक युवा जत्थाको भिडन्तले दर्जनौं जिल्लामा निषेधाज्ञा लागू भएको एकको मृत्यु र दर्जनौं घाइते भएको समाचार आएको छ ।

जुन दलका नेता प्रधानमन्त्री छन् गृहमन्त्री छन् ती दलका समर्थक युवा त के स्वयं मन्त्री नै जनताको सम्पत्ति घरजग्गा हडप्ने जत्थाको नेतृत्व गरिराखेका छन् यॊजस्तो सर्मनाक कानुनको धज्जी उडाउने र अन्तर्राष्ट्रिय क्षेत्रमा नै देशको बद्नाम लज्जा अरु के होला बाँकी सर्बसाधारणलाई कसले न्याय दिने के यस्तै आपराधिक डकैतीलाई वैध एवं निरन्तरता दिन राजतन्त्र फ्याकेर गणतन्त्र लेराएको हो गृहमन्त्रीको अलिकति पनि नैतिकता छ भने अर्काको जग्गा हडप्ने आपराधिक जत्थालाई कारबाही गर्नुपर् यो कि ‘ल एण्ड अडर’ कायम गर्छु भनेर जनताले तिरेको राजस्व खाएपछि काम गर्न नसके राजीनामा दिनुपर् यो माओवादीलाई त मातृका यादवको कारणले एकछिन पनि सत्तामा बस्ने अधिकार छैन छैन छैन । जनताले आफ्नो जिउधनको सुरक्षा गरिदेलान् भनी कर तिरेर सरकार बनाई त्यसलाई पालेको हुन्छ त्यै सरकारको कार्यान्वयन जनताको अपहरण जनताको घरजग्गा कब्जा गर्ने काम गर्दछन् भने त्यस्ता दललाई सत्तामा बस्ने अधिकार संसारको कुनै कानुन र तर्कले दिएको छैन । यो अराजकता उदण्डता सत्तासीन दलकै कार्यकर्ताबाट हुनथाले पछि प्रहरी प्रशासन पछि हट्ने भएपछि प्रहरी प्रशासन विघटन गरे भैहाल्यो नि ! सिराहामा मन्त्रीको नेतृत्वमा सर्बसाधारणको घरजग्गा कब्जा गर्ने काम भयो- कस्तो लज्जास्पद कुरो प्रहरी सर्बसाधारणको घरजग्गा कब्जा गर्दागर्दै रोक्नुको साटो त्यो ठाउँ छोडेर फिर्ता गयो रे कस्तो अक्षम अपराध प्रहरीको त्यहाँ गौर काण्डको पुनरावृत्ति मच्चिएको भए त्यसको जिम्मेवार को यस्तो डकैती तन्त्रको लागि जनताले राजतन्त्र फ्याँकेको होइन आफ्नो हक-अधिकारको लागि संरक्षक आफ्नो पहुँचको सरकारको लागि हो । जनताको धनजनको सुरक्षा गर्नुको साटो सरकार नयाँ आपराधिक मण्डलेलाई संरक्षण र प्रोत्साहन गर्दछन् भने यो डकैती तन्त्रको विरोधमा छिट्टै सम्पूर्ण जनता तरबार र खुँडा बोकी सडकमा आउँदैनन् भन्न सकिन्न ।

कथा - भ्रम

:शेखर ढुङ्गेल

नमस्कार !

कोही अपरिचित व्यक्तिले किरणतर्फ हात फर्काउँदै अभिवादन गर् यो । किरण अकमक्क पर् यो । पछाडि फर्केर हेर् यो सायद अरु कसैलाई नमस्कार गरेको होला ! तर पछाडि कोही थिएन । औपचारिकताका लागि नमस्कार फर्कायो । हाँस्दै हात मिलायो अनि सोध्यो- “हाम्रो भेट कतै भएको थियो र माफ गर्नुहोला मैले त ठम्याउन सकिनँ । यहाँको नाम जान्न सक्छु होला ”

"मेरो नाम दीपक हो म माथिल्लो टोलमा बस्छु ।” अनि सोध्यो- “तपाईं डाक्टर साहेब होइन ?” उसको प्रश्नले आफ्नो व्यक्तित्वप्रति किरण आफैं गद्गद् भयो एकछिन । प्राकृतिक रुपमा हँसमुख अनि व्यक्तित्वको धनी किरणलाई बेला-बेलामा अलग-अलग जात र पद दिई सम्बोधन गरेको यो पहिलो पटक भने थिएन ।

यस पटक एक्लो उपस्थितिमा कसैले नितान्त एकदमै भिन्न दर्जा दिएकोमा किरण चकित पर् यो । किरणले एकदमै सहज तरिकाले जवाफ दियो “होइन म खाते हुँ । दीपक !”

"'के भन्नु हुन्छ किन मजाक गर्नु भो डाक्टर साहेब?” किरणले फेरि दोहोर्‍यायो “होइन म खाते नै हुँ ।” दीपकले भन्यो- “यो सेतो कोट…।” किरणले हल्का हाँस्दै भन्यो “विश्वास गर्नुहोस् म खाते नै हुँ ।”

दीपकले विश्वास गरेन र फेरि थप्दै गयो “सेतो कोट यो महँगो घडी यो व्यक्तित्व तपाई डाक्टर नै हो । ल किन ढाँट्नु हुन्छ ठूलो मान्छे भएर ?” दीपकको जिद्धी देखेर किरणले मनमनै भन्यो “यो कस्तो मुर्ख मनिस होला एक त अपरिचित त्यसमा पनि नभएको पगरी गुथाएर उल्टो हो भन्ने गराउन जोडदिइरहेको छ । म त्यो होइन भन्दा विश्वास नै गर्दैन ।”

घरमा बच्चाले म:म, तन्दुरी चिकेन लेराउन भनेकाले किन्न रेष्टुराभित्र पसेको किरणको पछिपछि आएको दीपकले गरेको प्रश्न उसको विश्वास अडान देखेर मनमा अनेकौं प्रश्नहरुको ओइरो पनि लाग्यो- म साच्चिकै डाक्टर भैदिएको भए हो म फलानो अस्पताल क्लिनिक वा कुनै ठूलो मान्छेको निजी डाक्टर हुँ भनिदिन्थें ऊ खुसी हुन्थ्यो होला । अझ कतै मैले मेरो ठूला-ठूला नेतासित पहुँचको गफ छोडिदिएको भए फोन ठेगाना वा बिजनेस कार्ड माग्दथ्यो होला । उसको आफ्नै नभए अरु कोहीको काम फत्ते गर्न सिफारिस गरिदिन अनुरोध गर्दथ्यो होला । म “पक्का काम हुन्छ चिन्ता नगर्नुहोस्” भनी विश्वास लाग्ने गरी आश्वासन दिन्थें होला । ऊ झुक्दै नमस्कार गर्थ्यो होला । मेरो म:म र चिकेन तन्दुरीको पैसा तिरी मलाई किन्न बैनाबट्टा गर्थ्यो होला । त्यो प्याकेट गाडीसम्म पुर् याउन आई गाडीको ढोका बन्द गरिदिन्थ्यो होला ।

तर किरण न त डाक्टर थियो न त नभएको गफ दिएर झुकाइ खाने स्वभाव नै थियो उसको । सामान्य रुपमा भद्र नै देखिने दीपक नै बरु कुनै सरकारी कर्मचारी हुनुपर्दछ । अपरिचितसित अप्रसंग नै नजिक हुनखोज्ने स्वभाव उचित कि अनुचित जेहोस् जोसुकै होस् दिएको सत्य जबाफलाई विश्वास नगरी आफ्नै जिद्दीमा अडान राखेको छ दीपकले । रेष्टुरा व्यस्त थियो किरणको सामान अझै तयार भैसकेको थिएन । दीपक अझै अक्कबक्क भै किरणलाई नियालि रहेको थियो ।

अरु दुई ग्राहक भित्र पसे । दीपकले उनीहरुलाई सोधेर किरणलाई डाक्टर सावित गराउन खोज्यो । दुवै अपरिचित गलल हाँसे र टेबुलमा बसे । दीपक भने खिन्न मन लगाएको जस्तो देखियो ।

किरणले दीपकलाई उसकै बारेमा सोध्यो । दीपकले पनि सीधै जबाफ दियो- “म व्यापारी । घर जग्गा गाडीको खरिद-विक्री गर्दछु । राम्रै चलेको छ ।”

किरणले १० बर्षअघि मात्र नोकरीको खोजिमा राजधानी पसेको दीपक साइकल मोटरसाइकल खरिद-बिक्रीको प्रगतिले उसलाई समाजमा ठूलो मान्छे बनाइसकेको सोच उसमा पलाएको पायो ।

कुराकानीको क्रममा दीपकको पहुँच निकै माथिसम्म रहेको किरणले थाहा पायो । दीपकको गाडी किरणकै कारपछाडि रोकिएको थियो । तर कार वास्तबमा उसको थिएन बिक्रीको लागि कसैले उसको ग्यारेजमा राखेको कार थियो त्यो । तर ग्यारेजमा यसरी राखिने सबै कारको स्वाद उसले चाखिसकेको थियो ।

किरणलाई त्यस्तो अप्ठ्यारो अवस्था पहिले पनि नपरेको होइन । केही बर्ष पहिलाको कुरा हो उसको एकजना नातेदार प्रहरीका ठूलो हाकिम थियो । ऊ जिल्ला भ्रमणमा जाँदा किरण पनि साथै गएको थियो । जिल्ला तहका हाकिम डिएसपीले आफ्ना हाकिमलाई जस्तै उसलाई ड्याम्म यसरी सेलुट गरे पछि ऊ झसंग भएको थियो । पसिना-पसिनाजस्तो भएको थियो किरण ! अब के भनेर परिचय गर्ने । तर चलाक किरणका आफन्तले कुरा मोडिदिए परिचय गर्नै परेन

यस्तै उनलाई भेट्न प्रहरी प्रधान कार्यालय जाँदा कतिले किरणलाई सेलुट नगरेका पनि होइनन् । किरणको ब्यक्तित्व मारवाडी ब्यापारी प्रहरी सेनाका अधिकृतजस्तै थियो- छोटो कपाल र टोपीमा ऊ सधैं हुन्थ्यो । नचिनी सेलुट गर्नेहरुदेखि किरण मनमनै खुबै हाँस्दथ्यो ।

आज किरण डाक्टरको रुपमा छ दीपकको अगाडि जो ऊ होइन । “हजुरको म:म तयार भयो” दीपक पनि सामानको पर्खाइमा थियो दीपकले अझै पनि किरणलाई हेरिरहेको थियो । दीपकको आँखाले “मलाई किन ढाँटेको?” भनिरहेकै थियो । दीपकको भ्रमले किरणलाई पनि मजा भने दिएको थिएन- कहाँको यथार्थ कहाँको भ्रम

किरणले आफूमाथि विश्वास गर्न अनुरोध गर्ने के सोचेको मात्र थियो दीपकले फेरि जबरजस्ती प्रहरीले केरकार गरेझैं सोध्यो । “यो सेतो कोट महँगो घडी, महँगो कार चढ्ने डाक्टर नभए को त ?“ दीपकको जिद्दीले किरणलाई अब आफ्नो साच्चिकै औकात देखाउन प्रोत्साहित गर्दैथियो । नम्रता र शिष्टता पनि टुट्यो अनि कारको सिटबाट चिच्यायो- “दीपकजी म खाते नै हो । हिजोका खातेले प्राडो पाजेरो चढेको देख्या छैन खातेहरुले नयाँ-नयाँ महल बनाएको देख्या छैन महँगो अत्तर छर्केर टाई ढल्काएको देख्या छैन लुगाजस्तो लायो मानिस त्यहीं हुन्छ ! भ्रष्ट गरिब चुसुवा महान समाजसेवी बन्या सुन्या छैन हामी नेपालीले समय र मानिस चिन्न आजसम्म किन सकेका छैनौं यो कोट मेरो मालिकले जापानबाट यो घडी मालिकको छोरीले अमेरिकाबाट ल्याइदिएको । यो गाडी म यो गाडीको ड्राइभर ! किरणको छर्राझैं निस्केको जवाफले दीपक तिल मिलाउन पुग्यो । ऊ ढोकाको आड समातेर थुचुक्कै बस्यो । “अब त उसको भ्रम पक्कै टुट्यो होला ” किरण हाँस्दै अगाडि बढ्यो ।

अजब नेपाल , गजब नेपाल , चमत्कारी नेपाल !

(१) सिराहा जिल्लाको मिर्चैया गाउँमा ६७ जना जमिन्दारहरूको ११ बिघा जमिन लुट्न माओवादीका हाइपरटेन्सन्वाला भूमिसुधार मन्त्री मातृका यादवको नेतृत्वमा एक हूल वाइसिएल बन्दूक र हतियार सहित जाइ लागेछन् । यो समाचार नेपाली मिडियामा तीन दिनदेखि छाएको छ । तर प्रश्न उठ्छ, माओवादीले भूमि सूधारको नाममा कब्जा जमाउन लागेको उक्त ११ बिघा जग्गा र स्थानीय माछा व्यापारी बीरेन्द्र शाहको १६ कोठे घर वास्तवमा जमिन्दार र अवैध धनसम्पत्ति जम्मा गर्नेहरूको नै हो त ? यदि हो भने ६७ जना व्यक्तिको स्वामित्वमा रहेको ११ बिघा जग्गाको आँकडाले त हिसाब गर्दा प्रति जमिन्दार जम्मा ३.२ कठ्ठा पो हुन पुग्यो त ! के हाम्रा तराईका सामन्तहरू यति गरीब छन् ? अनि माओवादी भिजिलान्तेहरूको नाइके बनेर साथमा भूँडि पल्टाएर हिँड्दै गरेका मातृका यादव आँफै पो सामन्त जस्ता देखिएका छन् त ? यो जग हँसाइ हो कि मान्छेको भूमिका फेरिएको कुराको उदाहरण ? कार्यकर्ता जनसाधारणको जमिन कब्जा गर्न हतियार बोकेर जाइलागेका छन् र कसैको बन्न लागेको गर भत्काउँदै छन्, अनि मन्त्री ह्याण्फोनबाट यसको अपडेट हाइकमाण्डलाई दिँदै छन् । माओवादी शासनमा कानूनी राजको यो विजोगपूर्ण उदाहरण देखेर ‘ चमत्कार’ शव्दको नया अर्थ र भाष्य निकाल्न भाष्यकार बाबुराम भट्टराईको मद्दत लिन पर्ने पो हो कि !

(२) कामरेड प्रचण्डले अस्ति भारत भ्रमणको क्रममा राजघाट जानुभई माहात्मा गान्धीको समाधीमा फूलको गुछ्चेमाला चढाएको देख्दा , गान्धीजीको आत्माले के ठान्यो होला भन्ने सोच्न म वाध्य भएँ । त्यति बिघ्न नेपालीहरूको अकाल मृत्यूका कारक कामरेड प्रचण्ड अनि अहिंसाका लागि विश्वविख्यात गान्धी, एण्टिथेटिकल क्लाइमेक्स नै हुने देखेर, म गान्धीको सम्झना गर्दै विस्मित बन्न पुगेको हुँ। कसैले हान्न खोजे अर्को गला थाप्ने भन्ने गान्धीवादी विचार अनि, कसैले केही गरोस् नगरोस् न नपरेकालई आरोप लगाएर सफाया गर्ने माओवादी दर्शन एका ठाउँमा भेटिएको यो विडम्बनामा विस्मित बन्नु सिवाय के बाँकि छ र ?

(३) कामरेड वामदेव गौतमले , रात्री जीवन र डान्स वारमाथि धावा बोलेर पपुलिष्ट काम गर्नु भन्दा । डान्सवारका नर्तक, नर्तकी, बाउन्सर र व्यवसायीको रोजीरोटी खोसेर चर्चा बटुल्नु भन्दा बरू देशभर बस्न, खान र बाँच्न पनि सास्ति भोग्दै गरेका सामान्य नेपालीहरूको आधारभूत जीवन जिउने अधिकारको रक्षामात्र गर्दिन सके बामदेवलाई ‘महादेव’ मान्न हुन्थ्यो । डान्सवारे हरू र तिनको काम तिनलाई नै गर्न छाडिदिएर देशभरि फैलिएको वाइसिएल-युथफोर्स- फोरमको घमासानलाई रोक्न र नेपालको तराईदेखि काठमाण्डु सम्म प्रताडित जीवनलाई बस्न-खान उपयुक्त हुने बनाउने प्राथामिकतामा राख्न सकिदिए हुन्थ्यो भन्ने कामना गर्न मन लाग्यो । वेश्यावृत्ति गर्न वा महंगा नाङ्गोनाच वार र रेष्टुरेण्टमा त जो कोही जान सक्ने पनि हैन , पैसावाल र खर्च गर्ने सामर्थ्यका बिग्रेका किराहरू वा रसिक सोमहरू रस तान्न त्यहाँ पुग्छन् , तर जीवन बाँच्नै नसकिने ढंगले जीर्ण बनिसकेको हाम्रो सुरक्षा व्यवस्था र सत्तारूढ दलका युवा-जत्थाहरू जो मत्त साँढे झैँ ठाउँ कुठाउँ जुधेर देशलाई रगताम्मे परिरहेका छन् र सर्वसाधारणलाई बाटो हिँड्नबाट तर्साइरहेका छन् तिनको यो , तमाशा रडाको रोकेर मुलुकलाई शान्त पार्दिए हुन्थ्यो नि बरू भन्न करै लाग्यो ।

(४) कामरेड प्रचण्डले सरकारको नीति तथा कार्यक्रम पास गर्न अनुरोध गर्दादेखि लिएर आफ्नो भारत भ्रमणको क्रममा पनि , रट लगाउँदै आएका छन् अबको नया नेपालले कम्युनिष्ट एकाधिकारवाद र संसादवाद दुवैलाई पूर्ण रूपमा अपनाउने छैन । उनको दावा छ । अबको नेपालमा सबै कुरा चमत्कारिक ढंगले हुनेछ । हैन यो माओवादीको कुन गोलमटोलवाद हो जहाँ राजनीतिदेखि अर्थनीतिसम्म सबै कुराका लागि कुनै सिद्दान्त , नीतिनियम र कार्यक्रम आदि कुराका लागि कुनै आधार नचाहिने बरू सबै कुरा एकाएक चमत्कारिक ढंगले मात्र हुने ? कतै , अबको नया नेपाली राजनैतिक व्यवस्था, राजा महेन्द्रको पञ्चायती व्यवस्था जस्तो ‘नेपाली माटो सुहाउँदो’ हुने त हैन ? जे होस् राजा ज्ञानेन्द्रले राजपाठ त्यागेपछि धेरैजसो राजावादी माओवादीमा नै लागेको हुँदा , हिजो राजतन्त्रमा लागेका मान्छेहरू देखि महेन्द्रवादीहरू समेत माओवादीमा नै भएको हुँदा , कामरेड पुष्पकमल दाहाल उर्फ प्रचण्डलाई ‘नेपाली माटो सुहाउँदो गैर कम्युनिष्ट गैर संसदवादी’ व्यवस्था नेपालमा स्थापना गर्न धेरै होमवर्क गर्न भने पर्दैन कि भनेर ढुक्क हुने ठाउँ छ । जय प्रचण्डपथ !

माओबादीको रसरंग?

उनी को हुन?

मन्त्री।

मन्त्री भए छापामार दस्ता अघी पछी लगाएर कता?

घर भत्काउन।

घर भत्काउने उनी कुन मन्त्री?

भमिसुधार। मैले त अशान्ती तथा पुन भत्काउ मन्त्री भन्ने ठानेको।

घर भत्काएर भुमी कसरी सुधार्ने?

भुमी होइन मान्छे सुधार्ने।

मान्छे सुधार्न बन्दुक नै चाहिन्छ त?

चाहिन्छ नि। १० बर्षमा सुधार्दा पनि बहुमत आएन अब अलि सुधारेर बहुमत ल्याने।

१० बर्ष लड्दाखेरीका बन्दुक त पानी ले बगाएन र?

बगाएको हो, कोसीको भेल फेरी उतार्‍यो क्या।

कोशीको भेलले त फाइदै गर्‍यो?

गर्‍यो नि। अरु फाइदा पनि छन।

कोशी त मान्छेले ल्याको बिपत्ती भन्ने होलान नि कमरेडले दिल्लीमा?

रिशानी होला नि यस्तो कुरा गरे त। बरु अरु सन्धी थपेर खुसी पार्नु छ।

सन्धी सम्झौता त खारेज गर्ने होइन र?

पुरानो भयो, पुनरावलोकन गरेर अझ मजबुत बनाउने।

सन्धी मजबुत भएर के फाइदा हुन्छ र?

सरकार मजबुत हुन्छ नि।

सरकार मजबुत पार्न दक्षिणमै दक्षिणा चढाउनु पर्ने?

यती बुझ्न दश बर्ष लाग्यो। चलि आएको परम्परा, दाम त चढाउनु पर्यो नि।

जनताले जिताएको पार्टीलाइ, दक्षिण किन जानु पर्यो?

भोटले मात्र कांहा सरकार बन्छ त, भारतको ओठ पनि चाहिन्छ।

भने पछि बन्दुक खोलाले बगाएर ठिकै गर्यो?

बगाए पनि चाहिने ठाउमै थुपारेको छ।

अर्को चुनाबमा चाहिएन?

के थाहा अर्को चुनाबभन्दा पहिल्यै पो चाहिन्छ कि??

चाणक्य निति

कहिले काहीं नितीशास्त्रका कुरा पढ्न छुट्टै आनन्द आउंछ। कुनै बेला एक जना साथीले नेपालबाट आउणदा चाण्यक्य निति ल्याएका थिए। यसो हेरेको राम्रो लाग्यो। तदपस्सात नियामित पढ्न थाले। पढ्ने क्रममा एक पटक एक जना भाउजु चाण्यक्क नितिको निकै बिरोध गरिन। किन भनेर सोधेको त चाण्यक्क निति महिला माथी निकै क्रुर भएको बताउनुभयो। मैले पुरै त पढिन तर महिला माथि त्यस्तो शब्द लेखेको मैले पढे जतिमा भेटिएन। हिजो पुरुष्तोम जी ले चाण्यक्य नितिका २ निति पठाउनु भएको रहेछ, त्यसले मलाइ मैले पहिले पढेका कुरा सम्झाए। मैले पढे जतीमा मन परेका ५ निति:

१) सदकर्म: राम्रो कामले मान्छे इश्वर बनाउंछ भने खराब कामले मान्छेलाइ रा्क्षस तुल्लाउंछ। राम्रो बिचारले मान्छेलाइ सधै सफलता तिर पुर्राउंछ भने खराब बिचारले मानिसलाइ बिनाशतिर पुर्याउंछ।
२) आलश्य: आलश्य मान्छेको सबभन्दा ठुलो शत्रु हो। यसले केही प्राप्त गर्न अक्षम मात्र बनाउदैन पाएको पनि गुमाने स्थितीमा पुर्राउनसक्छ।
३) मुर्खता: मुर्खले आफ्नो असफलतमा कि आफैमा पछुतो मनाउछन या अरुलाई दोष लगाउंछन। मुर्खले अरुलाइ नाष गर्ने खोज्दा आफै नाशित हुन पुग्दछन। राम्रो ज्ञानले मान्छेलाइ मुर्खहुनबाट जोगाउंछ।
४) इक्षा: इक्षाले मान्छेलाइ दास बनाउदछ। जस्ले आफ्नो इक्षालाइ बसमा ल्याउंछ, त्सले संसारलाइ नै बषमा ल्याउन सक्दछ। इक्षाको निम्ती गलत काम गरदा समाप्ती तिरै पुर्याउंछ।
५) स्वभाव: यदी शिक्षित मानिसले आफुलाइ प्रभाव पार्न सक्दैन भने त्यसले अरुलाइ पनि प्रभाव पार्न सक्देन। मान्छे जो सत्यबाट टाढा रहन्छ त्यसको कुनै असतित्व हुदैन।

अब भने पुरुषोत्तमजीको पालो। वांहालाइ निकै मार्मिक लागेक दुइ चाणक्य निति:

पुरुशोत्तम सुबेदी
-बेल्जियम

क; काल; कानी मित्राणी कोदेसब्यागमौ
कात्यायाम रितिचित्यम क; काल ; मुहुर्मुहु ।
-कुन बेलामा के गर्नु पर्छ । देस कुन हो लाभ के छ ? अर्थात ब्याय के छ ? म कहाँ छु । ममा के सामर्त्य छ । भोली म के गर्न सक्छु ? मित्र कुन हो ? मेरो कर्तब्य के हो ? भन्ने कुरा मा मानिसले बारम्बार बिचार पुर्यायन भने केवल त्यो यस ब्रमाण्डमा मर्नको लागि मात्र जन्म लियको हो ।

लालयत पञ्चबर्षाणी -दसबर्षाणी ताडयत्
प्राप्तेसु ; सोडसेबर्से पुत्रम्मित्रावदाचरेत् ।।
आफ्ना छोरा छोरी लाई पांच बर्षको उमेर सम्म माया गर्नु । दस बर्ष सम्म हप्की दप्की गरी हुर्काउनु । सोर्ह बर्ष पुग्ने बित्तिकै तपाईंका छोरा छोरी लाई मित्र समान व्यबहार गर्नु । किनकी उमेर पुगे पछी तपाईंका छोरा छोरी लाई तपाईंको काबुमा राख्ने कोशीस गर्नु भयो भने झनै गलत बाटो मा जान्छन । त्यसैले तपाईं राम्रो दोस्ती संग जसरी ब्यवहार् गर्नु हुन्छ ।त्यसरी नै छोरा छोरी संग पनि त्यही ब्यवहार् गर्नु उत्तम हुनेछ ।

एन डि यफ बेल्जियमको अधिवेसन भब्यरुपमा सम्पन्न

तुलसिनाथ सुबेदिको अध्यक्षतामा नयाँ समिती गठन
पुरुशोत्तम सुबेदी, बेल्जियम
यही गत सेप्टेम्बर १४ मा एन डि यफ बेल्जियमको दोस्रो सम्मेलन तुलसिनाथको अध्यक्षतामा १७ सदस्सिय कार्य समितिको निर्माण भै सम्पन्न भएको छ ।
१) अध्यक्ष ---तुल्सिनाथ सुबेदी
२) उपाध्यक्ष --ईन्द्रप्रशाद ओली
३) महासचिब -शिवकुमार बरुवाल
४) सचिब ---प्रकास कार्की
५) कोसाध्यक्ष-किस्ण न्यौपाने

सदस्यहरुमा ----पुरुशोत्तम सुबेदी - रमेश पौडेल -राजु छेत्री -टंक गुरुङ -पुष्प राज अधिकारी -गोपाल सिंखडा -अर्जुन गुरुङ -केशब चापागाइ -आक बहादुर लामा - बुद्धी बराल - शारदा अर्याल -डेभिड थापा कुल बहादुर खत्री सहित् १७ सदस्सिय कार्य समिती सर्व सम्मतिमा चयन् भएको छ । बेल्जियम को आन्टवेर्पेन शहर मा भयको उक्तअधिवेसन ने क पा ए मा ले केन्द्रिय सदस्य तथा युरोप इन्चार्ज क भिम रावल को प्रमुख आतिथ्यमा उद्‌घाटन गर्नु भएको उक्त अधिवेसनमा नेपाली राज दुतावास बेल्जियम का महामहिम श्री प्रवेस हमाल ज्यु को समेत उपस्थिती रहेको थियो ।

एन डि यफ बेल्जियम का निवर्तमान अध्यक्ष अर्जुन दाहाल को अध्यक्षतामा सम्पन्न प्रथम चरणको उध्घाटन समारोहमा एन आर एन बेल्जियम - जन संपर्क समिती - मोना बेल्जिय - प्रगतीसिल मन्च बेल्जियम - नेपाली सांस्कृतिक समाज बेल्जियम लगायत थुप्रै संघ संस्था का प्रतिनिधिहरु को उपस्थिती थियो । उक्त प्रथम चरणको कार्यक्रम को सन्चालन एन डि एफ बेल्जियमका निवर्तमान महासचिब श्री ईन्द्र प्रशाद ओली ज्यु ले गर्नु भएको थियो ।

यस प्रथम चरणको कार्यक्रम मा प्रमुख अथितिको आसन बाट बोल्दै क भिम रावल ले संघिय गणतन्त्र नेपाल लाई संथागत गर्न र नेपाली जनता को हितको पक्षमा उभिएर संबिधान निर्माण गर्न ने क पा ए मा ले पूर्ण जिम्मेबारी का साथ लागि परेको स्पस्ट पार्नु भयो । साथै उहाले राष्ट्र पतिको चुनावमा भयको ए मा ले माओ बादी संझौता मा माओवादीले यमाले लाई खिल्ली उडायको समेत् प्रस्ट पर्नु भयो । साथै नेपाली राजा दुतावास बेल्जियमका महामहिम श्री प्रवेस हमाल ज्यु ले नेपाल मा बेल्जियम राज दुतावास खोलिनु पर्छ भन्ने बिचार ब्यक्त गर्नु भयो । उक्त्त समारोहमा यन आर यन बेल्जियम का वर्तमान अध्यक्ष युब राज गुरुङ्ले एन डि एफ बेल्जियम ले आगामी दिनमा यस संथाले अरु थुप्रै सामाजिक कार्यमा अझै प्रगती गर्ने छ भन्ने मन्तब्य ब्यक्त गर्नु भयो ।

प्रथम चरणको समापन लगत्तै खान पिन को कार्यक्रम पछी बन्द सत्र शुरु भएको थियो । उक्त्त बन्दसत्र को अध्यक्षता क भिम रावल ज्यु ले गर्नु भएको थियो भने निवर्तमान महासचिब ईन्द्र प्रशाद ओली ज्यु ले प्रस्तुत गर्नु भयको प्रगती प्रतिवेदन हल वाटै पारीत भयको थियो भने निवर्तमान कोसाअध्यक्ष श्री प्रकाश कुमार कार्की ले प्रस्तुत गर्नु भयको आर्थिक प्रतिवेदन भने संपूर्ण हिसाब किताब सहित् १ महिना भित्र प्रस्तुत गर्ने सर्तमा अनुमोदन भयको थियो । अन्त्यमा नव गठित कार्य समिती लाई क भिम रावल ज्यु ले बधाई दिदै कार्यक्रम समापन भएको थियो ।