वास्तवमा जे हुनु थियो त्यही भइरहेको छ , अहिले नेपालमा

-एकलव्य
माओवादीले संविधानसभाको नारा कहिलै इमान्दार भएर उठाएको नै थिएन । जब रक्तरंजित कथित क्रान्तिमा माओवादी लागेको थियो, त्यतिबेला उनिहरू भित्रका टाउकोले पनि काम गर्न सक्नेहरूले ( यसो त यो बाहुबली जत्था हो , जस्ले शरीरले मात्र बाँच्न जानेको छ बुद्दि, विवेक र सोचले हैन ) भोलि सेफल्याण्ड गर्ने कुनै प्रजातान्त्रिक एजेण्डा पनि फ्याँकि राखौँ किनभने यो माग पूरा भैहाल्ने छैन क्यारे भन्ने सोचले नै यो अघि सारेका थिए । परिणामस्वरूप देउबा र राजाको शासन कालमा मञ्चन गरिएका वार्ताका नाटकहरू परिणाममुखी हुने कुरा नै भएन, किनभने हलो त्यहीँ अड्क्यो । जुन माग कुनै हालतमा पूरा हुने छैनन् भन्ने माओवादीलाई ठहर थियो र वार्ताको टेबुलमा रोकिएका थिए ,त्यो हुने कुरा थिएन र भएन पनि । माओवादीलाई पैसा र हतियारको जोहो गर्न थियो र टुटे फुटेका घाउमा मलहम पट्टि गर्दै पल्टनमा मान्छे भर्नु थियो । अनि दल, भारत र दरबार मध्ये कसलाई नजिक ठान्ने भन्ने बारेमा समेत भित्रै मतान्तरमा फँसेको यसका शिर्षष्थहरू अन्योलमा नै थिए ।

राजा ज्ञानेन्द्रको अल्पबुद्दिले सर्वसत्तावादी बनेर अकण्टक राजा बन्न खोज्दा , उनले आफ्नालागि दलहरूलाई माओवादी बिरुद्द प्रयोग गर्न नसक्दा वा नचाहँदा , भारतले छिर्के हानेर दल र माओवादीलाई एकठाउँमा ल्याइदियो । माओवादीले आन्दोलनमा गाउँघरबाट मान्छेलाई बन्दूक कै भरमा सोहोरेर काठमाण्डू र शहर घेर्न बाध्य पार्दै पठाएकाले नै संसादवादी शान्तिवादी दलहरूको अगूवाइमा जनआन्दोलन सफल भयो । माओवादी कै नेतृत्व भएर हुनसक्ने यस्तो आन्दोलन रक्तरंजित हुन सक्थ्यो तिनलाई राजाको मातहतको शाही नेपाली सेनाले गोलीले भुट्न सक्थ्यो किनभने एउटा आतंककारी घोषित शक्तिको राज्यसत्ता विरुद्दको चढाइलाई अन्तर्राष्ट्रिय समुदायले स्वीकृति प्रदना गर्नै सक्दैनथ्यो , कारण त्यो आतंककारी शक्ति नै थियो । तर उ पृष्ठभूमिमा बसेर बन्दूक तेर्साउँदै भए पनि मान्छे जम्मा गरिदिने काममा लाग्यो र आन्दोलनले सफलता पायो । यसर्थमा यो प्रयासमा नेपाली राजनीतिका मुख्य दलहरू र माओवादी र भारत समेतको ज्वाइण्ट भेञ्चर बनको कुरामा दुई मत हुन सक्दैन । फलत: दलहरूको माग बमोजिम संसदको पुनर्स्थापना हुन सक्यो र राजा झुके । तर यही गरिदिएका कारण माओवादीले आजसम्म दलहरूलाई धम्काउँदै , यो र त्यो आँफूखुशी माग गर्न सकिरहेको छ । आज देशको राजनीति माओवादी कै मागहरूको बन्धकी बसेको छ किनभने आज उसलाई यो कुरामा विस्वास भैसक्यो कि जनमत कै आधारमा सत्तासीन हुन सकिने उसको पहिलो सोच केवल संसार चेप्टो छ भन्ने दावा जत्तिकै अन्धविश्वासको हैसियत राख्ने वाला रहेछ र यो बाटो हिँडेर आँफूले गरेको भनिएको क्रान्तिको उपादेयता र औचित्यताको पुष्टि कतैबाट हुनेछैन , सत्ता प्राप्तिको कुरा त सपना नै रह्यो।


यसो त पछिल्लो नेपाली शान्ति प्रकृयाको गति अप्रत्यसित द्रूत थियो र जति छिटो समयावधिमा संविधानसभाको निर्वाचन पूरा गरी नया संविधान लेख्ने कुरा गरिँदैछ भनिएको थियो त्यो आँफैमा अपत्यारिलो देखिन्थ्यो र त्यो बाटोमा कुनै पनि बेलामा समस्या पैदा हुनसक्नेछन भन्ने आँकलन गर्न गाह्रो थिएन । नेपाली राजनीतिका प्रमुख हस्ति ठानिएका दलहहरू र त्यस मध्ये मजबूत देखिने बामपन्थी वर्चस्वको दम्भ अनि परम्परावादमा थोरै प्रगतिशिलता थपेर लोकतान्त्रिक बन्ने कांग्रेसको अडानका कारण कुनै पनि बेला यो मेलमिलापको शान्ति प्रकृयामा बिघ्न पैदा गर्न सक्थ्यो। राजनैतिक विचार, प्रतिवद्दता र जनाधार पृष्ठभूमिका कारण पनि मध्यदक्षिणपन्थी जस्तो देखिने कांग्रेस, मध्यबामपन्थी जस्तो बुझिने एमाले अनि उग्रबाम ध्वंशकारी तर राजनैतिक शक्ति कहलिन आतुर माओवादी त्यसपछि अरू पनि झिना मसिना थुप्रै राजनितिक दल –समूहहरूको यो मेलमिलापको कहानीमा कुनै पनि बेला अनएक्सपेक्टेड ट्विस्ट आउने कुराको अनुमान गर्न कोही विज्ञको जरूरत पर्ने थिएन । त्यसपछि नेपालको राजनीतिक जोड घटाउमा जहाँ कहीँ र आवश्यक- अनावश्यक ठाउँमा आफ्नो प्रभाव र उपस्थिति दर्साउन नछोड्ने भारत, नअस्त तर सुस्त दरबार र परम्परावादी नेपाली सेनाको सम्भावित सहानुभूतिको चलायमान स्थिति आदि पनि त निर्णायक हुने हैसियत राख्थे !

दल – माओवादी सहकार्यको सफलताको रोमाञ्च अनि त्यही खुशीको मधुमासको अवधि अब अतीत बनेको देखिँदै छ । गिरिजा प्रसाद कोईरालाको यो सम्पूर्ण सम्भावित उपलव्धिलाई वैयक्तिक बनाउँदै शान्ति कायम गरेर अनि संविधानसभाको निर्वाचन गराएर नै मर्छु भन्ने धोकोलाई सार्थकता साथ काँध दिन नेपाली राजनैतिक इतिहासका वर्तमान र निकट भविष्यका यी दिनहरू सायद त्यति बलीया बन्न नसक्ने हुन कि भन्ने डर पलाएको छ ।
सबैले भन्ने गरे जस्तो यी सबै कुराहरूको कारण कांग्रेस, माओवादी वा अन्यका अडानहरू हैनन् बरू ती घटकहरूको विचार र राजनैतिक दर्शनको आधार हो जहाँ पहिला नै यी र भोलि पनि हुनसक्ने अरू पनि मुठभेडहरूको सम्भावना पहिला देखि नै लेखिइसकेको थियो ।
राजतन्त्रको औचित्य भजाएर राजनीति गर्न सक्ने दिन त अब गए नै तर राजतन्त्रको बहिर्गमनले सिर्जना गर्ने शून्यतामा कसले आफ्नो स्वार्थी अभिष्ट पूरा हुनसक्छ भन्ने र्‍यालपूर्ण मुख मीठ्याइ साँचेको छ भन्ने कुराले दलीय राजनितिको समीकरणमा धाँजा फटाउन मद्दत गरेको हो । अत: यो कुरा दलहरूका आ-आफ्ना छुट्टाछुट्टै राजनैतिक आधारभूमि र पारस्परिक अविश्वासको हो । यो अविश्वास निराकरण हुन सक्थ्यो , यदि माओवादी र दलहरू समेतले कोर्न खोजेको भावी नेपालको राजनैतिक नक्शाको खाकाका बारेमा एकार्कालाई बुझाउँदै उनीहरूले कुनै खालको सहमति निर्माण गर्न खोजका भए, पहिला नै । तर भविष्यका गहन मुद्दालाई कार्पेट मुनि फ्याँकेर , अहिले नै तातै खाऔँ र छिट्टै मरौँ भन्ने अनि परिस्थिति आफ्नो अनुकूल हुन आऊला र आफ्नो एकलौटी हैकम कायम गर्न पाइएला कि भन्ने मानसिकतामा नेपाल र नेपालीले सदैव ठगिनु परेको पुष्टि भइसकेको छ । यो लोभीपापी सोच हो र नियतमा इमान्दारिता नहुनेहरूले अरूलाई बेइमान भएको आरोप लगाउनु कुनै नौलो व्यवहार हैन । किनभने नेपाली राजनीतिको चरित्रमा पनि आँफूले काम र व्यवहार राम्रो गरेर अगाडि बढ्ने प्रवृत्ती भन्दा बढी अरूलाई आरोप लगाएर आफ्नो श्रेष्ठता साबित गर्ने बानीले नै घर गरेर बसेको पाइन्छ ।


क्रमश:

संविधान सभाको निवाचन पछि पनि नेपाल छ ।

भाग ४

२०४८ सालको निर्वाचनमा नेपालको तेस्रो ठुलो राजनैतिक पार्टर्ीीे रुपमा अगाडी आएको संयुक्त जनमोर्चा नेपाल मध्यावती निर्वाचन संगै करिव सकिएको थियो । संसदवाट गणतन्त्रको धोषणा गर्न नसकिने निष्कर्षनिकाल्दै डा वावुरामको नेतृत्वमा एउटा गुट छुटिएर माउवादी को रुपमा ससस्त्र क्रान्ती नाउमा जंगल गए । गरिवलाई गासवास अनि कपासको नारा दिइ विरोधी विचारधाराको सफाया गर्ने भन्दै १० वर्षा १५ हजारले अकालमा ज्यान गुमाए । नारा जे भएता पनि उदेश्य सत्ता प्राप्तीको थियो ।करिव पतनको राजनैतिक स्थितीमा पुगिसकेको र अहिलेको अवस्थामा आफुलाइ नेपालको पहिलेा शक्ती भन्न रुचाउने माउवादीहरु आफना सेनाको नाउमा जे पनि गर्न सकिन्छ भन्ने सोचमा छन । तर पछिल्लो घटना क्रमले प्रतिष्पदा चुनाव प्रणाली मा स्वयम माउवादी अभ्यक्षको स्थिती कमजोर रहेको देखाएको छ । उनिहरुलाई चुनाव जित्न सकिदैन भन्ने ज्ञान छ ।

नेपालमा शसस्त्र कान्ती देशका दुवै ठुला दल नेपाली कंग्रेस र एमाले ले गरि सकेको छ । नेपाली कंग्रेस संग यसको प्रत्यक्ष अनुभव छ भने कम्युनिष्ट आन्दोलन को ससस्त्र कान्तीका अगुवा हरु नेकपा एमालेमा छन । तर हातमा हतियार वोक्दैमा कुनै पनि दलले जनताको मत जित्न सक्दैनन भने ज्ञान उनिहरुलाई छ ।

मेरो विचारमा कार्यकर्ताको हिसवाले एमाले अगाडी छन । उनिहरुले कार्यकर्तामा जोस छ । अनि कार्यसैली छिटो छ । तर पार्टर्ीीे अनुभवमा नेपाल कंग्रेस धेरै अगाडी छ । नेपाली कंग्रेस प्रति सदभाव राख्ने जमात अरुको तुलनामा धेरै छन । जहा सम्म माउवादीको कुरा छ उसका सेना नै उसको वल हो । यसवाहेक अरुमा विस्वास गर्न सक्दैनन उनिहरु । सेना कान्टुनमा वसेका हैनन । तेहा त सरकारको भत्ता प्राप्त गर्न सकिने भर्एको ले कार्यकतलाई राखिएको मेरो निष्कर्षछ । असली माउवादी जनयुद्धका ेसेना उहिलेको वाइसिएल नै हो ।

अव वाइसिएलको कुरा गरौ ।जव माउवादीले १२ वुदे संझौतामा हस्ताक्षर गरे तेसपछि जन्मियो वाइसिएल । जसलाई माउवादी आफनो मेरुदण्ड मान्दछन । अहिले माउवादीलाई वाइसिएलको पुरा विश्वास छ ।हुन पनि शान्ती सम्झौता पछि हतियार वोकेर वाहिर हिडन नपाएर के भो र - वाइसिएल नेपाली राजनितीमा घाटीमा अडकिएको हाड भएको छ । कहिले राजधानीको फोहरको राजनितिमा अगाडी आउछ भने कहिले भष्टचारीलाई कारवाही गर्ने कुरामा । राजनिती नै हो न काठमाण्डौवाट फोहर हटयो न देशवाट भष्टाचारी ।

जनता तह लगाउन माउवादी भौतिक कारवाही गर्छ ।अनि हरेक कुरामा धम्कीको भाषा प्रयोग गर्न माहिर छ । पछिल्लो घटनाक्रम हर्ेर्ने हो भने पत्रकार विरेन्द्रको अपहरणले समेत माउवादीको असली रुप अगाडी आएको छ । अरु कुरा नभनौ आफुले भएको नपुगेमा फेरी क्रान्ती गर्ने भाषा माउवादीले सधै प्रयोग गर्ने गर्छ ।

क्रमश

अबिश्वासको राजनीति

मैले बुझे अनुसार नेपालको राजनीति अबिश्वासको हो। कसैलाई कसैको बिश्वास छैन।

राजा: देश जनताको हो राजाको हैन। बिगतमा पृथ्बीनारायण, अनि बहादुर शाह जस्ता दरबारका ब्यक्तित्वहरुले ज्यान बाजीमा राखेर नेपालको रक्षा गरेका थिए। यदी नेपाल एकिकरण गलत प्रकृया थियो भन्ने मान्यता छ कसैको भने बेग्लै कुरा हो। हुन त पृथ्वीनारायण एक्लैले गरेको एकिकरण हैन बीर जनताले उनलाई साथ दिएका थिए। पृथ्वीनारायण आफैले पनि उनको साना दु:खले अर्ज्याको मुलुक हैन भनेर भनेकै छन। अब पृथ्वीनारायण शाहले शताब्दिओं अघि नेपाल एकिकरण गरे भनेर ज्ञानेन्द्रलाई किन राजगद्दी दिने? उनलाई यदी बिस्वास छ जनताको भने जनमत संग्रहको घोषणा किन गर्न सकेनन हिंजो माओबादीले सम्बिधान सभाको नारा उठाउँदा? उनले "ल ठिक छ जनमत संग्रह गरम -- जनताले श्रीपेच ला भने लाउँछु नभए फुकाल्छु किन भनेनन? -- अझै पनि भन्न सकेका छैनन। किन? उनलाई बहुसंख्यक जनताको समर्थन छ भन्ने बिश्वासै छैन।

माओबादी: हिजो सम्म गणतन्त्रको नारा उनीहरुको थ्यो -- सम्बिधान सभाको नारा उनीहरुकै थ्यो आज त जो पनि गणतन्त्र जो पनि सम्बिधान सभा भन्न थाले पछी उनीहरुको परिचयको अस्तित्व धर्मरायो। एमाले र माओबादीमा कति फरक बाँकि छ? दुइटै कामरेडहरुको अखाडा दुईटै गणतन्त्र बादी अहिले। एमालेले बिगतमा पटक पटक उस्को जनाधार देखाएको छ भने माओबादीको जनाधार मतले तोकेको बेला एमालेको तुलनामा धेर कमजोर थ्यो। माओबादीलाई थाह छ यो कुरा। मधेसमा पनि उनीहरुको आधार भत्किन थाल्यो। आज चुनाबै नलडी भजमने संसदमा ८४ स्थान छ भोली त्यति पनि आउँदैन भन्ने उनीहरुले बुझे। त्रासलाई समर्थनको जाल ठानेका उनीहरु आज आफै त्यो जालमा अल्झेका छन। नत्र हिंजो सम्म ८०% जनता हामी सँग छन भन्नेहरु आज चुनाबमा जान डराउँदै छन। किन? किन कि उनीहरुलाई बहुसंख्यक जनताको समर्थन छन भन्ने बिश्वास छैन।

काँग्रेस: गणतन्त्र नभने जनताले आफुहरुलाई पनि "आर्जेघाटको बाटो यता" भनेर देखाई दिन्छन भन्ने बुझे उनीहरुले। तर माओबादी र एमाले लाई काँग्रेसले एका तिर राख्छ अनि आफुलाई एका तिर। आफ्नो पक्ष कमजोर देख्ने नै भो। कामरेडहरुले बर्बाद गर्छन भन्ने काँग्रेसलाई छ। गिरिजालाई पद चाहिया छ। उनी जिउँदै हुँदा सम्म कामरेडलाई आफु भन्दा शक्तिशाली ओहोदामा देख्न सक्दैनन। बिगतमा पनि पटक पटक संसदमा बहुमत ल्याएको काँग्रेस किन चुनाबमा जान डराउँछ? किन कि उस्लाई पनि बहुसंख्यक जनताको समर्थन छ भन्ने बिश्वास छैन।

बहुसंख्यक जनतालाई न राजाको न नै माओबादी लगायतका राजनैतिक दलहरुको बिश्वास छ। सबै आज एउटा भोली अर्कै कुरा गर्छन। देशमा आतङ्क बोल्छ -- त्यहि सुनिन्छ। मधेसी आन्दोलनमा मर्नेहरुले १० लाख पाए -- कपिलबस्तुमा मर्नेहरुले १० हजार। यस्ले के भन्छ? माओबादीहरुको संसदमा ८४ स्थान छ। कसरी? अहिलेको संसद के को संसद? सांसद कसरी सांसद? जनताले आफ्नो सांसद चुन्न पाउने कैले?

मेरो बिचारमा राजतन्त्र राख्ने कि नराख्ने? हिन्दु राज्य हुने कि धर्म निरपेक्ष? राष्ट्र भाषा नेपाली कि अरु कुनै? संघिय संरचना राख्ने कि नराख्ने जस्ता बिषयमा जनमत संग्रह गरेको राम्रो। सबैलाई निर्धक्क आ-आफ्नो बिचारको प्रचार गर्न दिनु पर्छ सरकारले। अनि जे जस्तो निर्णय आउँछ त्यस्लाई जनताको निर्णय भन्न पाईन्छ।

राजनीतिले आर्थिक-सामाजिक बिकासको लागि बाटो बनाईदिने हो -- राजनीतिले देश सुध्रीदैन। नेपालमा राजनैतिक अध्यादेसबाट देश बनाउने घोषणा हुन्छ -- त्यसैले गरीबीको मारमा परेका जनताले राजनैतिक पक्षबाट राहत खोज्छन। देश बलियो हुन आर्थिक स्थिती बलियो हुनु पर्छ। सम्मान्जनक सामाजिक समन्वय र एकता हुनु पर्छ। त्यस्को बारेमा राजनैतिक दलहरुलाई सोच्ने फुर्सदै छैन। राजा कुन चै मन्दीर झुक्याएर जालान भन्ने पिर गर्ने हैन गिरीजा, प्रचण्ड, माधब नेपल जस्ताहरुले यदी उनीहरुलाई हामीले नेतृत्व दिने हो भन्ने लाग्छ भने। हिंजोलाई सरापेर भोली सुध्रिन्न। आजै देखी नलागे भोली फेरी आज हुन्छ अनि फेरी आज हिजो सरापेर केइ न केई।

मेरो बिचारमा संसदिय प्रणाली हैन नेपालमा अमेरीकाको जस्तो अध्यक्षिय प्रणाली राम्रो हुन्छ। मध्याबधि चुनाबको टन्टा किन गर्ने? सांसदहरु मन्त्री हुन नपाउने ब्य्बस्था हुनु पर्छ। मन्त्रीहरु भनेको प्रसासनिक कामका लागी हुन -- प्रमुख कार्यकारीले तेस्को छनोट गर्छ। सांसदहरु आ-आफ्ना निर्बाचन छेत्रका कुरामा लागुन। जनतालाई धैर्यता सिकाउन -- आर्थिक बिकासको बारेमा बोलुन खोक्रो नारा दिने हैन।

नेपालले उद्योग धन्दामा भारत र चिन सँग प्रतिस्पर्धा गर्न सक्दैन त्यसैले सेबामुलक उद्योगमा आफ्नो स्रोतहरु लगाउनु पर्छ। पर्यटन नेपालको अचुक अस्त्र हो त्यस्को बिकास अनिबार्य छ। भारत outsourcing को बजार हो भने नेपाल किन हुन सक्दैन? त्यता तिर सोच्नु पर्छ -- १० बिघा जमिन हुने सँग पाँच बिघा खोसेर अर्कोलाई जोत्न दिएर तत्कालको समस्या टर्ला तर त्यो दुखको मेलोले अरु दुख ल्याउँछ भोली। कृषी प्रधान देश भएर आउँदा दिनहरुमा संघर्ष गर्न मुस्किल पर्छ। आजै हो बेला भोली बनाउने। भोली त भोली फेरी आज हुन्छ।

A New Daniel Pearl

Abduction and killing of journalists, it’s always common in every autocratic regime. Such things were not odd in Nepal during Panchyat System. We have still living victims of that era. Lets not talk about Rana regime.Not only they were against journalists, they were even against public education. That’s why we have fallen so much behind in education system. Benefit of present education is just a certificate. Even certificates imported from Bihar are equally powerful like them. After 1990, it was kind of relief for journalists however most journalists ended up as party candidates. Some magazines even had party flags right at the front page. Readers used to gather in groups and grab their favorite magazines. News were so much fake that same events were described in entirely different manners. Those magazine just helped political parties to wash the people's brain by their ideology. After Maoists waged war against government, a lot of journalists became victim. Many of them lived in the fear of that they would be next Dekendra Thapa or Gyanendra Khadka. This series went on and on. Still some journalists didn’t fear from their .303 and continued publishing what they found. Umesh Gurung, Bikram Giri et.al. were abducted and released repeatedly. Such shameful events were in shadow because everyone was feared to speak. Still there were some journalists who were proud to be associated with Maoists. Anyone can believe any philosophy. But why don’t they write what they saw? A month back, same thing happened. Birendra Shah who had reported about the involvement of Nepal's Maoist guerrillas in timber-smuggling was abducted at gun-point in broad daylight. After more than 4 weeks, no one knows about his whereabouts. Most news agencies have called Shah Nepal's 'Daniel Pearl' after the Wall Street Journal journalist who was kidnapped and killed by terrorists in 2002. This means we have lost his smile like Danny. Probably after some days somebody will call this as an unfortunate event and we Nepalese people will loose one more Nepalese citizen and a journalist. It wont be unusual if we see some journalists quiet as they used to be in the past.

नेपाली कांग्रेस र माओबादीको क्रस फायरमा देश

अहिले देश क्रस फायरमा परेको छ, माओबादी र नेपाली कांग्रेसको हानाहानमा। समानुपातीक निर्वाचन र निर्वाचनपुर्ब नै गणतंत्रको घोषणा माओबादीका अस्त्र हुन् भने प्रत्यक्ष निर्वाचन प्रणाली र पुर्ब सहमती अनुरुप संबिधान सभाको पहिलो बैठकबाट मात्र राजतंत्र सम्बन्धी निर्णय हुनुपर्ने अडान कांग्रेसका अस्त्र हुन। दुबै पक्ष आफ्ना अडानमा अडिग देखिन्छन्।दुबैले आफ्ना अडानहरुका औचित्य देश र जनताको दुहाई दिएर नै पुष्टी गर्न खोजिरहेका छन्।माओबादी केही लचिलो बनेर गणतंत्रको सवालमा "संकल्प प्रस्ताव" मात्रै पारीत गरे पनि हुने तर चुनाव भने समानुपातीक नै हुन पर्ने भनेर एक् खुड्किलो तल झरेका छन तर नेपाली कांग्रेसले आफ्नो केन्द्रीय समितीबाट नै निर्णय गराएर माओबादीको प्रस्ताव बिरुद्ध मतदान गर्ने भनेका छन्। यी दुबै पार्टीहरु आ-आफ्नो स्वार्थको लागि देशलाई गम्भीर अनिस्चितता तिर लैजादैछन्। यसबेला, राजा, राजाबादीहरु र सेना यो घटनाक्रमको मज्जा लिईराखेका छन्। नेपाली कांङ्रेस र माओबादीहरुको आ-अफ्नो दलीय स्वार्थको लडाईंमा फाइदा भैराखेको छ, राजालाई। जति जति यो द्विपक्षिय द्वन्द तन्किन्छ, त्यति त्यति राजतंत्रको आयु लम्बिन्छ, अझ भनौ, त्यति नै मरिसकेको राजतंत्रमा प्राण भरिदै जानेछ। नठानौं, यो प्राण भर्ने काममा माओबादीहरुले मात्र सघाइ रहेका छन्, नेका पनि उत्तिकै जिम्मेवार छ।
समानुपातीक प्रणालीमा निर्वाचन भए कम्युनिस्टहरु बहुमतमा आउने र नेकाको वर्चस्व गुम्ने भयले नेका पुर्ण समानुपातीक निर्वाचनको पक्षमा छैन। प्रत्यक्ष निर्वाचन भएमा माओबादीको हविगत बिगतमा एमाले बाट फुटेका मालेको जस्तो हुने भएकोले माओबादी त्यो चाहदैनन्। हुन त राजतंत्र निर्वाचन प्रणालीको सम्बन्धमा पहिले नै अंतरिम सम्बिधान मा ब्यबस्था भैसकेको छ र अहिले अन्तिम समयमा त्यो संसोधन गर्न खोज्नु माओबादीको राजनैतिक इमान्दारीता होइन, तर यो बिद्रोही शक्ती हो भनेर मानि सकेपछि यसलाई अलग गरेर जान वा यसको अस्तित्व नामेट हुने गरी देशमा शान्ती कायम हुन्छ भन्ने कांग्रेसले सोचेको छ भने फेरि गल्ती गर्दै छ।नेपाली कांग्रेसको इतिहास हेर्ने हो भने यसले जहिले पनि राजा चुप् लागेर बसुन् ( अर्थात् संबिधानिक बनेर थन्कियून्) र सत्ताको हालीमुहाली हामी गरिरहौं भन्ने भावनाले ग्रस्त छ। अहिले गिरिजाबाबूको तरिका त्यस्तै छ। अल्पमत, फरकमतलाई पनि समेटेर जान पर्छ भन्ने कहिले सोचाई भएन।
ल मानौ माओबादीले सहमती तोडेकै हुन, माओबादी अधम् नै हुन, तर एउटा निकास खोज्न तिर नलागेर आफ्नो सिंगो केन्द्रीय कमिटीद्वारा नै माओबादीको प्रस्तावको बिरुद्ध मतदान गर्ने औपचारिक निर्णय गराएर नेपाली कांग्रेसले के गर्न खोजेको हो?माओबादीलाई संसदमा लोप्पा खुवाएर के देशले निकास पांउछ? राजनीतिको मुलधारमा के उनीहरु नांगेझार भएर आउंछन्? माओबादी नेपाली सेनाले काबूमा ल्याउन नसकेको शक्तीहो र अहिले गिरिजाबाबू त्यही सेनाको क्षणिक न्यानो साथ ( मूतको न्यानो)पाएर हौसिनु भएको छ र अरुलाई कुनै भाऊ दिईराख्नू भएको छैन । भोली परिस्थिती बिग्रिदै जांदा आफूलाई माथिको आदेश भनेर चुर्मुर्याएर लैजाने पनि तिनै सेना हुन।जे जसरी हुन्छ, अहिले माओबादीलाई राजनीतिको मूलधारबाट उछिट्टिन पर्ने काम गर्नु भएन।अहिले को समय भनेको संसदमा आफ्नो बहुमत देखाएर पेल्ने समय होइन, सबैलाई समेटेर लैजाने समय हो। नेपाली कांग्रेस आफूलाई ऐतिहासिक पार्टी मान्छ,नेपाली राजनीतिको केन्द्र मान्छ भने अवश्य पनि सबैलाई समेटेर लैजान्छ, होइन भने माओबादी र कांग्रेसमा केही फरक् रहेन-दुबैको लक्ष्य देशलाई क्रस फायरमा झोंक्नु नै भन्ने बुझिनेछ।

दुई थरी समाचार--उद्दण्ड माओबादी, लाचार सरकार

बिगतका करिब १०–१२ बर्ष यता नेपालका सरकारी र नीजी छापाहरुमा दुई प्रकारका सोचनीय समाचारहरु प्रकाशित हुदैं आईरहेका छन् ।

पहिलो खाले समाचारमा:- "माओबादी द्वारा कुटपीट", " माओबादी द्वारा सम्पती कब्जा" "…..बिद्यार्थिको अपहरण " आदी हुने गरेका छन भने दोस्रो समाचारमा "नक्कली माओबादी पक्राउ", "आफूलाई माओबादी हुं भन्दै ठगी हिड्ने प्रहरी हिरासतमा" अनी " नक्कली बन्दुक देखाई ठग्न खोज्ने गिरफ्तार" आदि आदी ।

यो कुनै कृतिम समाचार वा मनगढन्ते हेडलाईन होईन र हालसम्म पनि कुनै पनि पत्रीका दैनीक हेरेमा यस्ता दुबैखाले समाचारको निरन्तरता कायम भएको पाईन्छ ।

यस्ता समाचारको अनगिन्ती पूनरागमन भएका र पढ्दा पढ्दा हाम्रो सोच पनि अभ्यस्त भएकोले गर्दा हामीहरु धेरैले यस्ता समाचारमा लुकेको यौटा अत्यन्त जटील र सोचनीय पक्षलाई ज्यादै हल्का रुपमा लिन थाली सकेका छौं

तर वास्तबमा यस्ता समाचारले हाम्रो सरकारको निक्म्मापन र लाचारीलाई उदाङ्गो पारी राखेको हुन्छ ।

हामी सबैले याद गरेको कुरा हो हरेक पल्ट यस्ता समाचार आएपछी के हुन्छ त?

पहिलो खाले समाचार आउँछ:- माओबादीले कुनै दलका कार्यकर्तालाई मरणान्त भकुरेको, कुनै व्यापारीसंग जबरजस्ती पैसा असुलेको अनी कुनै किसानको भित्र्याउन तयार भएको बाली काटेर लगेको। तर प्रहरी प्रशासन र नेपाल सरकारले यसको बिरुद्ध कुनै कारबाहि गर्दैन, मानौ यो उनिहरुको नैसर्गीक अधिकार हो ।

त्यसपछि दोस्रो समाचार छापिन्छ :- नक्कली हतियार बोकेर हिडने पक्राउ, माओबादीको नाम लिदैं चन्दा उठाउने गिरफ्तार अनी वाई सी एल द्वारा कारबाही आदी आदी।

यस्ता समाचारले निरन्तर रुपमा के शन्देस दिदैं छ त ? यहा यौटा नक्कली हतियार बोकेर हिडने समातिन्छ तर सक्कली हतियार देखाएर लुटनेलाई कुने कारबाहि हुदैंन। माओबादीको नाममा चन्दा उठाउने पक्राउ पर्छ तर माओबादी आफैलाई भने धम्की दीई पैसा असुल्न छुट छ । वाई सी एल ले कसेलाई निर्घात कुटे पनि उनीहरुलाई कुनै कानून लाग्दैन तर माओबादीलाई मन नपरेको मान्छेलाई समातेर "कारबाही" गर्न उनीहरुलाई छुट छ ।

यकातीर नेपालको राजधानीमा सक्कली हतियार लीएर आफ्नो "पार्टीको सुरक्षा" गर्न वा सम्मेलनको "व्यबस्था" गर्न भनेर मानीस बस्दा समेत त्यो हतियार ईजाजत लिएर राखीएको हो की विना ईजाजत गैर्‍ह कानूनी तरीकाले बोकीएको हो भनेर सोध्न समेत हाम्रो गृहमन्त्रिको साहस हुदैन भने अर्कोतिर नरकटलाई बन्दुक भनेर तर्साउने देखी लियर टेबुल घडीलाई बम भनी धम्क्याउनेलाई समातेर सरकार आफ्नो अस्तित्वको आभास दिन खोज्छ ।

अचम्मको चलन छ यहाँ, माओबदीको नाममा अरुले चन्दा उठाए समातिन्छन तर माओबादी आफैले भने डर, त्रास वा धम्किको भरमा किसान देखी व्यापारी सम्मको पसीनाको कमाई खादां कसैले केहि गर्दैनन्, मानौं यो चन्दा उठाउने राष्ट्रिय ठेक्का माओबादीले पाएका छन्। सरकारको नालायकि यतिसम्म छ की माओबादी वा वाई सी एलले कसेलाई अपहरण गरे, कुट पीट गरे वा सांघातीक आक्रमण गरे पनि त्यसमा कुनै कारबाहि नै हुदैन, र बचे खुचेको ईज्जत बचाउने असफल प्रयास गर्दै सरकार र बिभिन्न दलका नेता माओबादीलाई डराई डराई अब देखी त्यस्तो कार्य नगर्न "आग्रह" गर्छन।

कसैले ठाडै कानूनको उलंघन गर्दा "ख्वामीत यसो नगरी बक्स्योस…" भन्ने की समातेर थुन्ने ? । अर्को रमाईलो कुरा यदा कदा सरकार वा कुनै दलका बहादुर नेताले माओबादीको हजुरमा "ख्वामीत यसो नगरी बक्स्योस…" भन्ने निबेदन गरी हाल्यो भने उताबाट कामरेडले पहिला त ठाडै "त्यो मान्छे हाम्रो हैन…." भन्छन। अनि ढाँटनै नसक्ने स्थीती परेमा "हामी आन्तरीक कारबाहि गर्दैछौ…." ।

यसरी आन्तरीक कारबाहि गरेर हुने भए भोली देखी नेपालको पुलीस प्रशासन सबै खारेज गरे भै हाल्यो नी काग्रेंसका कार्यकर्ताले कानून मीचे काग्रेंसले आन्तरीक कारबाहि गर्ने, एमालेका कार्यकर्ताले अपराध गरे एमाले नै कारबाहि गर्ने।

माओबादीको "गरीमामय संसद" प्रवेश र अझ गरीमामय मन्त्रि पदको ग्रहण पछी पनि यस्ता समाचारको निरन्तरता भने समाप्त हुन सकेन ।

माओबादीले आफ्ना यस्ता गरीमामय परम्परालाई हालसम्म यसरी कायम राखेकाछन मानौं जनतामा आफ्नो अस्तित्व दर्शाउन र समाचारमा आईरहन उनिहरुसंग अरु कुनै विकल्प नै छैन ।

शान्ती सम्झौता, संसद प्रवेश र ध्वजा बाहक बाहनको आरोहण पछि पनि जारी यो क्रियाकलापले यस्तो लाग्छ : " कुटपिट नै नगरे के माओबादी?" "चन्दा र असुली र सम्पती कब्जा नगर्ने के वाई सि एल ?" अनी "हावादारी र बक्मफुसे कुरा नगर्ने के को कामरेड ?"

अर्कोतर्फ सरकारको लाचारीलाई साथ दीदैं नेपालका मिडीया र पत्रकारहरु पनि यस बिषयलाई पूर्बबत नै निरन्तरता दिदैंछन।

आजैको केहि पत्रिकामा माओवादीले विस्थापितका खेतमा लगाइएको धान जबर्जस्ती कटान गरेको समाचार आएको छ र यसमा कही कतैबाट कारबाही हुने संकेत देखीएको छैन । सायद यहि काम नक्कली माओबादिले गरेको भए कारबाही हुन्थ्यो होला कसो?