जवानिले काउकति लगायो कि महारानी

वसन्त "विवश" आचार्य
जवानिले काउकति लगायो कि महारानी
डोलि चढ्ने रहर मनमा जगायो कि महारानी

अङ्ग अङ्ग पोखिनलाइ अटेस मटेस भा'छ
वैमानिले यौवनको रङ्ग उडायो कि महारानी

एकोहोरो मनसंग वातमारी लजाउनृहृन्छ
पिरतिको धुन मनले जगायो कि महारानी

देखेपनि नदेखे झै तर्की हिड्नृ हृन्छ
नयनले कसैको तस्वीर सजायो कि महारानी

उर्वसी र मेनका मिसिएर तिमी वन्यौ
नभन्नु है वसन्तूले फकायो कि महारानी
तुलसीपुर दागं

गीतकार अनी कर्णल आनन्द सँगको मेरा बिगत क्षणहरु - ५

प्रभा आचार्य

यसरी आनन्द र मेरो सामिप्य बड्दै गयो । हामी निस्वार्थ भावना र निस्छल मनले एकअर्काको भावनात्मक र ब्यववाहिरिक कुराहरु पनि एक अर्कामा बाँड्न थाल्यौ । म कहिले कही काठमाडौं आउने गर्दथे । मान्छेका समस्याहरु त्यस्तै त हुन। म आफुलाई परेका कुराहरु धक नमानी वहाँलाई भन्दथे । आनन्दले पनि मलाई ती कुराहरु को निराकरण का बारेमा सल्लाहा दिनुहुन्थ्यो । म आफु कहिले पनि समयलाई त्यसै खेर फाल्न नचाहने मान्छे । समयको सदुपयोग चाहने मान्छे । दमकमा त्यस्तो के नै थियो र? कुनै अबसर थिएन । खाली घरधन्दा र ब्यवहाँरिक पक्ष बाहेक । म आफुलाई सन्टुष्टी दिन लेख्दथे । हुलाकको भरमा रचनाहरु पठाउदथे । गीतहरु पनि त्यसरी नै पठाउदथे । यस्तो अवस्थाबाट म आजित थिए । कतै जागिरको मेलो मेशो थिएन । सबैलाई ज्यु, हजुर चडाउदा चडाउदै म थाकी सकेकी थिए । केही गर्छु भन्ने उत्साहाहरुमा बज्रपात भैरहेको थियो । यस्तै अवस्थामा म फेरी एक पटक काठमान्डु आए । आनदसँग भेट गरे । मैले आफ्ना कुराहरु सबै भने । म केही गर्न चाहन्छु । आनन्दलाई पनि मभित्रको इक्षा आकाङ्क्षा थाहा थियो ।

त्यो समयमा जागिर पाउन धौ धौ थियो । लेख्ने मान्छे भए पनि क्सले जागिर दिने र? नेपाल मा त्यस्तै थियो । चाकडी र चाप्लुसिको खेल । अन्त्यमा आनन्दले भन्नु भयो ''दिदी तपाईं पत्रकारिता तालिम लिनु होस् यत्ती भएमा जुनाइ पत्रीकामा पनि ठाउँ मिल्न सक्छ ।'' वहाँले यत्ती भनेर त्यस्को तुरुन्तै बि,बी सि, नेपालीका सुमन खरेल को 'स्मारिका मिडिया समुहमा ' लिएर जानु भयो । त्यो ईन्ष्टिच्युट पुतली सडकमा थियो । एक बिहानै त्यो दिन हाम्रो पुतली सडकमा भेट्ने सलाह भयो । ठीक दिएको समयमा मा पनि पुगेँ र आनन्द पनि आइपुग्नु भयो । सुमनखरेलको कक्षा चली रहेको थियो । आनन्दलाई देख्नसाथ सुमन सर बाहिर आउनु भयो । आनन्दले त्यहा ठाउँ छ कि छैन भनेर प्रश्न गर्दा सुमन सरले ठाउँ नभएको जानकारी दिनुभयो । सुमन सरको जवाफ सुनेर आनन्दले सुमन सरलाई एकैक्षण भित्र गएर कुरा गरौ भन्ने आग्रह गर्नु भयो र वहाँहरु भित्रको कोठामा पसेर कुरा गर्न थालनु भयो । म बाहिर बसेर पनि वहाँहरुको वार्तालाप सुनिरहेकी थिए । आनन्दले भनी रहनु भएको थियो ''प्लिज जस्रै भए पनि दिदिको लागि ठाउँ मिलाइदिनु होस । दिदी यत्तिको लागि दमकबाट आउनु भएको छ । मैले दिदिलाई भनी सकेको छु । दिदी पनि लेखिका हो । वहाँले धेरै भयो लेख्न थालनु भएको वहाँको नाम ‘ ...’ हो” भन्दा सुमन सरले ए !म वहाँलाई राम्रो सँग चिन्दछु । मैले पनि धेरै पड्दै आइरहेको छु वहाँका रचनाहरु भनेर भन्नु भयो र दुवैजना बाहिर निस्कनु भयो । अन्त्यमा सुमन सरले ''ल म एड्जस्ट गराउँला नि त भनेर हुन्छ भन्नु भयो । त्यस्को भोलिपल्ट बाट नै म ‘स्मारिका मिडिया’ मा ज्वाईन भए । त्यहा नेपाल टेलिभिजन, रडियो नेपाल र अन्य एफ.एम. का हरु लगायत सुमन सरले पनि पढाउनु हुदो रहेछ । केही समयको लागि म त्यहा ब्यस्त भएं । धेरैजनासँग भेट्घाट हुन थाल्यो । यसरी आनन्दले मेरोलागी कसैलाई बिन्तिभाव पनि चढाउनु भयो । मेरो उदेश्य र लक्ष पुरा गर्नको लागि । त्यसैले त म वहाँप्रती अनुग्रहित छु र ती समय ,पलहरु अझै मेरो मानसपटलमा घुमी रहन्छ । सम्झनाको थुप्रो मात्र नभएर एउटा बिर्सन नसक्ने क्षण भएर मेरो अन्तरातामाभित्र जहिल्यै खेलिरहन्छ । म त्यही याद हरु र आनन्दको गुणहरुलाई यसरी सबै सामु सँस्मरणको पाना बनाएर पल्टाउन लालायित हुन्छु । शायद आनन्दले पढ्नु भएमा र सुन्नु भएमा आँफै चकित हुनुहुन्छ होला । आखिर दिदी किन यसरी अनुग्रहित हुनु भयो भनेर ?, कोही कसैले पनि कसैको गुण र मद्घतलाई बिर्सनु हुन्न । त्यस्को ऋण तिर्नै पर्छ भन्ने छैन त र कृतज्ञ हुन भने आवश्यकता हुन्छ । यसरी म आनन्द र मेरो दिनचर्यालाई सँस्मरण बनाएर दौतरीको आङनमा छर्दै छु यो मेरो सँस्मरणको एउटा पर्याय बनेर कसैलाई पनि मान्छेको गुणको मुल्य कत्ती हुदो रहेछ भन्ने भावना मात्र हो ।
स्विकार्नु न स्वीकार्नु यहाँहरुको इक्षा ।

क्रमश :

सुन्दर नेपाल

यो फोटो काठमाण्डुबाट धुलिखेल जाँदा साँगा नपुग्दै पलाँसे टावर रेष्टुरेण्टको साइडबाट खिचिएको हो । ऊ पर तिर हिमाली श्रृङ्खलाहरू पनि देखिन्छन् । छैन त हाम्रो मुलुक मनमोहक ?

 

 

 

 

 

 

यो स्थान काठमाण्डु जिल्लाको पश्चिमोत्तर टोखा गा वि स बाट उत्तरतर्फ पर्ने झोर गाविसको एउटा भाग को हो। यी दुवै नोकिया ५६१० फोनले खिचेको हुँ ।

(नोट:फोटो ठुलो हुने गरी हेर्न फोटोमा क्लीक गर्नुहोला।)

अधिवेशन एमालेको, जीत र हार अरूको

इतिहास , सांगठनिक संरचना र व्याप्तिका आधारमा नेपालको बामपन्थी राजनीतिको मुख्य घटक नेकपा एमालेले अहिले बुटवलमा आफ्नो राष्ट्रिय अधिवेशन सञ्चाल गर्दै छ । यो अधिवेशनले आगामी ५ वर्षका लागि एमाले पार्टीको राजनैतिक बाटो र नेतृत्व तय गर्ने छ । हिंस्रक क्रान्तिको पक्षपाती तत्कालको झापाली नक्सलाइटिष्ट कम्युनिष्ट पार्टी मालेले २०४६ सालमा भएको बहुदलीय राजनीतिको पुनर्स्थापना पश्चात आँफूलाई समाजवादी लोकतन्त्रको पक्षमा रुपान्तरण गर्दै बलियो प्रतिपक्ष र कथंकदाचित सत्ताको तहमा पनि स्थापित गर्योस । तर पछिल्लो राजनैतिक परिस्थितिमा , बाहुबली र हतियारधारी कम्युनिष्ट माओवादीको पीठो बिक्न थालेकाले, नेपाली राजनीतिको मूलप्रवाह कम्युनिष्ट कुन हुने भन्ने 'एसिड टेष्ट' पास गर्न पर्ने बेलामा एमालेको अहिलेको अधिवेशन हुन गैरहेको छ । यो सन्दर्भमा, अहिलेको अधिवेशन र यसको 'आउटकम' पनि एमाले स्वयंका लागि भन्दा अरूकै लागि महत्वपुर्ण बन्न गएको प्रतीत हुँदै छ । नीती र कार्यक्रम जे पास भए पनि , अहिले एमाले भित्र देखिएको मुख्य रडाकोको छिनोफानो 'माओवादीका मतियार कित्ता' र 'माओवादी बिरोधी कित्ता' को 'क्लियर कट' विजयमा हुने हो कि भन्ने लक्षण देखिँदै छ ।

के पी ओली माओवादी दादागिरीका कटुआलोचक हुन र माओवादीहरू त उनलाई फुटेको आँखाले पनि नेतृत्वमा आएको देखि सहन्नन् । उनको चुनावी समीकरण पार्टीका वरिष्ठ नेता माधव नेपालसंग हुन सक्ने सम्भावना बढेको छ किनभने माधव कामरेड पनि आँफूलाई माओवादीले बेला बेलामा गरिरहेको मानमर्दनबाट क्षुब्ध हुनु स्वाभाविक हो । कहिले राजालाई दाम चढाएको कुराको बदख्वाईँ गरेर नथाक्ने र कहिले माओवादीसंग समीकरण गरेर पनि राष्ट्रपतिमा झलनाथले माधव नेपाललाई अन्तिम समयमा चिप्लाएको कुरा माधव कामरेडको मनमा खिल बनेर गाडिएको छ। यसमा झलनाथ निर्नायक नहोलान् तर उनले पनि दाउपेच राखेको कुरा सत्य हो । यदि कांग्रेस, एमाले, नेपाली सेना समेतको इण्ट्रेष्टमा माओवादी सरकारको विकल्प खोजिने कुरा निकट भविष्यमा हुने सम्भावना छ भने त्यहाँ एमालेको नेतृत्वमा नेपाल-ओली रहनु मात्र सकारात्मक हुनसक्छ भनेर कांग्रेस र अन्य मध्यपन्थीहरूले तिनको समर्थन गरिरहेका हुन सक्छन् ।

वर्तमान महसचिव झलनाथ खनाल र बामदेव गौतमको खनाल-गौतम समूह एमाले वृत्तमा माओवादी शुभेच्छुकका रूपमा र पूर्व महासचिव माधव नेपाल र खड्ग ओलीको नेपाल-ओली समूहलाई माओवादी बिरोधीको रूपमा चिनिने हुनाले कतिपयले यी मध्ये एउटा वा अर्को समुहको विजयलाई माओवादी नेतृत्वको सरकारको आयूसंग समेत जोडेर हेर्ने गरेको पाइन्छ । अधिवेशनको उद्घाटन समारोहमा , झलनाथले प्रधानमन्त्री प्रचण्डलाई मुख्य अथिति बनाएर मात्र हैन स्वयं आँफू महासचिव रहेको पार्टीको आफ्नै पद र कदलाई सानो पार्दै प्रचण्डलाई अगाडि सारेको कुराको पार्टीभित्र नै बिरोध भैरहेको सन्दर्भमा, झलनाथले के सन्देश दिन चाहे प्रष्ट छ । उता बामदेवको कुरा त कस्तो छ भने मन्त्रीमण्डलको बैठकमा एमालेको नं १ नेता हुँदा हुँदै पनि एमालेको अडान राख्ने काम त्यहाँ जलस्रोत मन्त्री विष्णु पौडेलले गर्ने गराका छन् । स्वयं एमालेका मन्त्रीहरूको बुझाइ छ बामदेव कामरेड केवल प्रचण्डको डेपुटी हुनुमा गर्व गर्छन् र सोही भूमिकामा आँफूलाई राख्न चाहन्छन् । यस्तै रह्यो र भोलि एमालेले अहिलेको गठबन्धनबाट बाहिरिन चाह्यो भने बामदेव कामरेड मन्त्रीमण्डलमा नै छोडिनुहुन्छ होला पार्टीमा फर्कनुहुन्न होला भन्ने गाइँगुईँ एमाले-माओवादी वृत्तमा बेसरी नै चलेको पाइन्छ । यसरी माओवादी सरकारको रक्षाकवच बनेर रहेका खनाल-गौतम लाबी एमालेको नेतृत्वमा स्थापित हुन सकेमा आगामी दिन राम्रै कटाउन सकिनेमा माओवादी समेत विश्वस्त रहेको हुनाले, यो एमाले अधिवेशन माओवादीलाई बेसरी लागेको महशूस सबैले गर्ने नै भए ।

परिणाम जे भए पनि, हुने नै छ । जे होस् , माओवादीको अतिवाद र कांग्रेसको दिशाविहीनताको मझधारमा आँफै आफ्नो परिचयमा क्रमश: हराउँदै गएको एमालेले आँफूलाई विशिष्ट बनाएर राखिरहन र नेपाली राजनीतिको एउटा महत्वपूर्ण शक्ति बनिरहन अहिलेको अधिवेशनलाई भयानक चुनौति र मौकाको रूपमा अपनाउन सकोस् भन्ने कामना भने गर्नै पर्छ । एमाले , खनाल-गौतमको माओवादी ‘बि’ टिम वा माधव- ओलीको एकल बपौति नबनोस् बरू आँफ्नै विशिष्टतामा बाँच्न सक्ने बलियो राजनैतिक प्रवाह बन्न सकोस् , यही शूभकमना !!!

भोक, भोग र सम्भोग

शिव प्रकाश

भोक नियम हो
भोग नियत हो
सम्भोग निदान हो
र, सम्भोग वरदान पनि हो ।

भोका छन् सबै प्राणी
तर मान्छे –
सबैभ‌दा भोको छ
त्यसैले मान्छे –
मासु पनि खा‌न्छ आँशु पनि खा‌न्छ
मन पनि खा‌न्छ
माटो पनि खा‌न्छ
र, मा‌न्छे –
मा‌न्छे पनि खा‌न्छ
त्यसैले मा‌न्छे –
माछो पनि हो
बाछो पनि हो
र, मान्छे माकुरो पनि हो ।
भोगको भोको मा‌न्छे
भोग्नका लागि ईश्वर पनि भाक्छ
सबैभ‌दा बढी भोक मा‌न्छेलाई नै लाग्छ
सबैभ‌दा बढी भोग मा‌न्छेले नै गर्छ
सबैभ‌दा बढी सम्भोग मान्छेले नै गर्छ ।

निश्चित याम र मौसम हु‌न्छ
हरेक प्राणीको भोक, भोग र सम्भोगको
तर मा‌न्छे –
हरेक समय भोको छ
हरेक समय भोगी छ
हरेक समय सम्भोगी छ ईश्वरको वरदानको सधैं लोभी छ ।

अनिश्चित विचार अस्वाभाविक व्यवहार
सृष्टिको अनुपम् उपहार मा‌न्छे –
भोक, भोग र स्भोगका लागि सधैं भोको छ
ईश्वरको त्यो वरदानको उसलाई सधैं धोको छ ।

जनवरी १५, २००८ बोस्टन, अमेरिका ।

बोतल महात्म्य ।

 

न मानमा न शानमा, न नाच, न त गानमा
मिल्यो आनन्द त मिल्यो, केवल सुराको पानमा ।

थपी थपी पिए पनि, पिउने, पिएरै शान्त छन
शीशी बोतल नछोए' नि, नपिउने नै अक्रान्त छन   ।

न धाक छ, न रबाफ नै, न उँच निचको अभिमान छ
एकै साथ बसि पिउँदा, ठुलो सानो समान छ ।

नपिउनेको मुहारमा, न खुशी, न मोज छ
हेर धपक्क लाली त्यो, पिउनेको कस्तो ओज छ । 

नपिउनेको जमातमा, वर्ण, जाति थरी थरी
पिएरै बढ्छ भाईचारा, हुन्नन भेद कसैगरी ।

भलै भुलुँ गृह-मार्ग, शीशी बोतल लिएपछि
तर पुग्छु म स्वर्गमा, केहि घुँट पिएपछि ।

कति गरुँ बयान म, मेरो बोतल महान छ
आफैं रित्ती जिवन दिने, यो औषधि समान छ ।