जनसंख्या | कूल जनसंख्यामा % | साक्षरता % | |
१) क्षत्री | ३५९३४९६ | १५़ .८०% | ६० .११ |
२) बाहुन | २८९६४७७ | १२ . ७४% | ७४ . ९० |
३) मगर | १६२२४२१ | ७ . १४% | ५५ . ९० |
४) थारु | १५३३८७९ | ६ . ७५% | ४७ . १२ |
५) तामाङ | १२८२३०४ | ५ . ६४% | ४५ . ०४ |
६) नेवार | १२४५२३२ | ५ . ४८% | ७१ . २२ |
७)मुसलमान | ९७१०५६ | ४ . २७% | ३४ . ७२ |
८) कामी | ८९५९५४ | ३ . ९४% | ४१ . २७ |
९) यादव | ८९५४२३ | ३ . ९४% | ४० . ८३ |
१०) राई | ६३५१५१ | २ . ७९% | ५८ . १९ |
११) गुरूङ् | ५४३५७१ | २ . ३९% | ५९ . ७९ |
१२) दमाई | ३९०३०५ | १ . ७२% | ४३ . ५३ |
१३) लिम्बू | ३५९३७९ | १ . ५८% | ५८ . १२ |
१४) ठकूरी | ३३४१२० | १ .४७% | ६३ . ३२ |
१५) सार्की | ३१८९८९ | १ . ४०% | ३८ . ३३ |
१६) तेली | ३०४५३६ | १ . ३४% | ५१ . ४२ |
१७) चमार,हरिजन | २६९६६१ | १ . १९% | १९ . २४ |
१८) कोइरी | २५१२७४ | १ . ११% | ४३ . ८८ |
कूल ८०.६९% | राष्ट्रिय औषत ५३.७३% |
स्रोत: केन्द्रीय तथ्यांक विभाग ( जनगणना २०५८), विकिपिडिया र सिआइए फ्याक्टबुक ।
नेपालको पछिल्लो जनगणनाले नेपालमा १०२ वटा बिभिन्न जातिहरुको बसोवास रहेको मुलुकको रुपमा देखाएको छ । तर मुलुकको कूल जनसंख्यामा १% भन्दा बढी हिस्सा भएका जातिहरू भने जम्मा १८ वटा छन् जसलाई उनीहरूको संख्या प्रतिशतका आधारमा क्रमिक रूपमा माथि देखाइएको छ ।
माथिको तालिकाले के प्रष्ट देखाउँछ भने देसमा बसोवास गर्ने जातजाति मध्ये सबै भन्दा ठूलो जाति समूह पहाडी क्षत्रीहरूको हो भने मुख्य १८ वटा जातजातिले नेपालको जनसंख्याको ८०% भन्दा बढी भाग ओगटेका छन । बाँकि रहेको जनसंख्याको १९% भन्दा केही बढी हिस्सा ८० भन्दा बढी जातजातिको रहेको छ ।
यस्तो विचित्र जातिय संरचनामा रहेको मुलुकमा , केही जातीवादी विद्वानहरू र पार्टी नेताहरूको पनि जिरह छ नेपाललाई अबको लोकतन्त्रमा जातिय संघको मुलुकमा रूपान्तर गरिएन भने घोर अन्या हुनेछ ।
जातीय संघको नेपालका आ-आफ्ना संस्करणका मानचित्रहरू पनि पस्किइसकेका छन् । सबै जातीवादी अधिवक्ताहरूको साझा माग रहेन गरेको छ माथिको तालिकामा ३,४,५,६,१०,११, र १३ नम्बरको क्रममा रहेका मगर, थारू, तामाङ, नेवार, राई गुरुङ र लिम्बूहरूका लागि छुट्टाछुट्ट जातीय राज्य हुनैपर्छ । स्मरण रहोस् यी सबै जातको कूल जनसंख्यामा प्रतिशत लगभग ३३% हुन आइपुग्छ भने बाँकि ६७% मध्ये केही ठुला जातिहरू र साना जातीको प्रतिशत रहन पुग्छ ।
जातीवादी आग्रही हरूले बाहुन र क्षत्रीलाई शोषक र औपनिवेशिकता अरू उपर लाद्ने जातको रूपमा निरन्तर प्रहार गरेर , अब भन्ने नेपालमा उनलाई केही छोड्न हुन्न भनेर दुत्कार एकातिर गरिरहेका छन् भने राई, गुरूङ र लिम्बु भन्दा जातिगत प्रतिशतमा धेरै नै माथि रहेका कामी, दमाई, सार्की, मुसलमान, यादव, ठकुरी, र उस्तै जातिगत प्रतिशतमा रहेका तर हेपिएका तेली , चमार, हरिजन र कोइरी जस्ता जातहरूको बारेमा अक्सर चुपचाप नै रहने गरेका छन् ।
यस्तोमा वर्तमानको मेरो नेपाल भोलिको संघीय गणतन्त्रम कसरी टुक्रिएर सबैलाई राज्य पस्केर न्याय गर्न सक्षम हुने हो सोच्नै नसकेर म बिलखबन्द परेको छु ।
लागे त्यती स्पष्ट त छैन तर अहिलेको बेला भनेको बुलेट होइन कि ब्यालेटको हो, यो चाही पक्कै बुझेको हुनुपर्छ माओबादी समुहले। देश यो स्थीतींमा आइपुग्नु माओबादीको मात्रै दोष पक्कै छैन। बिभिन्न तरिका बाट देश र जनता प्रयोग भएका छन। तर माओबादी भोटको राजनितींमा आइसक्दा पनि यसले रोजेका गलत बाटाहारु अझै प्रयोग हुंदैछन। हिजो भएको बाराको बसको घटना त्यसकै नमुना हो। बन्दुक बोकेको ठुली हतियारधारी समुहले हतियार बिसाइसकेको अबस्थामा फेरी यस्तो घटना नदोरिहिए देशलाइ राम्रै हुन्थ्यो तर अहिलेको स्थीती त्यस्तो छैन। बिशेष गरी तराइमा अनगिन्ती हतियार धारी समुह जन्मेका छन। समतल जमिन,बिशाल क्षेत्रफल आदी भौगोलीक स्थीतिले गर्दा राष्ट्रको सुराक्षा पहुंच पहिला पनि न्युन नै थियो तराइमा। त्यसैले जनता आफै घरमा साधारण बन्दुक राखेर आफ्नो सुरक्षा आफै गर्थे। तर अहिले त्यस्ता बन्दुकलाइ अत्याधुनीक हतियारले बिस्तापित गरेका छन तर अनेक बहानामा नेपाली जनता माथी नै बर्सीदैछन गोलीहरु। यस्ता आक्रमणहरु आफ्नो पहुंच देखाउन तराइबाट काठमान्डौ उपत्यका पनि पुग्ने गर्छन। हालैको बारा घटना तराइ आर्मी नामक समुहले लिएको छ। नाम झट्ट हेर्दा तराइको हक हितको लागी लडेको समुह जस्तो देखिन्छ तर हेर्नुहोस त मर्नेको नाम :त्याहां सबै नेपाली छन, तराइ मुलका,पहाड मुलका र हिमाल मुलका। यो घटना यसैनै कायरता पुर्बक गरेको देखिन्छ तर यसरी नितान्त तल झरेर यात्रा गरिरहेका सर्बसाधारणलाइ सिधै म्रित्युबरणमा पुराउनु यो समुहलेबिबेक नै गुमाएको जस्तो देखिन्छ। यस अघी जे जस्ता घटना भए नि स्थित शान्त जस्तो देखिएको बेला फेरीसमुह,उप-समुह तयार भइ हत्या हिंशामा उत्रीनु देशलाइ पोलेमाथी फकुन्डो जस्तै भएको छ।
