खाडीमा एक दिनको रमाईलो यात्रा

जिवनको हरेक उकाली ओराली अनि देउराली पार गर्न एक किसिमको यात्रा गर्नु पर्ने नै रहेछ । यात्रा जिवनको एक महत्वपूर्ण अंग रहेछ जस्तो लाग्छ मलाई । कुनै न कुनै माध्यमबाट हामीहरुले प्रत्येक दिन घण्टा मिनटमा यात्रा तय गरिरहेका छौ । या त्यो यात्रा जिवनको यात्रा होस् या कुनै लामो दूरीमा जाँदा बटुलेको अनुभवको यात्रा होस् आखिर यात्रा यात्रानै हो ।
२००९ सालको अन्त्य र २०१० सालको सूरुको दिन जनवरी १ का दिन यूएईका एनआरएनहरुले एउटा पिकनिकको आयोजना गरे । म यात्रा पिकनिक स्टेज प्रोग्राम सांगेतिक कार्यक्रम भने पछि दुई दिनको जेठो । यसैले म २०१० सालको पहिलो दिन लामो यात्रा र पिकनिकमा गएर रमाईलो गर्ने
सोच बनाए । म मात्र नभएर म जस्तै प्रवासीएका सयौ जना पिकनिकमा जानको लागी तम तयार भए ।
२०१० सालको पहिलो दिन बिहानै म तुलसी बस्याल अली भएर बाहिर निस्कियौ भर्खरै विहानी पखको स्वस्थ हावा चलि रहेको थियो सुर्यका किरणहरु दुवईका गगन चुम्बी महलका रंगी

जलेको ह्रदयमा फुलेको प्रेम -२

लेखक-हस्त गौतम मृदुल
(जलेको ह्रदयको पहिलो भाग यहाँ छ ।)

त्यहाँ पनि बहामा युनिर्भरसिटीमा नेपाली प्रोफेसर टेकनाथ पोखरेलज्युलाइ भेटें। एहाँको साथमा उहाँको धर्मपत्नी पनी साथैमा भएकोले नेपाली पन्को खानाले मलाइ मुग्ध बनायो। अनि म त्यतैबाट टेकसासको इलपासोमा केही दिन बसी रहेको छु। म आज यतैबाट जमैकातिर उडें। क्यारिवियन टापुमा जमैका आफैमा मिश्रित सास्कृतिक पहिचान बोकेको पाएँ। भारतीय नागरिकको बाहुल्यताले मलाइ भारत मै बसीरहेको अनुभव भो। त्यहुको हरेका समुन्द्री वेहरुमा नरीवलका काँचो फल भित्रको पानीले तपाइकै अधरको मुस्को दिन्न्थ्यो। कति रसिलो थियो त्यो कति पोसिलो। बालुवाका कण कणमा तपाइकै चित्रहरु खोज्दै बार्को सानो पाण्डुबीमा यात्रा गरें। अहो यात्रा कति मनोरम थियो तर त्यो यात्रामा तपाइको न्यानो आलिंगन पनि हुदो होत कति आनन्द आउदो हो। छालले माथी उचाल्ने र पछार्ने गर्दा बेला बेलामा लाग्दथ्यो समुन्द्रका बिशाल माछाले नेपाली स्वाद पाउने छ। क्युवाकोको हवाना सहर पनि आफैमा सुन्दर तर फिडेल क्यास्ट्रोको भुतले
सातो खाएका कुन्ठीत जनताको मुहार मलिन देखिरहेको छु। यो मलिन अनुहारमा पनी तपाइलाइ खोजें कतै भेटिन। यादहरु मनभरी छछल्कीय नुनीला छालअरु झैं। पानी चाहेर पनि पिउन सक्ने अबस्था थिएन मेरो हाल त्यस्तै थियो मैले चाहेर पनि तपाइलाइ साथमा घमाउन सकिन। बार्कोको अर्को चुनौतीपुर्ण यात्रा शुरु गरें। मेक्सीको सम्म पुग्दा दिमाग खराव भयो। रिंगटा लाग्यो। बिरामी नै भए। मुन कम्जोर भएको बेला नै आत्मीय जनको याद आउदो रहेछ। तर…॥

मेक्सीकोको साँकृतिक सम्पदाको खानी लागी रहेछ मलाइ। घना बस्ती न्यानो मौसम र मायाजातीको सुन्दर मिश्रण पाएँ। चेतुमाल हुदै मेक्सीको सहर जुन बिस्वको तेस्रो ठुलो सहर भनेर चिनिन्छ। क्याथलिक धर्मले बाहुल्यता पाएको मेक्सीकन एतिहुसिक सास्कृतिक अबशेषहरुले सजाएको पाएँ। पोलांक्को देखी सान्तामारिया बजार जताततै घुमियो। मेक्सिको पुराना ति धरोहर भित्र लुकेको इतिहाँस पनि हेरिरहे। तर हाम्रो मायाको इतिहाँस पाएको छैन। अनि लामो पटयार लाग्दो बसको यात्रा गर्दै बेलिजतिर लागें। बेलिज सानो देश जहाँ गोखौली सेनाहरुले जंगल तालिम गर्दा रहेछन। हाइड्रो पावरमा काम गर्न आएको २०० जना नेपाली समेत भेटेर निकै रमायौ। जंगलै जंगल भित्र पुराना मायान रुइनहरु हेर्दै क्रोजल टाउन बेल्मोपान बेलिजसिटी कुन्तार्गोदा बेंम्गे हुदै म फेरी अर्को देश ग्वाटेमाला लागें। ग्वाटेमाला पनि सारै प्राकृतिक र सास्कृतिक सुन्दरताले सजीएको देश पाएँ। अनि म त्यहिबाटो हन्डुरसको र्पोतोर्कोतेस सानपेद्रोसुला घुमे। त्यो पलमा बसका झ्ययालबाट देखिने ति सुन्दर दृश्यहरुमा तपाइका स्मृतिहरु खोजें। मायाजाती कै बाहुल्यता रहेको हन्डुरस पनि कम सुन्दर छैन। टिगुचिगाल्पा राजधानीमा पुगेर मायाँ होटलमा बसें। झन्डै काठमाण्डौ जस्तो उच्चस्थानमा रहेको राजधानी स्पानिस एतिहुस र वर्तमान भित्र बाँधिएको टिगुचागाल्पाका हरेका ठाउमा मायाको अभावमा धेरै गित लेखें। तामालेस खाँए। मकैको पिठाले आटो झै घोलेर कुखुराको मासु लाइ स्वदिष्ट मसालाले पकाएर हरियो केराको पातभित्र पोको पारेको खाजा रहेछ।


जव ह्रदय प्रेमको कारागार भित्र निर्दोष कैदी भएर रहन्छ र बिछोडका बाणले घायल हुन्छ तव थाहा हुन्छ प्रेम केहो भन्ने। मदर टेरेसा बिनाका बिरामी झैं अलपत्र भएको छ जिन्दगी।

अर्काको घरमा बलेको आगोले आफनो घरको रोटी पकाउने स्वार्थी नेताहरुको चंगुलमा परेर देश क्षेतबिक्षत भएको छ। त्यो क्षेतबिक्षेत देशको ह्रदय नै मेरो जीवनको पहिचान हो। एकदिन तपाइको गोधमा आएर जीवनको दृष्टि बिसाउने मेरा सपनाहरु जलजलामा हिउ बिलाए झैं बिलाए। त्यहि चोटले बगेका आँशुको नसा पिउदै पुन सतिदेबी गुमाउदाका महादेब बनेर म घुमी रहे यस धरामा।


हन्डुरस बाट सान्साल्भाडोर हुदै निकारागुवा पुगें। मानगुवा पनी प्राकृतिक रुपमा बिशिष्त नै पाएँ। तरेली परेका होचा पहाड र दुवैतिर महासागरले छाएको सानो देश पनी औधी मन परयो। त्यहाँको प्रकृतिसंग खेल्दा डुल्दा पनि तपाइको झझल्कोले निकै सताइ रहेको छ। अनी बसको लामो यात्रामा फेरी अर्को उस्तै देश कोष्टारिका पुगें। कफी उत्पादनमा नाम कमाएको कोष्टारिका धेरै अगाडी पाएँ। मनोरम दृश्यहरु अनुपम सौन्दर्य र सान्तपि्रय देश मलाइ अति नै मन परयो। ज्वालामुखी पहाडको फेदमा रहेको सहर सानजोसे राजधानीको रुपमा निकै सम्मपन्न पाएँ। कफीको स्वादिष्ट पियाका चुस्कीहरुमा तपाइको मायाको अकल्पनीय अनुभव गरे। यो देश कफी उत्पादन गर्ने एक सम्पन्नसाली देश रहेछ। सानजोसेको बगलमा उभिएको होचो पहाड झैं तिम्रो याद स्मृतिको बस्तीमा सवैभन्दा उच्च थियो। बसैबसबाट लामो यात्रा तय गरी पानामा सहर पुगे। पारोको खानी र प्रकृतिको अनुपम मेल बनेको पानामा दक्षिणी अमेरिका र मध्य अमेरिकालाइ भुमीको मार्गले जोड्ने पुल जस्तै लागी रहेको छ। पानामाको नहर भनेर चिनिने त्यो मानव निमृत नहरमा जहाजी यात्रा गर्दै कोलम्वीयको कार्टाहिना सहरमा पुगें। कोलम्वीय अफिम खेतीको उतकृष्ट भुमी हो। कार्टाहिनाबाट बसमा फेरी तिम्रो यादहरुलाइ गितमा उन्दै बोगोटा सिटी पुगें। बोगोटामा साथी जर्मन जो नेपाल पनि घुमी सकेको रहेछ उस्को साथमा बसेर कयौं दिनह बिताए।

सन २००१ मार्च ७ गने फेरी म पृथबिको भुममध्य रेखामा पर्ने इक्वाइडोरमा आएँ। पृथ्वीको केन्द्रबिन्दुमा कतै हाम्रो बिस्वासको केन्द्र पनि छ की भनी फनफनी घुमे। पहिलो पल्ट यो ठाउमा टेकेर पृथिबिलाइ छुटयाइएका रेखाहरु हेरें। पुर्ब पश्चिम उत्तर दक्षिण तेहीबाट शुरु भएको रहे छ। त्यो रेखाहरुमा तपाइ र मेरो बिस्वासको रेखालाइ केलाएं तर रेखा कतै भेटिन। क्षेणिक मायाको नाटकिय रेखालाइ एकपटक थुकें। अनि त्यो पवित्र र एतिहाँसिक ठाउबाट निस्केर क्युटो सहर पसें। काठमाण्डौ झैं भल्कानिक पहाडै पहाडले ढाकेको न धेरै चिसो न धेरै तातो मनोरम सहरमा हराइ रहेको छु।

पोर्तोलोपे माछाला मान्ता सान्ताडोमींगो गयाकुल घुम्दै फेरी कोथोबालोमा अवस्थीत भल्कानिक कोतोप्याक हिमाल हेर्न पुगें। त्यो हिमालको उचाइ जस्तै हाम्रो प्रेमको उचाइ नाप्न खोजे तर त्यहाँ उचाइ थिएन त्यो त सेती भासिय झैं समयको गर्भमा कतै हराएको यिबोगान्त कथा मात्र थियो। अर्को चिम्बारासो हिमाल देख्न रहर त्यसै हरायो जसै हाम्रो मिलनका क्षेणहरु हराएका थिए।


अर्को चर्चित ठाउ गालापागोस आइल्याण्ड घुम्न पाइन जसरी हामीसंगै मनकामना जान पाइन। इक्वाइडोरमा पनि अमेरिकन डलर नै चलेको रहेछ। अचम्म लाग्यो छुटै स्वतन्त्र राष्टमा पनि अर्को देशको पैसाले स्थान ओगटेको रहे छ। सायद नेताहरुको नार्मदी र नेत्रित्वहिन राजनीतिको कारण त्यो अबस्थामा अमेरिकाले सघाएको होला। अनि जलेको ह्रदयलाइ सान्त पार्न साउथ अमेरिकाको अर्को देश ब्राजिलतिर लागें जुन देश फुटबलका जन्मदाता पेलेको देश भनेर जानिन्छ। रियो दे जेनारियोको सुन्दर सहर भित्र हराएँ। आहा कति राम्रो ठाउ। समुन्द्री छालमा रमाउदै तिम्रो स्मृतिमा गित लेखें। जुन गीत चर्चित गायिका नालिना चित्रकार बहिनीले गाएकी छिन। असारे धान पानी नै नपाइ सुकेर मरे झैं।

एक बिसाल चटानमाथी उभिएको पहाडको टुप्पोमा उभिएको भिमकाय जिसस् क्राइष्टको सालिक आफैमा पबित्र गन्तब्य बनेको छ। दिनभरी त्यही उचाइमा अनगिन्ती भावहरु गीतमा उर्तादै बसें। त्यो सुन्दर स्थानमा तिमी बिना एक्लै बस्दाको पिडा देशको मर्म नबुमुने नेताहरु झै बुझ्ने कोही भएन।

घात र आघातको मर्मले जलेको ह्रदयमा स्मृतिका फुलहरु उर्मिए र बिरबलको खिचडी बनेर प्रसान्त महासागरमा हराए। अर्को सहर साँपाउलोतिर मेरा कम्जोर पाउहरु अगाडी बढाएं।

बसको झ्यालबाट दाँयाबाँयाका अनमोल दृष्यहरु नियाल्दै लामो यात्रा तय गरी फेरी काराकास सहरतिर लागें। भेनेजुयालाको राजधानी बनेको काराकास सहर आफैमा सुन्दर छ। संसार प्रशिद्ध सुन्दरी र सुन्दताको नमुना नै हो भेनेजुयाला पनि। प्रशान्त महासागरको छालले संधै चुम्ने त्यो भुमि सारै राम्रो लाग्यो। स्रसारको सवैभन्दा अग्लो छहरामा एक पटक मनमुग्ध भए जस्को आनन्द तपाइको छली मायामा थिएन।


काराकासको छोटो बसाइ पछि वोनारिस सहर अर्जेनटिनातिर उडें। नीलो आकास माथी उडेको जहाजबाट आमाजोनस नदी र पहाड अनि घनाजंगल हेर्दै अगि बढें। सेता बादलका टुक्रामाथी आफु उडीरहेको क्षेणले मुसक्क फेरी तिनै यादहरु छछील्कए आखाभरी । वोनसयरिस सहरका मनोरम दृश्यहरु नजरमा जम्मा गर्दै अगी बढे। एताउता हेर्छु मात्र स्पेनिस परीहरुमात्र पाउछु। कयौं पटक उनिहरुका हाउभाउमा तपाइलाइ खोजें उनिहरुको सहवासमा तिमीलाइ खोजें अहँ पाउन सकिन किन भने तिम्रो प्रेम त फुलचोकी डाँडामा हिउ बिलाए झैं बिलाइ सके छ। अनी फेरी सान्टीयागोमा रोकिएँ। राजनैतिक गन्जागोलमा रन्थनियको चिलीले भर्खर गति लिन लागेको भएर जोसिलो राष्ट लाग्यो। सान्त लाग्यो। देशमा गतिहिन बनाउने त गलत राजनीति नै रहेछ। एकपटक मेरो देशका अपांग नेताहरुलाइ देखेर थुक्न मन लाग्यो। राम्रो नेता देशमा नजन्मिएकै कारण हामी युगौ देखी भारतीय हेपाहामा परेका रहेछौ। बिशाल नेपाल गुमाएका नेपाली बचेको आफनो अलिकति माटोमा पनि भारतीय हस्तक्षेप देखेर भारत प्रति दुख लाग्यो। त्यो आत्मीय पिडा कित त देशलाइ थाहा थियो कि त तपाइको धोकाले मलाइ थाहा थियो। चिलिको स्वाद लिने अबसर पाएँ। सान्टीयागो अति नै मन परिरहेको छ मलाइ। बाहिरको मनोरम सहर हेर्ने कोसिस् गरे तर मनभित्र पाकेको पिडाको घाउले त्यो क्षेणलाइ गौण पारी दियो। अनि पेरुको लिमा तिर उक्लीएँ बसैबासबाट। ज्विनमा मेरो यो नै लामो यात्रा भयो।

लिमाको पौराणिक बस्ती र सांस्कृतिक तामझामको साथ आफनो बसाइलाइ स्मरणीय बनाउदै अगी बढे। साउथ अमेरिकालाइ सलाम गर्दै दक्षिण अफ्रिकातिर लागें। स्वतन्त्रताका पुजारी नेलसन मन्डेलाको भुमीमा टेक्ने सपना भित्र हराउदै जोहानसवर्गमा ओर्लि्रए। २००२ साल जुलाइ महिना गर्मीको प्रचन्ड धुप संगै साथ अपि्रको जाम्वियतिर लागे। लन्डन सिटी हुदै भिक्टोरिया सहर बाट बाहिर निस्के। त्यो मन्डेला भुमीमा मेरो प्रेमको स्वतन्त्र अस्तित्व खोजें कतै पाइन। बरु तपाइकै निहित स्वार्थको पाण्डुलीपि भेटियो। हाम्रो आपसी विस्वासको उचाइ पत्ता लगाउन खोजें तर त्यो पनि नेपाल झैं ठुलो संकटमा परेको थियो। अनी त्यहाँबाट म केन्याको नैरोवीमा रोकिएँ र केही दिन बिताएँ। बाक्लो भारतीयहरु भेटिए। कतै उजाड र बिरक्त लाग्दो बाताबरण पाएँ। गरिवीमा अत्यन्तै गरिव र धनीमा अति धनीको मारमा पिल्सीएको केन्याबाट फेरी म अन्तै मोडे मैले मेरा पाइलाहरु।


नैरोवीका ति उजाड उजाड बस्तीहरुमा आफुलाइ तुलना गरें। हो म त्यही उजाड प्रतिनिधि हँ। मेरो जीवनका सपनाहरु रित्तिएका छन। आशाका कोपिलाहरु चुडिएका छन्। बल्ल तान्जानियको दारेसलाममा पुगें। अनि इन्डियन महासागरको छालले हरपल चुमिरहेको कृर्षिजन्य भुमिमा पाइला राखें। किलीमन्जारो हिमाल कै फेदीमा बसेर अतितलाइ नियालें। संसारभरीका पर्यटकहरुलाइ मन तान्ने त्यो सुन्दरताले तपाइको धोकेबाज स्मृतिलाइ तान्न सकेन। चाहे जस्तो सुकै सुन्दर ठाउमा पुगुँ म यदि प्रेम छैन भने त्यो निरस नै हुदो रहेछ। त्यो भावले मलाइ त्यहाँबाट डोरयाउदै इजिप्ट तिर लग्यो। पुरानो धार्मिक इतिहाँस बोकेको काइरोमा अवस्थीत पिरामिड घुम्न पुगें। तीनवटा अग्ला मानव निर्मित पिरामिडमा एक किसिमको कौतहल थियो। कसरी कहिले बन्यो होला त्यो भब्यता। त्यतिमात्र कहुहोर बालुवामाथी पाइला राख्दै जमिनमुनी राखिएका कफनहरु हेरें। हो मेरो प्रेम पनि ति नै चिहान बनेर अस्ताएको अनुभव गरेँ। ।


साँच्चै मित्र गिताजी किन ममाथीको तपाइको प्रेम आज यस्तै कफनमा अस्ताएका अबशेष मुै भए अदभुत चित्र र चिहानका कफन हेरी निस्कीएं। मलाइ लाग्यो हाम्रो प्रेमको शव त्यही गाडीएको रहेछ। कहिल्यै पनि हेरी नसकीने अनन्त गाथाले भरिएको काइरोको पिरामिष आफैमा जिवित शाक्षी थियो। तर हाम्रो प्रेमको साक्षी केही थिएन। अनि म फेरी अर्को सहर नायल नदीमाथी पानीजहाज चढेर लामो यात्रा गरें। आहा जहाजबाट वरीपरीको मनोरम दृष्य हेर्दा अलौकिक आनन्द आउथ्यो।

जलेको ह्रदयमा फुलेको प्रेम

लेखक-हस्त गौतम मृदुल

आदरणीय मित्र गिताजी

यहाँलाइ मेरो नमस्कार। तपाइको परम कूसलतालाइ म आफनो कूसलतालाइ ठान्दछु। तपाइलाइ पहिलो पल्ट पृथ्वीको पल्लो कुनाबाट यो पत्र लेख्दै छू। मलाइ थाहा छ अब तपाइले यो पत्र हेर्ने चासो गर्नु हुने छैन। किनकी तपाइको म प्रतिको चासोमा कमी आइ सकेको छ। मेरा जीवनका यी अक्षेरहरु निकै गरिव भैसकेका छन। यो पूंजीबादी समयमा यस्ता दरिद्र अक्षेरको केही अर्थ छैन। यि निरही र अभागी अक्षेर पढ्ने तपाइका कोमल नयनहरुमा परिवर्तनको मुलक आइसक्यो। तपाइका नजर खानदानी अक्षेरतिर आर्कषित भैसके। मात्र आजसम्म मेरो उत्सर्ग प्रेम र बिर्सन नसकिने बिगतका ति दिब्य यादहरुले गर्दा अन्तिम पत्र लेख्न बिवस छु। यसलाइ अन्यथा नलिनु होला।

स्वर्गहरुमा पनि स्वर्ग जस्तो आफनो सुन्दर मात्रीभूमिलाइ चटक्कै छोडेर यो बिरानो दुनियाँमा रुमली रहेको छु। यो बिरानो ठाउमा यादहरु नै सहयात्री बन्दारहेछन। सात समुन्द्र तरेर सबैलाइ माया मारेर एक्लै तड्पेर बस्दाका दिनहरुमा तिनै सुन्दर अतितहरुले बिगतलाइ कोट्याइ रहन्छन। मुटु दुखाइ रहन्छन।

सिस्ने हिमालको अनुपम सौन्दर्य र सौम्य मुस्कानको न्यानो आभाषबाट टाढा भएको पनि तिन दशक भैसकेछ। बाउन्न पोखरी त्रिपन्न ताल भनेर चिनिने मेरो प्यारो रुकुम छोडेको पनी धेरै भैसके छ। समयको गर्भभित्र जिवित ति हाम्रा यादहरुले बेला बेलामा स्मृतिको कोखमा जन्म लिंदा मन प्रशव पिंजडामा छटपटिन्छ। हामिले काठमान्डौमा भेटेको पनि एक दशक बितीसकेछ। समयको गतिले कहाँबाट कहाँ हुत्याइ दिन्छ कुनै सिमा छैन। आज तपाइ कहाँ कस्तो परिवेशमा पुग्नु भो र म कहाँ कस्तो परिवेशमा फसें। यो नै भाग्यले न छोएको समयको खेल हो।

त्यतिखेर तपाइका चन्चल आँखाले आखा मनले मनलाइ र बदनले बदनलाइ अपनाइ सकेका थिए। हामीले संगै स्वयम्भुमा बालेको आपसी प्रेम र सद्धभावको दियो अझै बल्दै होला तर सम्बन्धको लक्षमण रेखा नाघेर कुनै रावणको पछि गैसक्नु भएछ। दिल्लीको लोटस टेम्पल जस्तै मायाँको फुल ह्रदयमा फुल्न थालीसकेको थियो। मैले त्यो फुल साँच्चै यर्थाथको दृष्ट्रिकोणबाट सुन्दर र अमर छ भन्ने ठानेको थिएँ। म दंग थिएं। कछुवाले बालुवा भित्र छोपिएका आफना फुललाइ बाहिरबाट स्मरणशक्तिले कोरल्द छ त्यहि हिसाव मैले पनि हाम्रा सपनाहरुलाइ कोरल्दै गएँ।

आज कात्रिक १६ गते २०५० साल नेपाल छोडेर जीवनको एक लामो यात्रामा जुटि रहेको छु। यतिखेर मेरो मनभरी तपाइकै अनुपम प्रेम साथमा लिएर त्यो गन्तब्यहिन यात्रामा लाग्दै छु। जहाजमा बसेर तपाइकै अनगिन्ती स्मृतिहरु केलाउदै नागोया एरपोर्टमा उत्रिदै छु। जापान मेरो कल्पनाको देश थियो। एशियन हेल्थ इन्स्टीचुट को निमन्त्रणमा नागोया पुगेर झण्डै एक हप्ता बिताएँ। आहा कति आत्मीकि जापानीहरु। कस्तो सद्धभाव पाहुनाहरु प्रति कस्तो मेहेनत। नागोयाको टोयटा सिटीमा केही क्षेणको आनन्दमया त्यो बातावरणमा तपाइलाइलाइ सम्झीं रहें। सुन्दर ठाउमा सुन्दर मनहरु एक हुदाको अबस्था कस्तो हुदो हो भन्दै मन्को लड्डू घिउसंग खाइरहें। हारामाचिदा सहरको फुलै फुलले सजिएको त्यो शहरमा तपाइलाइ सम्झें। अनी त्यो बेला ति फुलहरु टिपेर मायाको निसानी दिने कल्पनामा एटलान्टीक महासागर बिचमा सुर्य डुबेको देखिए झै भावमा डुबी रहें। नागानो कति सुन्दर ठाउ रहेछ। भगवान बुद्धको बिशाल काठैकाठले बनेको मन्दिरको दर्शण गर्दा बहुतै सम्झें। मन्दिरमा दुइ जनाले संगै बसेर ध्यान गरेको एक्लो हुदा खल्लो लाग्यो। वोलम्पीक शहर बनेको त्यो नागानोको आतित्थ उच्चस्तरको थियो। आफुलाइ सगरमाथा ठान्दै माउन्ट फुजीलाइ अंकमाल गर्न पुगेको भान भो। त्यो हिउँ थिएन प्रेमको भावुक आभाष थियो। मैले फुजीलाइ तपाइकै अनुभुतिमा धेरै पटक चुमें। त्यसैको वरीपरी घुमे। टोकियो सहरको आगनमा फुलेका चेरीका "फुलहरुले मेरो मनलाइ छोइरहयो। पिरतिले मैलिएको मुटुलाइ पलपल धोइरहयो।"

यही गीत गुनगुनाउदै अनि फेरी ओसाका वकिनावा तिर लागें। एक्लो यात्रामा केवल बिगतका ति यादहरुमा रुमल्लिएको छु। करिव ३ महिनाको जापान यात्रामा मायाको अनुभुति अबिछिन्न भैरहयो मलाइ। अनी म फेरी काठमान्डौ फर्किए र त्यही बाहुपासमा बाँधिएं। हाम्रो बिस्वास फल्दै फुल्दै गै रहेकै थियो। बेला बेला भुकम्पका धक्काहरु महसुस गर्दा लाग्थ्यो मेरो पवित्र प्रेममा कहिलै धक्का नलागोस भनेर।

फागुण २१ गते २०५० सालमा फेरी दोस्रो यात्रा नर्वेको ओस्लोमा तय गरिरहेको छु। एरपोर्टबाट भर्खरै ओर्लिदै होटल तिर लागें। हिउँ नै हिउको सेतो खास्टो ओडेको नर्वे एक परम सुन्दरी गोरी झै लाग्यो। हिमालै हिमायलयको देश नेपालबाट आए पनि हिउँ आफनै हातले स्पर्श गरेको थिइन। तर यहाँ हिउँबाट यात्रा तय गरे। ओस्लो सहरभरी घुमेर लिलाहम्मर सम्म पुगें। आधारातमा सुर्य देखिने देश आफैमा एक कौतुहल बनेको छ। । बिकास र प्रबिधि अनि प्रजातान्त्रीक देश नर्वे आफैमा एक अटल मानताबादी राष्टको मिठो अनुभुति भैरहेको छ मलाइ। यतिबेला पनि म तपाइकै अनुपस्थीतिको कटु पिंजडा महसुस गर्दै छु। तपाइकै अनुपम प्रेमको मिठो कवाफ खाँदै यात्रा तया गर्दैछु। तपाइ बिनाको यात्रा केवल निरस लागी रहे छ मलाइ। नर्वेको ३ हप्ते लामो यात्रा पछि फेरी म याहाबाट अमेरिका घुम्ने, टेक्ने सोच बनाएँ र म डेनमार्क तिर लागें र केही दिन पछि कोपनहेगन भएर अमेरिकातिर लागें।

भर्खरै चैत्र १५ २०५० गते म फेरी मिठा भावहरुमा डुब्दै अमेरिका तिर उडि रहेको छु। कल्पनामा र सपनामा जस्तो देखिन्छ अमेरिका त्यो मैले पनि महसुस गर्दै छु। अभाव खट्किएको छ तपाइको। सच्चा दिलमा जुन अभावले भाव जन्माउछ त्यो नै सत्य साहित्य हुँदो रहेछ भन्ने लागी रहेको छ। आफनो दैनिकी लेखिरहेको छु। तलतिर हेर्छु आकास नै देखिन्छ माथीतिर हेर्छु आकास नै देखिन्छ।

एउटा कल्पनाको सुन्यतालाइ चिर्दै म यथार्थको परिवेशमा ओर्लिदै छु। पटक पटक तपाइको फोटो हेर्छु र स्पर्शदायी आखाले धीत नमरे सम्म एउटा अज्ञात दिशामा टोलाइ रहन्छु।

स्वर्गहरुमा स्वर्ग जस्तो छ अमेरिका भन्ने सुनेको थिएँ। त्यही भएर जिवित स्वर्ग हेर्नलाइ नर्वेबाट घुम्दै अमेरिकामै आइ रहेको छु। जीवनमा पहिलो पल्ट बाइस बर्षको उमेरमा कलिला सपनाहरु बुन्दै अमेरिकामा पाइला हाले। जन अफ केनेडी अन्तराष्ट्रीय बिमानस्थलमा ओर्लिए। बाहिर हिउ नै हिउले ढाकिएको छ। न्युवर्क सहर आफैमा अजिव लागे पनि गहिरीएर अनुभव गर्न खोजिरहेको छु। सहर बाटोघाटो र बिकासको चरम सिमामा पुगेको अमेरिकाले मेरो मनमा नयाँ आभाष छर्न थाल्यो। म संयुक्त राष्टसंघको बिशाल भवनमा पुगें र त्यहाँ नेपाली संग सम्पर्क भयो। अन्तमा मिसन टु नेपाल हाउसमा पसें। बैकुन्ठ आचार्य सर, बिनोद बिष्ट सर भेटें र अन्तमा महामयिम राजदुत डा.जयराज आचार्यज्युलाइ भेटें। बिरानो ठाउमा पुगेर अलमल परेको बेला यस्तो ठाउ र त्यस्मा पनि आथित्यपुर्ण ब्याबहार पाउदा म खुशीले गदगद भएँ। राजदुत ज्युले नजीकै एक होटलमा राखी दिनु भो। त्यसै बेला डा. कुलचन्द्र गौतम ज्युसंग पनि भेटघाट भो। आपसमा सद्धभावपुर्ण भेटघाट र आत्मिय आतित्थेले संधैव मनमा जरो गाडेको छ। यस्तो बेलामा प्रिय गिताजी एक्लो हुदाको पिंजडा महसुस् गर्ने क्षमता म संग कति छ भन्ने कुरा अनुभव गर्दै छु। संग संगै यस सुन्दर अमेरिकाको काखमा लुटुपुटु गर्ने सपना कहिल्ये पुरा भएन। एक महिनाको बसाइ पछि म बसैबसको लामो यात्रा तय गर्दै क्यालिर्फोनीयको गोलडेन व्रिजमा तपाइसंगै यात्रा गर्ने रहर जाग्यो। लसएन्जलस सहर भरी घुमे एक्लै डेनभर नदीको किनारामा बसी बिछोडका हरफहरु कोरें। सच्चा प्रेमी प्रेममा कति सम्म पागल हुदो रहे छ भन्ने कुरा जीवनमा पहिलो पल्ट अनुभव गरिरहेको छु।

बसको लामो यात्रामा कोलोराडो हुदै रक्की माउन्टेनको पहाडहरुमा बैशाखी तान्दै यात्रा गर्दै छु। यी काला चटटानहरुमा तपाइको छाँया खोजी रहेछु। मेरा हरेक यात्रामा तपाइको माया खोजि रहेछु। घुम्दा घुम्दै बाल्टीमोरमा पुगेर नेपालीको माहोल पाए। त्यसमा डा.गोपाल श्रेष्ट र अचुत श्रेष्टदाइको भात्रित्वले अल्झाइ दियो। बुढीआमा मलाइ असाध्यै माया गर्नु हुन्थ्यो। आमासैगै महाभारत हेरेर दिनहरु बिताएँ। जिबन कति खेर समयको उर्जा हो भन्ने लाग्दो रहेछ भने कतिखेर बेकार।

आमाको मायाले मलाइ केही दिन आफनो घर बिर्सिएँ। त्यस पछि म भर्जिनियामा साहित्याकार होमनाथ सुबेदीदाइलाइ भेट्न पुगें। उहासंगै साहित्य र सेवाको अग्रगामी कदम चाल्ने अबसर मिल्यो। भर्खरै अन्तराष्ट्रिय नेपाली साहित्य समाजको स्थापना भएको थियो र कार्यक्रममा समेत सहभागी भएर सृजनात्मक काममा हात हालें। सन १९९४ तिर हो। भर्जिनियको लामो बसाइ पछि म मिचिगन तिर गएँ। त्यहा पनि नेपाली मित्रहरु संग भेटघाट भो। अनि फेरी इन्डियानापोलीस हुदै मायमीतिर लागें। मायामी विचमा केही दिन रमाउदै गए। तर प्रिय गिताजी म साँच्चै हरेक अभाव भित्र तपाइकै भाव खोज्दै समुन्द्री छालहरुमा रमाए। समुन्द्रका छालहरुले तपाइका भावहरु बटुलेर मनको किनारमा चुमी रहयो। केही दिन पछि बहामाको नासु टापुमा एक महिना बिताएँ।
क्रमश:

(दोस्रो भाग यहाँ छ)

दौंतरी यात्रा र एक हजारौं पोष्ट

अपडेट: दौंतरीमा १००० औं पोष्ट छापियो ।

यस पटक केहि कुरा दौंतरीकै बारेमा लेख्‍न मन लाग्यो ।

२००७ को अक्टोबर महिनाको कुरा हो, साझामा विविध विषयमा छलफल हुँदा-हुँदै, अचानक केहि दौंतरीहरुलाई, यो अरुले लेखेको कुरामा नकारात्मक कमेण्ट गरेर र यसो भएन वा त्यसो भएन भनेर दोष दिनु भन्दा आफैंले पनि सकारात्मक शुरुवात लिएर केहि गरौं भन्ने जोस आयो । हुन पनि हो, गलत कार्यको विरोध गर्नेमै सेलाउने उर्जालाई आफैं सहि कार्यमा खर्चनु भन्दा रचनात्मक कुरा अरु कुनै थिएन र छैन पनि ।

अनी त्यो सकारत्मक शुरुवातकोलागि जोस्याउने र जोस्सीनेमा आफू पनि परेकोले करिव करिव शुरु देखी नै दौंतरीमा जानी-नजानी आफ्नो कलम चलाउँदै आएको छु ।

रमाईलो कुरा के भने, ब्लग शुरु गरेपछि भने साझामा भेटीने साथीहरु को कता हुनुहुन्छ र के कस्तो क्षेत्रमा सामेल हुनुहुन्छ भन्ने एक-आपसमा पनि कसैलाई थाह नभएकोले शुरुका केहि समय सर-सल्लाह र विचार आदान-प्रदान गर्न अलिकता अलमल पनि भयो । त्यत्तिकैमा नेपालियनजीले अक्टोबर ७ मा Welcome शीर्षकको पहिलो टाँसो टाँसेर दौंतरीको शुरुवात गरिदिनु भयो र म लगाएत साझामा वहसमा सामेल हुने सबै साथिहरुलाई दौंतरीमा लेख्‍न निम्तो पनि पठाउनु भयो । मेरो व्यक्तिगत कुरा गर्ने हो भने दौंतरी जन्मेको दोश्रो दिन अर्थात अक्टोबर ८ मा मेरो पहिलो पोष्ट स्वतन्त्रता र स्वछन्दता दौंतरीमा टाँसीएको थियो ।

गएको सप्ताहअन्तमा चाहिने भन्दा बढि फुर्सद भएकोले करिब २ बर्ष पहिला छापिएका शुरुवातका केहि पोष्टहरु पढें, पुराना यादहरु ताजा भए र निक्कै रमाईलो पनि लाग्यो। अचानक मेरो ध्यान पोष्टको संख्यामा गयो, त्यतिबेला दौंतरीमा छापीई सकेका पोष्टको संख्या ९५० भन्दा बढि भैसकेका थिए । हुन त संख्या मात्रै प्रगतीको सूचक हैन, तर यो विचार आदान- प्रदानको श्रृखंला, यो पोष्ट छापीदाँसम्मको हिसाब गर्ने हो भने ९६९ हुनेछ, जुन आशलाग्दो कुरा भने पक्कै पनि हो नै ।

संसारभरी छरिएर रहेका र देशलाई माया गर्ने नेपालीहरुको साझा अभिव्यक्तिको स्थल बनाउने सोचका साथ शुरु गरिएको यो ब्लगले गर्नु पर्ने धेरै बाँकि छ र यसका अगाडि चुनौतीहरु पनि छन। तर कुनै वाद विशेष वा गुटको लागि नलेख्‍ने र समष्टीमा नेपालीहरुको साझा अभिव्यक्तिको थलो बन्ने हिसाबमा प्रतेक दिन ५०० जना भन्दा बढि आगन्तुको आगमन हुनुलाई पनि मैले भने शुरुवाती शुभ सूचककै रुपमा लिएको छु ।

पोष्ट लेखीने र छापिने औसत दरलाई हेर्ने हो भने आजको करिव तीन हप्ताको अबधिमा दौंतरीले १००० पोष्ट नाघ्ने छ । सो को गन्ती गर्न आजैबाट मैले साईडबारमा एउटा सानो ‘दौंतरी कोसे ढुङगा’ भन्ने सूचकांङ्क राखेको छु, हेर्दै गर्नुहोला । अन्य दौतरी साथीहरु र कमेण्ट मात्रै लेख्‍ने वा पढ्ने मात्रै साथीहरुलाई पनि आफ्नो बिचार र रचना दौंतरीमा प्रेषीत गर्न म स्वागतका साथ आह्वान गर्छु । शुरुकै पोष्टमा नेपालियनजीले लेख्‍नु भए जस्तै दौंतरी लेख्‍ने र पढ्नेको समुह भएकोले कोहि पनि यसमा संलग्न हुन र बिचार राख्‍न सक्छन ।

दौंतरी १००० पोष्टको संघारमा पुगेको यस घडीमा, यसका सबै सहयात्री साथिहरु र विशेषगरी नेपालियनजीलाई वहाँको अथक परिश्रम र लगनकोलागि म हामी सबैको तर्फबाट हार्दिक कृतज्ञता ज्ञापन गर्न चाहन्छु ।

सम्पूर्ण लेखकवर्ग, सल्लाह सुझाव र कमेण्ट मार्फत मार्ग दर्शन गर्नुहुने पाठकहरुलाई पून एक पटक धन्यवाद भन्दै १००० औं पोष्ट ‘आफ्नो पोष्ट’ बनाउने मौका छोप्न समेत समयमै सूचीत गर्दैछु :)। हेर्दै गर्नुहोस, कसको पोष्ट ‘एक हजारौं पोष्ट’ हुन्छ !!!।

जिन्दगीका केहि अविश्मरणीय पलहरु १

गुन्द्रुके सर

हामी हाइस्कुल पढ्दा हाम्रो स्कुलमा एकजना सर थिए, गुन्द्रुके । उनको कपाल गुन्द्रुक जस्तै घुमेको कारणले उनलाई सबैले गुन्द्रुके भन्थे । कपाल मात्रै हैन उनको व्यवहार पनि गुन्द्रुके थियो । मान्छे हट्टा कट्टा, खुबै फुर्तिलो, र नजीकबाट हिडे भने सिधा एक गालामा पर्ला भन्ने डर । राजनीति जान्नेहरुले उनलाई मण्डले भन्ने गर्थे भने नजान्ने विद्यार्थीहरुले कडा टिचरको रुपमा लिन्थे । उनको क्लासमा कसैले चुइक्क बोल्ने हिम्मत गर्न सक्दैनथ्यो, अर्थात “मोडर्न“ भाषामा क्लासमा “पिन ड्रप साइलेन्स“ हुन्थ्यो । अब त्यस्तो टिचरसंग कसले निहूँ खोजोस वा कसले क्लासमा हल्ला गर्न सकोस । त्यहि पनि उनलाई बहानाको कमी के हुन्थ्यो र शाही आयोग वा वाइ सि एल जस्तो आंफै बहाना भेटाउंथे राम धुलाई गर्न ।

तर गुन्द्रुके सरको कुरै अर्को । गुन्द्रुके सरले मेरो बालाई इज्जत गर्ने भएर मलाईसम्म कहिले पनि धुलाएका थिएनन तर सातो खाने गरी बोल्थे बेला बेलामा । मेरो नियमित बसाइ अगाडिको बेन्चको वायाँपट्टिको कुनामा हुन्थ्यो, अर्को साइड अर्थात दायाँ पट्टी केटिहरुको बेन्च थियो । र अगाडिको बेन्चको कुनामा बस्थिन इनु । उनका बाबु ब्रिटिश आर्मीमा थिए, त्यति थाहा छ अनि घरमा साना भाइहरु मात्र थिए शायद, त्यसैले त्यतापट्टिबाट धुलाईको डर हुन्थेन । एउटै क्लासमा भए पनि हाम्रो त्यति राम्रो बोलचाल थिएन । अब गाउंको (नगरोन्मुख गाउँ) स्कुल भए पनि नौ क्लासमा ५ वटा सेक्सन, एउटा सेक्सनमा ५०-६० जना विद्यार्थी, बोर्डिङ स्कुल नखुल्दासम्म लिटल एन्जेल्सलाई मात दिन सक्ने गरी विद्यार्थीको भिड, त्यत्रो भीडमा कसरी राम्रो बोलचाल हुनु सबैसंग ! तर हामी दुइ जनाको कुना कुनाबाट हेरा हेर हुन्थ्यो, कुरो जे भए पनि दुवैको आकर्षण थियो बोलचाल थिएन । अब झन आफ्नो त हेराहेर भए पछि बोलचाल गर्ने त हिम्मत नै फु-मन्तर !

मेरो दायाँ पट्टि बिनोद बस्थ्यो, बस्नलाई बेन्चमै बसे पनि उसको आधा जिउ डेस्कमा हुन्थ्यो । बेन्चमा आड लगाएर मजाले एउटा कुनाबाट अर्को कुनामा दृष्टि गोचर गर्ने मेरो आंखा र उता कुनातिरको आंखाको बिचमा बेला बेलामा उसले छेक्ने गर्थ्यो । कहिले काहीं त कुरामा तानेर उसलाई हटाउंथे, कहिले काहीं अन्यत्रबाट हेर्ने “व्यवस्था“ मिलाउंथे । जे होस बजियाले सार्है डिस्टर्व गरेको थियो, त्यो नआएको दिन आँफुलाई आनन्द लाग्थ्यो ।

एक दिन गुन्द्रुके सरले पढाइरहेका थिए । पढाउँदा पढाउँदै के सनक चलेछ उनले बिनोदलाई हेरे, शायद मैले अर्को कुनाको नजरानुभुति गर्न बाधा परेर बिनोदलाई अलि पछि सरेर बस् भनेको थिएँ उ मलाई गाली गर्दै एक्लै भुत्भुताउन थाल्यो त्यहि बेला गुन्द्रुके सरले उसलाई देखेहोलान । गुन्द्रुके सरको स्टाइल शुरु भयो: बिनोदलाई हेरेर गुन्द्रुके सरले मन्द मुस्कान दिए, सर आँफुसंग मुस्कुराएको देखेर बिनोद पनि मुस्कुरायो । तुरुन्त मुस्कान रोक्दै गुन्द्रुके सर शुरु भए “किन हाँसिस ?“ अनि धडाधड बिनोदलाई झापड लगाउन थाले । पिट्नु भन्दा पहिले कसैलाई हेरेर मुसुक्क हास्ने अनि किन हाँसिस भनेर पिट्ने, यो उनको “स्टाइल“ थियो । अनि बिनोदले कुरो बुझ्यो, अघि उसले खुसु खुसु हल्ला गरेको नतीजा हो यो भन्ने । “मलाई मात्रै पिट्ने, यसले हो मसंग झगडा गरेको“ भन्दै मतिर देखाउँदै कराउन थाल्यो बिनोद । अनि गुन्द्रुके सर जाइलागे म माथि । पहिलो झापड जसोतसो छलें त्यहि पनि टाउकोतिर लाग्यो । दोस्रो झापड “टार्गेट“ अर्थात गालामा बज्र्यो, यति दर्हो थियो कि त्यो झापड, पिटाइ खाएको ठाउंबाट उछिट्टिएर केहि महिना पहिले महेन्द्रपुलको आंखा क्लिनिकबाट डाक्टरसापले लाउनै पर्छ भनेर “सिफारिश“ गरेको जम्मा जम्मी ०.२५ (माइनस) पावरको चश्मा अर्को कुनामा इनुको अगाडि पुग्यो । त्यति भए पछि गुन्द्रुके मलाई छाडेर फेरि बिनोदतिर जाइलागे । म लुरु लुरु चश्मा उठाएर लगाएं फुटेको रहेनछ । त्यस दिन पछि २-३ महिनासम्म लाजले अर्कोपट्टिको कुनातिर हेर्ने हिम्मत पनि भएन । त्यत्तिकैमा मेरो गाउँकै अर्को साथि उनको पछि लागिसकेको थियो, उ अर्कै सेक्सनमा थियो र मेरो “नजरनीति“ उसलाई थाहा थिएन । “मेरो मामाको छोरी पर्ने रहेछ (मामाको छोरी मगर संस्कृतिमा हक लाग्छ, नचिनेको घरमा बिहे गरे पनि श्रिमतिको बाबु मामा बन्छन्) घरबाट पनि कुरा गराउंछु“ भन्दै रन्किरहेको थियो । म पनि त्यसको गफ चुपचाप सुन्दै गएँ । केहि महिना पछि परिक्षा आयो, शैक्षिक सत्र परिवर्तन भयो अनि सेक्सन पनि अलग अलग भयो अर्थात त्यो स्टोरी त्यहि "इन्ड" भयो। गुन्द्रुकेको झापडले "के एल पी डी" गरायो !

जिन्दगीका केहि अविश्मरणीय पलहरु

केही महिना पहिले ब्रिलियन्टम्यान७१ को रुपमा पोष्तकजीले आफ्ना जिन्दगीका केहि रोमान्चक घटनाहरु प्रस्तुत गर्दा मैले पनि आफ्नो जिन्दगीका केहि क्षणहरु, जो अहिले पनि मेरो मानस पटलमा घुमिरहेका छन, लाई कुनै बेला शब्दको रुपमा उतारेर बाडुँला भन्ने सोचाई राखेको थिएं । शेखरजीका यात्रा संस्मरणहरु पनि कम्ति रोचक थिएनन । वास्तवमा त्यस्ता घटनाहरु कुनै भुक्तभोगीका व्यक्तिगत जिन्दगीमा घटेका भए पनि अरुका लागि जानाकारी वा मनोरंजनका हिसावले पनि महत्वपुर्ण हुन सक्छन ।

हुन त मेरो व्यक्तिगत भोगाइ सबैका लागि उत्तिकै रोचक नहुन सक्छन, तर पनि मान्छेको जिन्दगीमा अनुभव वा भोगाई भन्ने चिज कुनै पनि व्यक्तिका लागि अमुल्य नीधि हुन जुन समयको कडीसंगै आउंछन, अप्रिय पनि हुन सक्छन तर कालान्तरमा तिनै एउटा संस्मरण बनेर बसिरहन्छन ।

अविश्मरणीय क्षणहरुको बारेमा कुरा गर्दा “प्यार” वा “इश्क”को मामलामा म मास्टर्स लेभलसम्म पुग्दा पनि खरो उत्रिन । त्यसको मतलव म “नालायक” वा “नन रोमान्टिक” थिएँ होला जस्तो पनि लाग्दैन तर पनि प्यारको केमिष्ट्रीले नतीजा देखाउन “क्याटालिष्ट” हरु देखि लिएर “रियाक्टिङ कम्पोनेन्ट्स”हरुको पनि उत्तिकै भुमिका हुने भएर होला मेरो “प्यारको केमिष्ट्री” जिन्दगीको उर्वर समयमा खासै फिट हुन सकेन । सिधा अर्थमा भन्दा म जति “सक्षम” थिएँ मेरो परिवेश र आर्थिक अवस्था त्यति “सक्षम” थिएनन (हुन त कति हुनु पर्छ भन्ने नियम छैन होला त्यहि पनि यसले कतिपय अवस्थामा भुमिका खेल्दोरैछ) र त्यसै कारणले मैले धेरै इच्छा आकांक्षाहरुलाई शहिद बनाउंदै लगें । आउने केहि दिनहरुमा टिनएजर समयका अझै पनि मानसपटलमा घुमिरहने केहि सम्झनाहरुको बारेमा एक दुई हरफ बाड्ने कोशिस गर्नेछु ।
क्रमश:

डलर टिप्ने यात्रा -- ४

शेखर ढुङेल्

०३-१७-२००९
(डलर टिप्ने यात्राको पहिलो भाग यहाँ, दोस्रो भाग यहाँ र तेस्रो भाग यहाँ छ।)

तानाकाले भोलीपल्ट बिहानै जापान फोन गर्‍यो हाम्रो बारेमा समाचार सुनाइदियो तीन पानीले डुबाइदियो भन्दा पनि उतारिदियो भन्दा राम्रो होला । बल्ल हलुका मन भयो यो झुठको खेती बन्द हुँदा । त्यस पछी उनिहरु सित कुनै संपर्क भएन । त्यो बिचमा मैले होटेल को ब्यापार शुरुगरी सकेको थिए (लज ) भोटेबहालमा, भने नोकरी पनि पुनर्बहाली भैसकेको थियो । तर आफ्नो परीबर्तित जीवन शैलीले उपल्ला दर्जाका हाकिम लाइ औडाहा भएछ। ठुला हाकिम मोटर साइकलमा, आफु गाडीमा । दुई महिनामा बिना कारण ४ ठाउमा सरुवा, त्यस्तो पनि हुन्छ?, त्यो पनि त्यस बेला ६ हजार जती हात लाग्ने जागिर आँखा पनि लागेन र सदाको लागि नोकरी शिभ राम भुर्तेल अथार्त नमस्कार गरिदिएँ ।

आफ्नो नोकरीको प्रकृतिको एउटै फाईदा मेरो लागि भयो, त्यो हो जन संपर्क । प्रचुर प्रचार-प्रसारको फल स्वरुप नाम चलेका नेता, कार्यकर्ता, बहालवाला वा पूर्व सैनिक, प्रहरी का बरिष्ठ हाकिमहरुको चहल् पहल निक्कै हुन्थ्यो, सोचे भन्दा राम्रो कमाइ र त्यहा भा. रु. को बर्षात हुन थाल्यो । गोर्खालीले पैसा भे’छी के गर्छ ?, आबश्यक भए पनि नभए पनि जग्गा किन्ने घर बनाउने ? । मैले पनि सुरु गरे सडक नगिज घर बनाउन । त्यो काम ६० % पनि सकिएको थिएन कता महाकाली संधि मा राष्ट्र घात भो भनेर सडक का रेलिङ भाच्ने, तोडफोड गर्ने, भारतीय गाडी आगो लगाउने, एक होइन दुई होइन तीन दिन सात दिन सम्म नेपाल बन्द गर्ने काम हुन थाले पछी त को आउने नेपाल ?। स्वात स्वुत ब्यापार त चट्, १० % पनि होटेल मा गेस्ट आउन छोडे छुटेन पसिना अब ? घर हेर्ने कि १५ जना होटेल को स्टाफ को खर्च हेर्ने कि होटेल को भाडा तिर्ने कि ? टुप्पी ठाडो भै हाल्यो नि ? ।कन्त बिजोग होला जस्तो पो त ?अनी त बाँकी त एउटै उपाय छ बहिनी परिवार नियोजन भन्ने गीत जस्तो मुग्लान भास्सिने भन्दा उपाय देखिन र १९९५ को मे मा लाग्यो गोर्खे मान टिप्न अमेरिका हुँदै जापान फेरी ।

एक जना आफ्न्तको मा पुगियो उन्ले मेरोलागि कुरा गरिसके का रहेछन कामको कता हो होन्डा कम्पनी रे । त्यहा अर्का कलाकार सीत पनि भेट भयो । भोली पल्ट काम गर्ने ठाउँ मा गएँ राम! राम!! राम!!!, आफ्नै लागि भरे कहाँ को कामी को आरन जस्तो पो रेछ । होन्डा मोटर साइकल को साइलेन्सर पाइप मात्र चम्काउने काम । कामीको बिद्युतिय आरन रैछ त्यो । पहिले तार भ्एको चक्का ले टल्काउनु पर्ने फेरी नरम कपडा जस्तो भएको चक्काले टल्काउनु पर्ने । बोराको एप्रोन बेरेर छालाको पन्जा र रबरको बुट लगाइ काम गर्नु पर्ने, मुख मा कालो धुलो, चक्का एता उता चिप्लिदा हात मा घाऊ नै घाऊ भएका आफन्त लाइ हेरें, उन्को घाऊ ले मलाई हिजै पोलिसकेको थियो । यो ठाउँमा मेरो भाग्य टल्किने छाँट काँट देखिन र काम नगर्ने निधो गरी टोक्यो फर्किएँ । त्यहा एकजना भतिज पर्ने थिए अनिल ढुङेल् उन्ले मलाई एउटा नयाँ खोलेको भारतीय खाना, तर जापानिज साहु भएको रेस्टुरामा काम खोजिदिए र भने ईण्डियन जस्तो पेल्दैन र छिट्टै मेनेजर हुने चान्स छ । उताको साहु यताको प्लेट उठाउने ?, लेख्या हुन्छ देख्या हुन्न भन्या शायद यहि होला ? । बिकल्प पनि छैन, मैले हुन्छ भने अनिलले मलाई कावागुची भन्ने ठाँउको मालाबर रेस्टुरामा पुर्‍यायो । अङ्रेजी ओके ओके बाहेक फिटिक्कै नबोल्ने रहेछन साहु । कोठा पनि रहेछ राम्रै दुई जना कुक र मेरो लागि तीन कोठा भएको । बोल्न सिके पनि जापानिज लेख्न आउँदैन थियो १३५ आइटम भएको रजिस्टर्ड मा जापानिज भाषा लेखिएको थियो परेन फसाद ?। के गर्ने दिमाग खेलाएँ बल्ल बुद्धी फिर्यो, रजिस्टर्डको चार्ट माथि इङलिस लेखेर चिप्काइ दिएँ, तब काम गर्न सजिलो भयो । आफुले इङलिस नेपाली जापानिज शब्द कोश किनी गहन अध्ययन गरे र दुई महिना मा नै म ८० % बोल्न र १० % लेख्न सक्ने भएँ। रेस्टुरा सीत जोडीएका बिषय र आबस्यक शब्द हरु लाइ खोजी गरी पढेकोले काम मा गाह्रो भएन र साहु सीत कुरा गर्न सजिलो भयो । स्मरण रहोस जापान मा हिराकाना, काताकाना र खान्जी गरी तीन प्रकार को मिस्रित भाषा प्रयोग हुन्छ ।

त्यही काम गर्दा रेस्टुरामा नै दसैं तिहार नयाँ बर्ष आदी मनाइन्थ्यो नेपालीहरु सीत को भेटघाटको सानो केन्द्र थियो त्यो मालाबार रेस्टुरा । छुट्टीको अगिल्लो दिन साहुले सधैं अरु रेस्टुरामा लैजान्थे र बिहान ४ बजे तिर घर मा पुर्‍याई दिन्थे । मैले जीम्मेवारि लिएपछि उनी अर्को रेस्टुरामा ब्यस्त हुन थाले । यसरी लगभग दुई बर्ष त्यहा रमाइलो सीत बित्यो । नेपालमा आफ्नो तत्कालिन समस्या पनि पुरा भैसकेको थियो बगली अली अली मोटो हुदै आए पछी फेरी नेपालमै गै उही पुरानो वा सानो तिनो एक्स्पोर्ट ईम्पोर्ट को ब्यापार गर्ने भन्दै ‘जननी जन्म भुमिस्च स्वर्गादपी गरियसी’ जप्दै फर्किये नेपाल ।

यस पटक फर्कदा नेपाल अध्यागमन ले राम्रो सीत स्वागत गर्न खोजे को थियो सफल भएन । भयो के भने पासपोर्टमा आगमन छाप लगाउने बेलामा यसो ओल्टाइ पल्टाइ हेर्यो अनी एक छिन पर्खनुस भन्छ बा!, मैले सोधे किन ? म नेपाली नागरिक नपाल छिर्न पाउन्न किन रोक्ने ?, किन पर्खने ?, फेरी भन्यो तपाईं चुप लागेर बस्नुस । थाहा छ उ मलाई मुर्गा बनाउने कोशीसमा छ आफु छोटो समय त्यहा काम गरिसकेको मान्छे म किन डराउने उता संगै तालिम गरेको डियसपी दुर्ज कुमार राइलाइ देखी सकेको थिए त्यहाको हाकिम पनि धेरै पटक संगै तीन पानी खाइ सकेको थिए, मैले कठालो समातेर जुरुक्क उचालेर हुत्याएँ उस्को हाकिम को कोठा तिर त्यतिकै मा उस्को हाकिम पनि निस्किये र के भयो भने, मैले भने यस्ले मलाई किन रोकिराखेको छ ? दुबै ले मलाई शान्त हुन भने अनी हाकिम आँफैले छाप ठोकी दिए र सरि भने । दुर्ज कुमार र म गफ गर्दै ढोका सम्म आयौं त्यो ‘धरापे कर्मचारी’ छक्क पर्दै हेरी मात्र रह्यो ।

देशमै बसेर केही जीवन धान्ने ब्यवसाय गर्ने अठोट गरी फर्केको म, बर्ष दिन सम्म कतै बाख्रा पालन, कतै ट्रावेल एजेन्सी वा रेस्टुरा के गर्ने सम्भाब्य अध्ययन गर्दा गर्दै बित्यो प्रशासन, नेताहरुकोमा राष्ट्रको चिन्ता बोकेको प्रोजेक्ट बोकेर गयो पहिले नै घुस माग्दछन, घुस लिने दिने काम मा आफु परियो पृथ्वी नारायण को अनुयाइ ( घुस लिन्या र दिन्या दुबै मुलुक का दुस्मन हुन ?) सबै इजी मनि मात्र खोज्ने समाज, राष्ट्र लाइ फाईदा हुने काम गर्छु भन्दा पनि वास्ता नगर्ने पैसा पाए नहुने पनि हुने गरिदिने पैसा नपाए हुने पनि नहुने गराइ दिने। म घुस ज्यान गए नदिने कर्मचारी घुस नखाइ ज्यान गए पनि काम काम नगरि दिने मिल्यो त कुरो अब ?

के गर्ने के नगर्ने टुङो लागि सकेको थिएन त्यसै बेला अस्ट्रेलिया बाट एक जना आफन्त छुट्टीमा नेपाल घुम्न आएका थिए । अस्ट्रेलिया मा लामो समय बसेका पाका मानिस थिए उनी स्कलरसिप मा थाइल्यान्ड पढ्न गएर उतै बाट अस्ट्रेलिया पलायन भएका । घरमा आएको बेलामा त्यहाको अध्यागमन नीति, त्यहाको जीवन शैली । ब्यापारको सम्भाबनाका बारेमा बिस्त्रित रुपमा छलफल भयो । उन्ले एकदम आशा लाग्दो अनी मेरो ब्यापार गर्ने इच्छालाइ सहयोग गर्ने बिश्‍वासिला कुरा गरे । यो भेडा बाख्रा पाल्ने घुस्याहरुको पछी दौडने उकुस मुकुस हुने बातावरण लाइ स्वर्गादपी गरियसी ...... ' भन्ने सोचाइ छोड, गोर्खे चल अस्ट्रेलियन डलर टिप्न भाग भन्दै मनमा फेरी कुतकुती सुरु भयो । ती आफन्त ले मौखिक सहयोग मात्र होइन परे आर्थिक सहयोग पनि गर्छु भने पछि त मेरो पंखा पलाए झै भयो अनी कहिले उडु कहिले उडु भै’ गो । छिट्टो भन्दा छिट्ट्टो अस्ट्रेलियाको सिडनीमा भेट्ने बाचा गर्दै उनी लागे अस्ट्रेलिया, म उडे न्यु दिल्ली भिशा लगाउन ...... क्रमश

(यो यात्राको पाँचौ भाग यहाँ छ)

डलर टिप्ने यात्रा --३

शेखर ढुङेल्

यो यात्राको पहिलो भाग यहाँ र दोस्रो भाग यहाँ छ ।

मैले सोचें अब कसरी भाग्ने यहाँ बाट, झ्वाट दिमाग मा आयो नेपाल बाट बाऊ मरेको खबर आएको ले नेपाल फर्कनु पर्ने भो भनी दिने । आफु दशक को पनि नपुग्दै परमधाम भैसकेका बाऊ मरे भन्दा के फरक पर्दछ र ?, आफु फास्ट डीसिजन गर्न माहिर मान्छे । निस्कें कोठाबाट साहु बस्ने पल्लो घर तिर । ढोका को घन्टी बजाएँ ‘होर्आ’ (जापानिज समाज को एक दम तल्लो स्तर को बोली ) भन्ने शब्द आयो भित्र बाट । ‘ओताशी शेखर सान देसुयो’ (मा शेखर जि हो ) भने उस्ले फेरी सोध्यो ‘नान्दे’ (किन ) ? जापानिज भाषा मा के भन्दछन थाहा थिएन, अङ्रेजी मा भनी थिए ‘माइ फादर डाइड’ उन्ले कुरा बुझेछन । बाहिर आए अनी थप कुरो बुझ्न अन्य साथी भएको कोठामा लगे । कलाकार मित्र नै अगाडि बढेर सोधे मैले भने म यहाँ काम गर्न सक्दिन के भन्ने निहु नपाएर बाऊ मरे नेपाल जानु पर्‍यो भनी दिएको छु त्यही भनी दिनुस् न । भित्र भित्रै मर्नु हास उठेको थियो अनुहार मलिनो बनाउनु पर्ने बित्थामा कस्तो गार्हो ?, जापानिज ले गोम्मिन्ने ( सुन्दा दु:ख लाग्यो सरि ) भन्यो र सन्तोना दियो त्यो दिन काम गरेको पैसा अनी सान्त्वना स्वरुप अर्को एक मान (१० हज्जार एन ) पनि दियो । र भन्यो पछी फर्केर सिधै यही आउनु त राम्रो मान्छे छस, फेरी हास उठ्यो मुस्किल ले रोके । मैले घुडा सम्म मुन्टो झुकाएर जापानिज तरकाले अभिबादन गरे । उस्को बेफ्वाक को सान्त्वना को एक मान ले मलाई ग्लानी भैराखे को थियो । साथी लाई टोक्यो पुगेर फोन गर्छु भनी हत्तार हत्तार त्यहा बाट कुलेलम ठोके ।

पुगें पुरानो ठाउँ मा साथी हरु को अनुहार पहिले को जस्तो थिएन । काम-धाम गर्नु छैन ठुलो कुरा गरेर हुन्छ बिदेश मा ?सबै को त्यस्तै भनाइ हुन्थ्यो । कुक्क्रुक्क परेर बसे कुना मा । एक ठाउँ मा टिकेर बस्न नसक्ने लाई काम खोज्न गार्हो हुन्छ रे काम खोजी दिनेको इमेज बिग्रन्छ रे, फेरी अर्को मान्छे राख्न मान्दैन रे, तँ नगाको भे त्यो ठाउँ मा आर्को मान्छे जान्थ्यो रे आरोप नै आरोप को भारी ले उकुश मुकुस भएं म । त्यही बिचमा पोखरा तिरका एक धनाड्य मित्र लाई सिबुया पार्कमा भेट भयो, यहाँ किन कसरी कहिले के गर्दै हुनुहुन्छ सोधी हालें । उन्ले भने म बुवा को उपचार गराउन आएको थिए बुवा फर्कनु भयो म डाक्टरी काम गर्दै छु । भोली पल्ट सिनागावा भन्ने ठाउँ मा काम हेर्न अर्को मित्र ले बोलाएका थिए । उन्ले भने शेखर सर पहिले काम हेर्नुस चित्त बुझे म तपाईं लाई लगै दिन्छु । त्यहा पुगेको त हिजो डाक्टरी काम गर्छु भन्ने मित्र त ५०-६० किलो जस्तो लाग्ने गोरुको फिला बोकेर ट्रक मा लोड गर्दै रहेछन । उन्ले मलाई देखे अनी आएर भने ‘देख्नु भो त हाम्रो जापान मा मेरो डाक्टरी काम ? ’, सेतो कोट , सेतो पाइँट लाएर उनी बनेछन डा. । हा हा हा हा हा हांसो भयो । त्यहा उनी लगायत अरु ३० , ४० जना नेपाली हरु काम गर्दा रहेछन । गाई गोरु बङुर काट्ने, टुक्रा पार्ने अनी होल्सेल मा बेच्ने ठाउँ रहेछ त्यो । बिहान ८ बजे देखी ३ बजे सम्म मा त्यहा, बेलुका ५ बजे देखी १० बजे सम् रेस्टुरामा काम गर्दा रहेछन धेरै जसो र ति मित्र हरु नै त्यस बेला को धेरै मान कमाउने मा पर्दा रहेछन । बाहुन को छोरो गाई काट्ने (त्यहा गोली ले उडाउदा रहेछन ) र टुक्रा पार्ने काम कसरी गर्नु ? भो यस्तै हो भने त फर्कन्छु बरु नेपाल भन्ने सोची साथी लाई सोचेर जवाफ दिन्छु भनी हिंडे त्यहा बाट फर्केर गँईन। एक दुई गर्दै १५ दिन बित्यो ।

बल्ल एक जना अर्का मित्र सित संपर्क भयो । उन्ले मलाई सम्झाये हेर्नुस् हाम्रो जापान मा कुनै काम सजिलो छैन । जापानिजहरुको काम गेर्ने तौर तरिका आदी बताए । र एउटा काम छ रे बस्न दिएर २ लाख मान, हफ्ता को दुई दिन छुट्टी सजिलो काम तर इशाई हुँ भन्नु पर्ने अनी प्रत्येक शनिबार गिर्जाघर जानु पर्ने । उनी त इशाइ भैसकेका रहेछन । अनेक फाईदाको फेहरिस्त सुनाए । आफु लाई भोलीको फाईदा र योजना भन्दा तत्काल नोकरी र बसेको ठाउँ बाट छिट्टो भन्दा छिट्टो कसरी निस्कनु जस्तो भ्एको थियो कोठा समेत दिने भने पछी त मेरो खुशीको सिमा रहेन । मैले हुन्छ भनी दिएँ । भोली मलाई लिन आउने भए । स्टेसन को नाम दिए, त्यहा सम्म आउनु भनेर ।

मित्रले बताएको ठाउँमा जान बिहानै निस्किएँ । साथीहरु लाई अब फर्केर न आओस भनी प्रथाना गर्नुस् भनेर बिदा भएँ, झोली तुम्बा बोकी । कावागुची ट्रेन स्टेसन मा समय भन्दा निक्कै अगाडि पुगें । कुर्दा शरीर नथाके पनि मन थाकी सकेको थियो । यसो आँखा रेस्ट रुम लेखेको मा पुग्यो, वाह !, आराम गर्ने ठाउँ पनि रेछ, एक छिन म पनि आराम गर्छु भनी अगाडि बढें, दोहोरो आवत जावत छ, अली अगाडि बढें सोफा र कुर्सी त देखिदैन, जब भित्र पुगे तब मात्र थाहा भयो त्यो त ट्वाइलेत पो रेछ । फर्केर आए अनी उभिएँ मित्र ले बस्नु भनेको ठाउँ मा । म उन्को साथ मा ओगावा भन्ने सिटी मा पुगें । बाटो मा सम्झाए इसाइ साथी हरु को अगाडि तीनपाने र धुम्र पान गर्न हुन्न । हफ्ता को एक दिन शनिबार अनिबार्य गिर्जाघरमा जानु पर्दछ । जे भने पनि ‘हुन्छ’, ‘हुन्छ’ भन्नु को बिकल्प म सित थिएन ।

नेपालमा हुँदा धर्म परिवर्तन गर्ने लाई आत्मा बेचुवा लोभि पापी ठान्ने म जस्ता कथित शिक्षीत, सचेत भन्न रुचाउने लाई आज समय र परिस्थितीले मनले अस्विकार गर्दा गर्दै पनि बाध्यता बस नाटक गर्न बिबस पारेको थियो, पैसा कमाउने लालचमा भने देश को दुर्गम् क्षेत्रका अभाब, र गरिबि को चपेटामा परेर स्वास्थ्य उपचार गर्न नसकी ज्यान गुमाइ रहेका, पैसा कै अभाब मा स्कुल जान बाट बन्चित जनता किन इसाइ नबनुन त ?, ति अशिक्षीत र गरीब दाजु भाई भन्दा त म पो बेईमान हुँ भनी आफैँले आँफैलाई कोसे । अनी केही समय को नाटक त हो नि धर्म परिवर्तन त मर्नु परे पनि गर्दिन भनी अठोट गरी सकेको थिए । काम सँग संगै प्रत्यक शनिबार बिहान् ९ देखी ११ बजे सम्म गिर्जाघरमा गयो । फर्केर आइ साथीभाई जम्मा भयो जाँड पनि खायो रमाइलो गर्दा डेड बर्ष बितेको थाहा नै भएन । त्यो बिच मा अरु दुई जनालाई पनि गिर्जाघरमा भित्र्याइयो । म समेत अरु दुई जना लाई खोला मा लगेर चोपले एक दिन, अर्थात ब्याप्टिजम गराए, त्यो भने को हिन्दू धर्म मा ब्रतबन्ध गरेको जस्तै रे’छ । नयाँ जोगी ले धेरै खरानी धस्छ भने झै हामी ले पनि राम्रै नाटक गर्‍यौं। यो नाटक को पट्टाक्षेप संगै केही ज्ञान पनि हासिल भयो । इसाइ समाजको बारेमा अनी नेपाल मात्र होइन जापान जस्तो सम्पन्न मुलुकमा समेत किन मानिस गिर्जाघरमा धाँउछ ? त्यसो त २०० बर्ष अगाडि नै प्रबेस गरिसकेको इसाइ धर्माबलम्बिको सँख्या जापान मा २ प्रतिसत मात्र रहेछ । १३ प्रतिसत पान कै परम्परागत सिन्तो र ८५ प्रतिसत बुद्धिस्ट धर्म मान्दा रहेछन जापानिज हरु । त्यस्को साथै झुठो बोल्नु पाप हो, शंका गर्नु पाप हो, बहुमत ले अल्पमत माथि अन्याय नगरोस भन्ने बाइबल को सन्देश ले यो समाज लाई सम्बृद्ध बनाएको रहेछ । यसै बिच जुन मित्रले मलाई काम लगाएका थिए उन्ले जापानिज लाई नेपाल घुम्न लैजाने, अनी नेपालका झुप्रीमा रहेका गिर्जाघर लाई सुबिधा सम्पन्न बनाउन सहयोग माग्ने योजना सुनाए । मेरो पनि छ महिना को बिरामी बिदा र एक बर्ष को बेतलबी बिदा (जुन स्विक्रित भएको थिएन ) सक्किन लागेको थियो । मानको लोभ भन्दा पनि त्यहा गर्नु पर्ने झुठ को नाटक ले भित्र भित्रै ग्लानी बढी राखेको थियो । त्यहा बाट निस्कन को लागि बिकल्प सोच्दै थिएँ, आरु काम खोज्ने कि नेपाल फर्कने कि ? त्यसै बेला नेपाल प्रहरी ले पनि यू एन ओ शान्ती मिसन मा जाने काम पाइसकेको थियो । नेपाल मा आफ्नो पहुच का मान्छे सित कुरा गरेँ, तुरुन्त फर्केर आउने सल्लाह पाएँ । र नेपाल फर्कने निधो गरे । इसाइ मित्रहरु छिट्टै नेपाल आउने बाचा गर्दै टोक्यो नारिता बिमान स्थल सम्म पुर्‍याउन आएका थिए । गिर्जाघरमा ति मित्र ले नेपाल मा इसाइ बन्नेलाई प्रहरीले हात खुट्टा भाचिदिन्छ । घर बाट निकाली दिन्छन, के के नाना भाँती कथा हालेर रोएका रहेछन । मलाई पनि त्यस्तो नहोस् भनी तिनीहरुले प्रथाना गरे र बिदाइ गरे ।

नभन्दै दुई महिना पछी मित्र ले एक तानाका भन्ने लाई बोकेर लेराएछन । उन्ले पोखरा घुमाए । अर्का मित्र ले चितवन, मैले धरान घुमाउनु पर्ने भयो । धरान वरि परि का गिर्जाघर घुमाउने योजना उनैले बनाएका थिए । त्यहीँ मेरो र मेरो साथी को इसाइ बनेको नाटक को पर्दा फास पनि भयो । भएको के थियो भने दिन भर ४ , ५ वटा गिर्जाघर अनी धनकुटा को भेडेटार घुमी होटेल मा फर्केर तानाका लाई तिमी सुत हामी यस्सो घुमेर आउछौ भनी तल आएर तुम्बा तान्न थाल्यौ । सुङुर् को मासु सित तुम्बा को दुई पानी मात्र के फेरिएको थियो । तीन पाने को सुर मा ठुलो स्वर ले बोलिएछ कि कुन्नी तानाका त ओर्लेर तल आइसकेछ, थाहा नै भएन उ त हाम्रो रमिता पो हेरिराखेको उस्ले थाहा पायो हामी ले टुन्न तीन पाने धोकी सकेका छौ । आएर हामी संगै बस्यो हामी एक अर्का को मुख हेर्न थाल्यौ । अनुहार हेर्न लायक थियो रङेहात पक्राउ परेको चोरको जस्तो हा हा हा ह् । मेरो मन चाँही यो नाटक बाट मुक्त भैयो भनी भित्र भित्रै खुशी भै राखेको थियो --- बाँकी पछि ---

यो यात्राको चौथो भाग यहाँ छ ।

गीतकार अनी कर्णल आनन्द सँगको मेरा बिगत क्षणहरु - ४

आचार्य प्रभा
त्यसदिन हामी छुट्टीए पश्चात हाम्रो फेरी रामकृष्णको अल्बमको बिमोचनमा भेट भयो । हामी सँगै बसेर कुराकानी गर्दै त्यो समारोहमा रमाइलो गर्‍यौं । जे होस, आनन्दसङको भेटले म ज्यादै आनन्दित भैरहेकि थिए । मलाई यस्तो महसुश भैरहेको थियो कि मैले बल्ल मात्र एउटा सशक्त, बिद्वत अनी आदर्श ब्यक्ती पाइरहेकी छु जस्को मनमा न कुनै स्वार्थ छ, न कुनै घमण्ड, न त अहमता नै छ न त बनावटि अभिनय नै छ । हुन त मैले यस्तो कुरा गर्न नहुने हो तर मेरो भोगाइमा सबै भेटिएका मान्छेहरु आनन्द जस्ता स्वभावका भेट्न सकेकि थिइन । आनन्दले मलाई जत्ती आदर गर्नुहुन्थ्यो त्यो आदरमा छुटै बिशेषता थियो । नत्र त त्यती ठुलो पोस्टमा बसेको मान्छेले मलाई त्यती सम्मानको साथ ब्यवहार गर्न जरुरी पनि थिएन । तर त्यही ब्यवहार नै त वहाँको बिशेषता भएर मैले आज यती टाढा आएर पनि ती क्षणहरुलाई संस्मरणमा अनुवाद गर्दैछु । त्यो दिन साङितिक परिवेशमा हाम्रो समय बित्यो । छुट्टीने बेलामा मैले आनन्दलाई मेरी दिदिको घरमा आउने आग्रह गरें । वहाँले पनि हुन्छ भन्नु भयो किन कि आनन्दको बोलिमा शायदै ‘हुँदैन’ भन्ने शब्द मैले सुने होला । मैले बोलाएको दिन र समय ठ्याक्कै आनन्द त दिदिको ढोकामा हाजि र! । म त छक्कै पनि परे कि बाटो नचिन्ने पो हुन कि जस्तो लागेको थियो त र आर्मीको जवान त्यही पनि आनन्द । साचै मैले पत्याएँ ।

त्यो दिन दिदिको घर लगनखेलमा आनन्दसँग कुराकानी भए । अब हामी झन नजिकियौं । झन धेरै गीत, सङीतका बारेमा छलफल भए । मलाई झन लेखन क्षेत्रमा अझ हौसला मिल्न थाल्यो । यत्ती सम्म कि हामी भेटे पछी कुराकानीमा समय बितेको पत्तो नै हुन छाड्यो । हामीलाई न कसैको कुरा गर्न नै थियो । न कसैलाई केही भन्नु नै थियो । यस्तो लाग्दथ्यो आनन्द एउटा आर्मी अफिसर भएर पनि वहाँमा कसैप्रती दुश्मनीको छनक नै थियो । न कसैलाई शँका गर्नु नै थियो, न कसैलाई बद्ला लिनुको भावना नै थियो । थियो त केवल आफ्नो ड्युटीमा बफादारी र साङीतिक मोह । शायद यस्तै स्वभाव भएकोले पनि म झन नजिक भ्ए हुँला किन कि कुरा र भावना नै नमिल्ने मान्छेसङको संगत त्यती गाडा र अमीट पनि त हुन्न नि । हुन त संगत धेरै सँग भए । बिर्सन नसक्ने क्षणहरु पनि धेरै छन तर मान्छेको गुण र स्वाभावको आकर्षणले गर्दा पनि होला । आनन्दसङको भेट र क्षण मेरालागी लाभप्रद र एउटा प्रेरणामयी बनेकोले म त्यो क्षणहरुलाई आफ्नो संस्मरणमा अनुवाद गर्ने अनुमती दौतरिसँग मागिरहेकी छु । सबैलाई पाच्य नहुन सक्छ, तर खाली यस्लाई मीठो प्रेरणा मात्र सम्झिदिनु भएमा म पाठकहरु प्रती अनुग्रहित बन्नेछु । कसैको साथ, प्रेरणा कत्तिको सम्झन लायक हुन्छ भन्ने तथ्यलाई एउटा भावना सम्झना बनाइ यहाँरुलाई पस्कने प्रयास गरेकी छु । अझै घट्नाहरुलाई शब्दमा उन्ने काम बाँकी राख्दै फेरी अर्को अंकमा भेट्ने बाचा सहित् मीठो संस्मरणको बिट यही मार्दै बिदा चाहन्छु ।
क्रमश :

डलर टिप्ने यात्रा २

शेखर ढुङेल ---------०२-०६-२००९

डलर टिप्ने यात्रा भाग १ यहाँ छ ।

दुई हफ्ताको अथक प्रयास पछी एउटा भारतीय रेस्टुरामा प्लेट राख्ने र उठाउने अर्थात ड्राइटर् हो कि वेटर भन्ने जागिर मिल्यो । सेतो सर्ट कालो पाइन्ट अनी कालो इस्ट कोट मा टाइ सुर्केनो पारीयो । एक हफ्ता यस्तै बितेको थ्यो होला । सडकमा च्रियासी बाडन पठाएको थियो । एता हात बढायो उता भागने, उता हात बढायो अर्का तिर मुन्टो बटारेर हिड्दा रैछन् जापानइज हरु गाइजिन ( बिदेशि )देखे पछि । जून महिना को टन्टलापुर घाम खुब गर्मी थियो आ...!, कोइ च्रियासी लिनेत होइनन एक छिन सितल मा बस्नु पर्‍यो भनी मल भित्र पसेको थिएँ एउटा बुढो मधिसे ( भारतीय )सित आँखा जुधे को थियो ‘यो बुढाले के खान जाला र च्रियासी दिनु’ भन्ने सोचेर वास्ता नै गरेको थिइन । एक्कै छिन पछि मेनेजर बोलाउन आयो माथि भिड भएछ क्यारे भन्ने सोच्दै थिए । माथि पुग्दा त अगी वास्ता नगरेको बुढो त साहु पो परेछ । यस भन्दा अगी भेटेको थीइन । ‘तँ एम्बुस मा परिस गोर्खे’ भनेर मेरो छैठौ इन्द्रिय ले बतायो । नभन्दै अगाडि पुग्ने बीत्तिकै तल्लो स्तर को बोलिमा ‘ए तलाई च्रियासी बाड्न पठाएको कि आराम गर्न ?... ब्ला ब्ला ब्ला...’ बन्दुक को गोली झै मेरो धतुरो झर्ने गरी गाली पो गर्छ बा !, यो गोर्खे पनि के कम नि ? अमरिस पुरिको अगाडि जगदिप ले गाली दिएको स्टाइलमा सर्टका टांक-सांक तीन तिर उछ्छिटिने गरी एक्कै झट्का मा फुकालेर बुढो बसेको टेबुल मा फ्याकी दिएँ र भनेँ ‘लौ ला, तेरो जागिर तैँले गोर्खाली लाई हेपेको ? म को हुँ चिन्छस ? ’ बुढा को पाइन्ट भिजे जस्तो लाग्याथ्यो । भएन फसाद, बुढा को ब्लड प्रेसर रहेछ काम्न थालि हाल्यो नि ?, त्यै बेला मेनेजर ले उस्लाई शान्त बनाउन कोशीस गर्‍यो ठीक होला जस्तो देखिएन र मलाई भन्यो ‘तँ बाहिर जा’ मैले भने ‘मेरो पैसा ले अनी मात्रा जान्छु’ । दुई तीन टेबुल का ग्राहक त उठेर हिंडे पनि । मेनेजर ले भन्यो चोत्तो मात्ते कूदासाइ । केही छिन पछि मेरो १५ दिन काम गरेको पैसा दियो । म मेनेजर लाई धन्यवाद भन्दै बाहिरिएँ । निस्कने बेलामा बुढा को मुख हेरेको अझै हाफ्दै थियो । नोकरी शिव राम भुर्तेल अथार्त चट ।

घर मा भनौँ कि शरणार्थि शिबिर वा कोठामा बेलै मा आएको देखेर साथीहरुले कारण सोधे मैले राम कि राबण कहानि सुनाएँ, चारै तिर बसेर ॠषि मुनी झै खुबै अर्ती बुद्धी दिए, सम्झाए र भने बिदेश मा जिरो भएर बस्नु पर्छ । आफु लाई यस्तो उस्तो ठान्ने हो भने त आफ्नै देशमा गए भै हाल्यो नि किन बिदेश आउनु ?, जे पनि गर्नु पर्छ पैसा नै सबै कुरो हो भन्ने ठान्नु पर्दछ..., सुनेँ- सुनेँ, वाक्क लागे पछि मुड अफ भएको बहाना बनाएर दुई गिलास सापोरो बिएर एक्कै पटकमा घुटुक्क पारेर निदाएको जस्तो गरेर मुन्टो लुट्काइ दिये पछि मात्र बल्ल सबै चुप लागे र सुते । आफु त कहाँ सुत्न सक्नु र ? , बिहान तिनीहरु नजाउन्जेल । पैसा नै सबै थोक हो त मानिस को लागि ?, आफ्नो आत्म सम्मान नुर नै गिराएर कमाएको पैसा ले शान्ती कसरी देला त ? ,भौतिक सुख सुबिधा नै जीवन को लक्ष्य हो त ? ,आत्मग्लानी हुने गरी दबेर, दु:ख ब्यहोरेर कमाएको पैसा ले सुख देला त ?। हो, स्वाभिमान को नाम मा घमंड गर्नु हुन्न तर भोलीको सुखकोलागी बर्तमान लाई नर्क किन बनाउने?, मेरो मन मा हमेसा यही प्रश्न उब्जी रहन्छ । हो जापानिज्हरु भन्दछन ‘वोर्क इज वर्शीप’ तर हामी जस्ता बिदेसीने हरुको लागी अरु को देश मा अपमान सहनु पर्दा मरेतुल्य लाग्दो रहेछ । आफु लाई ति अर्ती पचाउन गार्हो भयो ।

फेरी थालियो जब हंटिङ् मा । १० दिन पछि एउटा साथी ले कुरा ल्याये गुन्माकेन को ठुलो कृषि फार्म मा खान बस्न फ्री दिएर दुई लाख एन पाईन्छ रे महिना को अरु दुई जना पनि चाहिये को छ रे । एक जना शुभचिन्तक साथी सित सोधे काम को बारेमा । उन्ले भने शेखरदाई तपाईंले त्यहा काम गर्न सक्नु हुन्न, मुला उखल्न लगायो भने एकै दिनमा भाग्नु हून्छ । मैले भने अरे यार मुलै त उखल्ने हो खम्बा उखल्ने त होइन नि ?, उस्को सल्लाह लाई मैले नकारात्मक जवाफ दिए पनि उन्ले भने लौ त्यसो भए मसँग कोठामा दुईजना बेरोजगार भुखमरी बसेका छन तीनलाई पनि लिएर जानुस ।

उता बाट साहु हायाकवा आँफै गाडी लिएर हामी मजदुर लाई लिन आयो । त्यो गाडी मा कोचिएर सफर गर्दै गर्दा कता कता यो डलर र मान टिप्ने रहर ले मन मा हिनता बोध गराइ राखेको थियो । सामान्यत जीवन राम्रै थियो, समाजमा राम्रै स्थान थियो, यो के दशा ले कुत्कुतायो ? भनी मन मनै सोच्दै थिएँ। एता कामको चिन्ता, उता परिवार अनी साथी भाईको याद । कता कता जीवन बधुवा मजदुर को अवस्था मा झरे को अनुभुती हुँदै थियो । त्यसमा पनि भाषा को अज्ञानता, हात मुन्टो शरीर कुम आँखा अनी कामको प्रकृती हेरी कुरो बुझ्नु पर्ने अवस्था । बस्ने ठाउँ कस्तो होला?, काम कस्तो होला? भन्ने सोची राखेको थिएँ । अचानक एउटा गाउँको घरमा पुगी गाडी रोकियो । खै के के भन्यो हायाकवाले सबै ओर्ले, म पनि ओर्ले । त्यहा एक श्रीमान श्रीमती र देशका नाम चलेका कलाकार सित भेट भयो । ति कलाकार सितको भेट भने मेरो लागि फाइर अप भयो । खुशीको सिमा नै भएन । उनी सित को मेरो मित्रता १० बर्ष भन्दा बढी को थियो । उनी जापान गएको त थाहा थियो तर कहाँ हो थाहा थिएन । उनी मलाई फ्लिम को नायक बन्न खुबै उक्साउदै थिए । म तालिम दिन्छु नाच्न सीकाईदिन्छु मेरो घर मा आउ भनी खुबै जोड गर्द्थे । धेरै बरीष्ट कलाकार, निर्देशक लाई चीनाइ दिएका थिए पनि, मेरो मनले किन हो आँट गर्न सकेन र म त्यो क्षत्रमा प्रबेस हुन सकिन ।

त्यस्ता मित्रलाई भेट्दा खुशीको सिमा नै रहेन र प्रचन्ड मन मोहन सिंहको घाटिमा झुन्डे झै झुन्डिएँ । उन्ले मेरो डलर र मान टिप्ने सोच लाई धिक्कारे, किन आ’को त्यस्तो इज्जत को जागिर छोडेर ?, तपाईं को लागि त त्यही स्वर्ग छ्नी भने । तर मेरो लौरे जागिर प्रती को बितृष्णाको कारण धेरै थियो त्यहा बताउन सम्भब थिएन । जापानिजले काम को बारेमा बताइदीन भनेछन क्यारे साथी र ति जोडीले हामीलाई बताउन थाले्। ती प्रतिष्ठित कलाकार ३ हजार बँगुर भएको त्यो फर्ममा दाना हाल्ने काम गर्दा रहेछन । महिलालाई तपाईं के गर्नु हुन्छ नि भनी सोधेँ, उनी अकमकाइन् श्रीमान फरासिला रहेछन उन्ले भने उनी बँगुर लाई खसी बनाउने काम गर्दछीन । उनीहरु यस्तै हो हाम्रो जापानमा भनेर हासेँ, म पनि हासेँ ।

जापानको गाउ मा कोइ नयाँ गाइजिन पुग्यो भने अर्कै संसार को जन्तु आए जस्तो हातमा फलफुल ओसाके लिएर आउँदा रहेछन । हामी पनि नेपारो जिन नै हो भन्ने थाहा पाए पछी उनी हरु खुशी भए, नेपाली लाई मन पराउँदा रहेछन । हामी तीन भाईलाई नभन्दै मुला नै उखल्नु पर्ने भयो । भोलीको कार्य क्षेत्र घुमाउन लगे । नेपालका सामान्य इनार भन्दा ४, ५ गुना ठुला खाल्डा दर्जनौ रहेछन, त्यसमा मुला को सिन्की बनाउने रे । आँखा चारै तिर घुमाउदा भ्याउन गार्हो मुला खेती रैछन । भोली को बिहान कहिल्यै नआए हुन्थ्यो नि भन्दै मुटु फुली सकेको थियो । कार्य क्षेत्र घुमाएर फर्के पछी मित्रले मेरो आँखामा हेरेर जिस्काए झै मुसुक्क हाँसे । ५ लिटरको आसाही बिएर को क्यान बाट गिलास मा भरेर सबै ले खम्पाइ गर्यौ । पिउदै, खाँदै एक आपसका जिज्ञासा मेटायौ । कुरा गर्दै गर्दा मुठठे जुँगा सफा चट पारेका मित्र ले मलाई सम्झाए । हाम्रो जापानमा त जुँगा राजा, राज कूमार, कलाकार, नेता, याकुचाले मात्र पाल्दछन रे । जुँगा पाल्यो भने त मालिकका अगाडि ठुलो पल्टेको भन्छन रे, राम्रो मान्दैनन रे, ताछ्नुस पो भन्दछन । जुँगा ताछ्ने बेलामा आफ्नु मर्दान्गी खुइलेको देखेर नमज्जा लाग्यो । श्राद्धमा बाबु लाई पिन्ड दीदा कपाल खौरेको याद आयो । यो जुँगा जापानिज् हावाकवा को लागि अग्रिम पिन्ड दान भयो भन्ने सम्झी मन लाई सम्झाएँ, के गर्नु त ?

म त झन्डै तीन फिट माथि नपुगेको ‘ढुङ...!’ गरेर फुल भोलुम मा आलाराम फिक्स गरेको सि डि बजेको रहेछ । मुटुनै हल्लिने गरी । मित्रले उताबाट भने छ बज्यो काम मा जान तयार हुनुस् । बाहिर टेबुल मा बेन्तो राखेको रहेछ । बिएर पनि रैछ । मैले पनि एक दिएँ, लौजा भनेर । हावाकवा गाडी मा कुरेर बसेका थिए । हामी लाई खेतमा पुर्‍याए । ५ प्रतिशत जती इङलिस बाँकी नीहाअङो मा के के बोले तर कुरो बुझियो आफ्नो ढाड फूस्कने ।

खेत मा एल आकारमा मुन्टेर कमिला झै दाँया बाँया टाउको फर्काउदै मुला उखल्ने त्र्याक्टर को पछाडि पछाडि कुद्दै मुला बास्केटमा हाल्नु पर्ने । बास्केट भरिए पछी ट्रक मा हाल्नु पर्ने । ढाड सोझो पार्ने फुर्सद नहुदो रहेछ । त्यो दीन त्यती धेरै काम भएन रे ? आफुले भने त न्वारन देखी सकेको थिए । कोठामा आइ नुहाएँ र एक छीन आराम गरे । भोली को काम भनी काठमान्डु जत्रो फाट देखाएको थियो हावाकवाले त्यो याद आयो । त्यो संगै एउटा प्राचिन ब्यङ्य कथा पनि कता बाट सम्झना आयो । एका देशका एक राजा ले आफ्न देशबासीलाई आदेश दिएछन कि जस्का खेत बारीमा मैले आज सम्म नखाएको साग फलफुल छ त्यो हाम्रा हजुर मा पेश गर्ने, सोझा जनतालाई के थाहा तिन्ले के खाए, के खाएनन आज सम्म ?, सबले आफ्ना बारीमा जे छ त्यही बोकी लाइन मा बसेछन । पहिलोले राजा लाई भन्टा चढाएछन् राजा रिस ले चुर भै मैले भन्टा खाको छैन भंठानिस् पाजी ?, ठोस्दे त्यस्को पछाडि...मा भनेछन, त्यसै भयो त्यो किसान हाँस्दै हाँस्दै गएको देखेर अर्को छक्क परेछ। उस्को साथमा काँक्रो रे छ। त्यस ले पनि त्यस्तै आदेश पाएछन त्यो पनि मरी मरी हाँस्न थालेछ त्यस पछी को ले अचम्म मान्दै सोधेछ ‘ए भाई त्यत्रो ठोस्दा दुखेन? र हाँसे को ?’ ‘मेरो कुरा छोड, तिम्रो लौका सम्झेर हाँसे को नि हा हा हा हा ...’ । मेरो पनि त्यही हालछ आज नै ढाड फुस्की सक्यो भोली के होला ???? बाँकी पछी

डलर टिप्ने यात्राको भाग ३ यहाँ छ।

गीतकार अनी कर्णल आनन्द सँगको मेरा बिगत क्षणहरु - ३

आचार्य प्रभा
त्यो जुत्ताको आवाज आनन्दको नै रहेछ । वहाँ कोठाभित्र पस्नुभयो म पनि अलिक संयमित बने किनकी म पनि नौलो नै थिए। वहाँ अलिक अन्कनाउदै मेरो अगाडि बस्नु भयो। मैले नमस्कार गरेँ र मेरो परिचय दिए। वहाँ जुरुक्क उठेर मलाई नमस्कार भन्दै “दिदी मैले तपाईंलाई नमस्कार गर्नु पर्छ किनकी तपाईं म भन्दा सिनिअर लेखक हुनुहुन्छ। म सानो हुँदा नै तपाईंका रचनाहरु पढ्ने गर्दथें”।  भने, मानौ त्यो समय आनन्दको हाउभाउ यस्तो लाग्दथ्यो कि म वहाँभन्दा कुनै सिनिअर अफिसर हुँ । हुन त सेनाका मान्छेहरु जत्तिपनी मसंग नजिक थिए मैले सबै नै अनुशासित भेटें। मलाई आनन्दको म प्रतिको सद्भावले यस्तो लाग्यो आनन्दभित्र अहमता र अभिमान भन्ने रहेनछ । मलाई पनि वहाँसँग बसेर कुरा गर्न अप्ठ्यारो भ्एन। अब हाम्रा भावनाहरु आदन प्रदान हुन थाले । हाम्रा कुराहरु गीत, सङीत बारे नै भए।

लगभग दुई घण्टा सम्म हाम्रो कुराकानी हुँदा पनि त्यो भाइको अत्तोपत्तो भएन । म भने अब अलिक अत्तालिन थालिसकेकि थिए। हुन त त्यत्रो समय बित्दा पनि समय गएको पत्तो भएन। केही छिन पछी आनन्दले नै भन्नु भयो “ठिकै छ दिदी म बाहिर सम्म छाडि दिन्छु नि अब मेरो पनि ड्युटी अफ हुने बेला भयो”। मैले पनि हुन्छ नि त भनेर पाँच बजेको प्रतिक्षामा बस्न बिचार गरें। त्यही बिचमा आनन्दलाई फोन आयो त्यो फोन राम्रकृष्ण ढकालको रहेछ। आनदले यत्ती भनेको मैले सुने की “भाइ आचार्य प्रभा दिदी अहिले मसँग हुनुहुन्छ तिमी चाडै आउ” त्यहा बाट पनि हुन्छ भन्ने नै जवाफ आयो। त्यस्को केहीक्षणमा नै रामकृष्ण पनि त्यहा आइपुगे। अनी फेरी हाम्रा कुराकानी गीत संगीत पट्टी नै ढल्किए । रामकृष्णको ''आरोह'' अल्बमको बिमोचन दुइदिन पछाडि रहेछ त्यसको बिमोचनको निमन्त्रणामा उनले मलाई पनि बोलाए। हुन त उनले मेरो गीत पहिला नै फिल्ममा गाइसकेका थिए, तर म झापामा नै धेरै बस्ने हुनाले मेरो कसैसँग त्यती भेट हुँदैन थियो । मेरो उपस्थिले रामकृष्ण पनि खुशी भए। यसरी पहिलो भेट नै मेजर साहबसँग रमाइलो र खुलस्तसँग बित्यो। म सपनामा नै छु जस्तो पनी महसुश भैरहेको थियो। किन कि आनन्दको भद्रपन र सहज स्वभावले म ज्यादै प्रभावित भैरहेकि थिए। यस्तै कुराकानीको प्रसङमा नै दिनको पाँच बजिसकेछ । हामी सबै निस्कनलाई तयार भयौ । रामकृष्ण र आनन्द्ले सहिद गेट सम्म छाडिदिए । फेरी रामकृष्ण्को बिमोचनमा भेट्ने बाचा गर्दै हामी त्यस्दिन छुट्टीयौ ।

डलर टिप्ने यात्रा १

शेखर ढुङेल

बिदेश, बिदेश, बिदेश याने कि मनी, मनी, मनी !!! पन्जाब होसियारपुरका पाजीहरु पछी बिदेश हात खुट्टा नै फ्याकेर दौडने मा हामी नेपाली हरु दोस्रो मा पर्दछौ क्यारे । पढेर १८० कै डिग्री लेका हुन कि ० डिग्री सम्म का सब लाई बिदेश नै प्यारो, भलै घर को भैंसी बेचेर बिदेश भेडा चराउन नै किन नपरोस , भलै घर को दुधे बच्चा छोडेर बिदेश मा बेबी सिटिङ नै किन गर्न नपरोस , भलै घर का बुढा आमा बाबु छोडेर बिदेश मा सिनियर को सेवा गर्न किन नपरोस झर्नु पर्‍यो डलर !!

नेपाल मा ८० दशक को मध्य देखी नै बिदेश जानेहरुको लहर एबम चर्चा ले राम्रै बजार छाइ सकेको थियो । त्यस बेला बिशेष गरी अमेरिका र जापान नै मुख्य लक्ष हुन्थे । आफु लठ्ही घुमाउने र बन्दुक पडकाउने जागिर मा छिरेको भए पनि न त लठ्ही घुमाएर फाईदा लिने कला सिकियो न त बन्दुक पडकाएर सोझा लाई तर्साउन जानियो । बिहान बुढी को पटुकि बाट झारी लाग्यो बेलुका सुक्को बगली मा हुन्नथ्यो । घुर्की सुन्नु पर्दथ्यो कस्तो डन्ठे हाकिम हो! अरु लौरो हल्लाएर कमाएर लेराउदछन हाम्रो बुढो भने सिध्याएर खाली हात घर आउछंन । दैनिक खर्च बढ्दो छ, बाउ बाजे को सम्पत्ति बेचेर खाएर कती दिन घर चलाऊने ? लठ्ही घुमाउने सोझा लाई धम्काउने र भ्रष्ट, माफिया लाई सेलुट गर्ने कला आफुमा भएन आफ्नै समुह का साथी हरु का चुरी फुरी र दिनानुदिन आर्थिक सम्पन्नता देखदा आफ्न्तहरु नै खुचिङ हुतिहारा डन्ठे हाकिम भन्थे । साथीहरु हरा भरा भाई राखेका बेला आफ्नो टाउको को गुदिमा भने बिदेश गएर डलर टपाटप टिपेर लेराइ साथी हरु लाई देखाउने युक्ती सुध्यो ।

आफन्तको एउटा नाम चलेको गार्मेन्ट को म्यानेजर हुँ, तिम्रो देश मा ब्यापार बढाउन जान लाग्या भिषा दिन्छौ भनी आबेदन गरेको त ढ्याम्म लौखा गरी खा भने झै ठोकी दियो भिषा ।यस्सरी झुक्काउन सकिएला भन्ने सत प्रतिसत विश्वाश रामो राम थिएन ल । अध्यारो मा हानेको गोली ठाउमा लागे जस्तो भयो मेरो लागि । १९९२ को मे को १५ तारिख मा डलर टपाटप टिप्ने रहर बोकी अमेरिका को नियुयोर्क शहर मा आइपुगे । ४ दिन सम्म त उठ्ने खाने सुत्ने मै बित्यो देख्या त होइन खै के लाग्यो भन्थे हबाइ जहाज मा उडे पछी धेरै लाई त्यस्तो के हो लाग्द छ रे ?

अली तङ्रग्रिए पछी नेपाल तिर गफ दिनु पर्‍यो भनेर सस्तो फोन कार्ड किन्न भनी म्यान हाटन तिर हात मा पैसा बोकी लागिएको थियो । एउटा रिठ्हेले एक झड्का देर हात को २० डलर बाज ले माछा टिपे झै थुतेर लाग्यो । रुनु कि हास्नु भयो डलर टिपुला भनी आको उल्टो खोसेर पो लाग्यो । मन ज्यादै खिन्न भयो देश को लौरे बिदेश मा आएको हफ्ता मा नै धक्का खाएर लुटिनु पर्दा कस्तो भयो होला ? बिदेस को त्यो पहिलो नमिठो अनुभूती थियो ।

भोली पल्ट डलर टिप्ने ठाउमा जाने कुरा भयो । एक जना होसियारपुरका पाजीको साथ मा । तीन ब्लक पर पैदल नै गैयो । गर्मी को मौसम थियो तैपनी मान्छे को दाँया हात मा ओभर कोट बाँया हात मा छाता बोकेर हिंडेका देखे । अचम्म लागेर पाजी लाई सोधे उन्ले भने ‘अरे भाई, यस मुलुकमा तीन डब्लु को ठेगान हुन्न भन्या थाहा छैन?’, मैले थाहा नभएर त सोधेको नि पाजी उन्ले बुझाए मैले बुझें अनी दंग परे । अर्थ न बर्थ गोबिन्द गाई भने जस्तो काम पाउन सामाजिक सुरक्षा को कार्ड चाहिने रे ? कस्ले दिन्छ? कहा दिन्छ? कहिले दिन्छ ?, मनमा त्यस्तै सोच्दै थिए पाजीले डलर टिप्ने ठाउँ आइपुगे को संकेत गरे । कता बाट हो नेपाल मा समेत कहिल्यै नाकमा नपुगेको डुङ डुङ गन्ध आइरहेको थियो । प्रस्ताब आयो ६० मिनेट मा ४ डलर झर्ने कामको पत्तो न तरिका को आफु अलमल्लमा परेको देखेर पाजीले भने ‘चलो चलो काम मिल्ना मुस्किल हे, जो मिला कर्ते रहो दुसरा मिलेगा तो फिर देखलेँगे खाली बैठ्ना नही है’ । ओके अच्छा अच्छा ओके भने । पाजी फर्किए, राम्रो सित काम गर्ने अर्ती दिएर । हुल्यो मेक्सिकन ले डलर टिप्ने कम्पाउँड भित्र प्लास्टिकको सेतो टोपी लाउन दियो, पहेलो रङको जाली जाली भएको इस्ट कोट दियो अनी आरमान्दोले भन्यो क्यान क्यान कम्पनी कम्पनी एका तिर बोत्तल बोत्तल कम्पनी कम्पनी एका तिर दाँया हेनेकेन बाँया कोरोना पूर्व बडवाइजर पस्चिम सियरा नेभाडा दुई त के चार हात ले पनि गर्न नस्क्ने काम गर्नु पर्‍यो । पोख्त मेक्सिकन हरु ले ४ ड्रम भरुन्जेल आफु ले एक पनि भर्न सक्या होइन । दुई घण्टा पछी दश मिनेट ब्रेक भने को थियो आफुले सधैं को लागि ब्रेक लिएर हिंडे ।

त्यस पछी एकहफ्ता खाली बसी सरसल्लाह, छलफल, भेटघाट, बिचार-बिमर्श गर्दा एउटा सुत्र फेला पर्‍यो, अनी सयुक्त राष्ट्र संघ मा शान्ती मिसनको लागि निबेदन दिएँ । तत्कालिन नेपालका स्थाई प्रतिनिधि जयराज आचार्यजिको सहयोगमा अन्तर्वाता पनि भयो पास पनि भएँ, तर आर्को ४ महिना कुर्नु पर्ने र संपर्क ठेगाना अमेरिकामा नै हुनु पर्ने ४, ४ महिना के गरेर बस्ने ह्वया?, नेपालबाट हिडेको दिन देखी डलर टिपेको हिसाब राख्न सुरु भैसक्यो बेतलबी लेखापाल कती हुन कती डलर टिप्न आको खाली हात कसरी बस्ने ?चिन्ताले कम्मर पातलो भयो सातै दिनमा । जापान मा भएका एक जन मित्र लाई फोन गरे उन्ले भने यता आउनुस यता दुई देखी तीन लाख एन कमाइ हुन्छ । समय खेर फाल्नु नहुने सिधान्त मा अडिग मैले जापान जाने बिचार गरे एक जना ब्यापारि मित्र को सहयोग मा रिफ्रेन्स पत्र बनाएर जापानी दुताबास मा गएको त त्यहा पनि ढ्याम भिषा दियो । तुरुन्तै टीकेट काटेर महिना दिन को अमेरिका को बसाइ लाई बाइ बाइ भन्दै जापान को नारिता बिमान्स्थल तिर लागियो मान का मान एन टिप्ने सपना बोकेर ।

अर्को सपना को संसार मा पुगियो टोक्यो नगिचै को शहर कवागुची भन्ने ठाउँ मा । छतमा काठ ले बेरेको एउटा सानो कोठा को भुइ मा सिङल मेट्रेस्स मा ५ जना सुत्ने ठाउँ रहेछ मेरो नम्बर एस् भयो । एउटा मेट्रेस्स मा दुई जना सुत्छौ हजुर हाम्रो जापान मा एक मित्र ले थपे । म आउने खबर ले सँगइ खाना खाने भनी कुरेर बस्नु भएको रैछ मित्रहरु खाना खाने प्रस्ताब राखे एक मित्र ले सबै को सर्ब सहमति भयो । गहिरो बड्को मा अस्ट्रेलिया को भेडा को मासुमा मुला मिसाएको तरकारी मास को दाल अनी स्वागत को लागि सापूरू बियर वा क्या मज्जा ?, बियर खम्पाइ गरेर एक दुई चम्चा खाना मुख मा के हालेको थिए त्यो दिन को खाना पकाउने पालो परेका मित्र ले मलाई सोधे सियो कस्तो छ?, कता को सियो ? लामो सियो, छोटो सियो ? मोटो सियो पातलो सियो ?कस्तो सियो ?दिमाग घुम्यो एक छिन । त्यसै बिच अर्का मित्रले सम्झाये नुन कस्तो छ भनी सोधेको नि?, बल्ल दिमाग शान्त भयो । भोलीपल्ट बिहान नै सबैको काम भएकाले सुत्ने प्रस्ताब आयो, त्यस मा पनि निसर्त सर्ब सहमति भयो सुतियो अरु त सुते यता घुरुरु उता घुरुरु दोहोरी खेल झै घार र घुर त्यो पनि नयाँ ठाउँ नयाँ बिस्तरा आँखा पिरो पार्दै रमिता हेर्दै रात बित्यो बिहान सबै काम मा गए अनी आफ्नो साम्राज्य छायो । बांकी पछी....

(यो यात्राको दोस्रो भाग यहाँ छ ।)

गीतकार अनी कर्णल आनन्द सँगको मेरा बिगत क्षणहरु - 2

आचार्य प्रभा

म केही गाह्रो र अप्ठ्यारोकोको सामना गर्दै त्यो भाइको पछी लागें । हामी भद्रकाली सम्मको बसमा चड्यौं । भद्रकाली उत्रेर हामी आर्मी हेडक्वाटरको रेडियो शाखा भित्र छिर्‍यौं । हामी भित्र पस्दा पस्दै केही सिपाहीहरुले हामीलाई प्रश्न गरे कस्लाई भेट्न आउनु भएको भनेर? हामीले जवाफमा भन्यौ । ''हामी मेजर (त्यो समयमा आनन्द मेजर हुनुहुन्थ्यो )आनन्द अधिकारीलाई भेट्न आएका हौ भनेर । ''तर त्यो समयमा आनन्द त्यहा हुनुहुन्थेन । त्यो सिपाहीले भने ''मेजर साब रेडियो नेपाल सवारि हुनु भएको छ एकै छिनपछी आउनु हुन्छ त्यहा बस्दै गर्नु होस्'' भनेर आनन्दको अफिस कोठातिर इङित गरे । हामी त्यो कोठाभित्र पस्यौ । मलाई एउटा कुर्शिमा बस्ने आग्रह गर्दै त्यो भाइले भन्यो कि ''दिदी आनन्द सर अहिले हुनुहुन्न रहेछ एकैछिन म बाहिर गएर आउछु हजुर बस्दैगर्नु होला'' भनेर निस्क्यो। मैले पनि एकछिन छिन् त होला भनेर '' हुन्छ'' भनें । त्यो भाइ पनि निस्कियो । म एक्लै त्यो कोठामा बस्न वाध्य हुनु पर्‍यो ।

मैले त्यो कोठाको चारैतिर आँखा दौडाएं, चारैतिर किताब र कपीहरु छरिएका थिए मानौ त्यो कोठा कुनै आर्मी अफिसरको नभएर कुनै एउटा कबी लेखको झै लाग्दथ्यो । म मन मनै सोचिरहेकी थिए । आनन्द सर कस्तो हुनु हुन्छ होला ?, की बोल्न नै गाह्रो पो मान्ने किसिमको पो हुनु हुन्छ कि ? म कसरी वहाँको सामु बोल्ने होला? यसरी म आफ्नै मन सँग कुरा गरिरहेकी थिए । अनायस मेरो दृष्‍टि भित्तामा झुन्ड्याएको आर्मिको सर्टमा पर्‍यो । त्यस्मा आनन्दको आइ डि कार्ड टासिएको थियो । आनन्दको आइ डि को फोटो देखेर म अचम्भित भएँ । मैले सोचेको र कल्पना गरेको आनन्द भन्दा त्यो फोटोको आनन्दमा धेरै फरक थियो । म त एक्छिन त किङ्कर्तब्यबिमूढ भएँ किन कि मेरो अड्कल र कल्पनामा आनन्द अलिक पाको हुनुहुन्थ्यो भने त्यो तस्बिरको आनन्द त सोचेभन्दा जवान लाग्यो । बल्ल मलाई अलिक राहत मिल्यो कि अब भने आनन्दसँग म सजिलै कुरा गर्न सक्छु भनेर । किन कि म जहिल्यै पनि जुनसुकै क्षेत्रको होस् आफ्नो समकालिन र आफुभन्दा सानो उमेरका हरुसँग नै सङत गर्दै आइरहेको बानिले गर्दा होला अलिक आफुभन्दा सिनियर सँग मलाई कुरा गर्न धक नै लाग्दथ्यो । तर आनन्दको फोटो हेरे पश्चात भने मेरो त्यो अप्ठ्यारोपन र धक भागी सकेको थ्यो । म आनन्दको प्रतिक्षा गरिरहेकि थिए । त्यो भाइ पनि कता हरायो । म केही लेखी पनि रहेकी थिए । त्यहा केही सिपाहीहरु आएर मलाई आश्वासन पनि दिरहेका थिए कि “आनन्द सर आइहाल्नु हुन्छ” भनेर । म केहीलेख्दै समय कटाइरहेकी थिएं। आनन्दको अफिस कोठामा मलाई पट्यार पनि लागिरहेको थियो तापनि गीतका केही हरफहरु कोर्दै समयलाई बुढो बनाइ रहेकी थिए यत्तिकैमा बाहिर जुत्ताको टक् टक् आवाज आयो, मैले अड्कल काटे पक्कै यो चाँही आनन्द नै हुनु पर्छ । म संयमित भएर बसे । त्यो आवाज म भएतिर नै पस्यो । मैले आनन्दको प्रवेशलाई मन भित्रबाट नै स्विकार गरिसकेकी थिए ।
क्रमश:

चउर र खरबारीका सम्झनाहरु

आज अचानक साउनको बिहानपख बर्खे झरी बस्ने बितिक्कै आंसी र नाम्लो लिएर निस्केको याद आयो। म झल्यास्स भए यता उता त्यस्तो न कुनै खरबारी थियो न कपर्दी खेल्न चउर नै थियो। नत रुखको स्पर्श बोकेको चिसो बतासले नै चुमेको थियो मलाइ। पोहोर साल ब्लगीगंको दुनियामा हाम फालेको www.dautari.org को बकास गर्ने क्रममा म अन्य बेव साइट बिचरण गर्दै जांदा www.pokharacity.com पुगे। त्यसैले नै आज अमेरीकाको ब्यस्त जिबनबाट मेरो गाउं आर्वा पुर्‍यायो ।

त्यो वेब साइटमा देखीने हिमाल र अजिब तरिकाले छरिएको पोखरा सहर गाइपानीमा घांस काट्दा हजारौं पटक देखें होला तर आज जस्तो ति हिमालले किहिल्यै मोहित तुल्याएनन। कौशौं टाढा भएर हो या अब त छुटियो भनेर हो माछापुछ्रेकको माया झन लागेर आयो। गाउंमा झ्याम्मीएका अरू ठाउंको सम्झना गर्न खोजें; चिते पानी पधेरो,कुकुर लोटे भिर, खै के चउर, केटाकेटीमा आफै लडिबुडी खेलेको चउरको नामै भुलेछु। साच्चै रहरै रहरमा बिदेशीएको म,परदेशी नै भइसकेको छु। पोखरा सिटीमा मैले यात्रा गरेक तागंतिगको फोटो थियो, तागतिंग पारीको सिक्लेसको याद आयो। अहा कती मिठा स्याउ पाइन्छ त्याहां। रुपिया गोटा स्याउ वासिंगटन एप्पल भन्दा पनि स्वादीला थिए। आइडाहो पोटेटो तांगतिंगे आलु जस्तो कांहा पो हुनू? अहिले त गाउंमा कुफुरजोते आलुले तांगतिंगे आलुको बिउ पनि मास्यो होला। मादीको त्यो चिसो पानी,एक पटक अन्नपूर्ण कै फेदीको हुंदा गोठमा पौडिन पुगेको थिए। सारै चिसो थियो त्यो पानि तर मिसीसिपी नदीको जस्तो चिसो र रुखो थिएन।

अहा कस्तो राम्रो गुरासको फूल, बेवसाइटमा राम नाम गरेका लेखकले आफ्नो भाचोक यात्राको बर्णनमा गुरासको फुल राखेका रहेछन । लेख पढेर आफुलाइ भावनैमा भाचोक लानो खोजे। मादी तरेर राम भाचोक उकालो लागेछन। मैले भुलें कि उनले गलत भने? भाचोक त लाचोक पारी हो, लाचोक र भाचोको बिचमा त सेती नदी पर्छ। उनी त थुम्सीकोट सम्म बस चढी भाचोक हानिएछन। अर्को भाचोक परेछ क्यार,यांग्जाकोट तिर पनि भाचोक छ भन्ने सुनेको थिइन।

तर मादीको अशला त मैले पनि चाखेको छु, अमेरिकाको वालाइले के भेट्टाउनु!। कांहा मादीको चिसो भेलले खारिएका असला, काहां जमेको तालका वालाइ?। सम्झना त अशलाकको मात्र के हुनु, फेवाताल त कसरी भुल्न सकिन्छ? छन त घान्द्रुक, धम्पुस, काहुं, सरागंकोटको पनि सम्झना छ। सम्झना त ठुलाकोट, नयां गाउं, बर थुम, क्रिस्तीको पनि छ। मनमा के के छन अक्षरले लेखेर के भ्याउनु?

वेबसाइटमा नेपालकै पहिलो जहाज डाफे आफ्नै गाउ अगाडी उडेको फोटो रहेछ। म पनि त्यहां भएकै भए आंडीको डिलबाट डाफे उडेको हेरी रहेको हुन्थे होला। पुल्चोक पढ्दा बिकास भाइसंग भेट भएको थियो। दाइ म पनि मेकालनिल इन्जियरिगं पढ्छू भन्दा आफुले गतिलै बिषय पढियो जस्तो लाग्थ्यो। अहिले त कपाल लामै पालेछन बिकासले। डाफेको फोटो हेरें, ३ पंखे प्रोपेलर, सानो इन्जिन र साइलेन्सर, ट्रसले बनाइएको बनोट, त्यसमा पाइलट बस्ने सिट। साधारण डिजाइन तर सारै उच्च सफलता थियो त्यो। साच्चै उदेश्य त चन्द्रमा छुने नै लिनुपर्ने रहेछ, देबकोटाले ठिकै भनेका रहेछन।

अहिले ७ औं आहा कप फुटबल भइरहेको रहेछ। पोखरा रंगशालाको फोटो थियो त्याहां। त्यही रंगशाला, त्यही चौर, त्यही प्याराफिट। रंग पनी त्यही सेतै रहेछ। त्यही चौरमा एक पटक आंफूले गोल गर्ने खोजेको असफल प्रयासको याद आयो।

यादै त हो, पोखराको धुलोसंग आफु हुर्केको याद आयो। आफु पढेको गण्डकी र बेथानी स्कुलको याद आयो। कति सफल कती असफल चाहना अंगालेको पनि याद आयो अनि प्यारो गाउं आर्वाको चउर र खर्बारीकीको याद आयो।

(कास्कीबाट बिदेशमा रहेनहरु प्रती समर्पीत)

गीतकार अनी कर्णल आनन्द सँगको मेरा बिगत क्षणहरु

आचार्य प्रभा
सम्झना, संस्मरण, अतितको याद जे भने पनि आखिर बितेका समयका भोगाइहरु आँखामा झ्ल्झली हुनु, मानसपटलमा ती घट्नाहरु बिझिरहनु हो। ती सम्झनाहरुका भोगाइहरु बिभिन्न किसिमका हुन्छन। कुनै खुशी र उन्माद ल्याउने, कुनै मुटुभित्र बिझिरहने, कुनै संस्मरण गर्नसाथ मनै कुंडिदिने जस्ता हुन्छन। यस्तै संस्मरण मध्य म यहाँ एकजना ब्यक्तित्वसँगको मेरो भेट, वहाँसँग मैले बिताएका दिनचर्याहरु र वहाँसँग अनायस बिछोडिनु परेको पलका तीता भोगाइहरु बाँड्न चाहन्छु।

 

हुन त मलाई राम्रोसँग मिती र दिन त थाहा छैन, तापनि मलाई लाग्छ यस्तै ५६/५७ सालतिरको कुरो हो। म काठमाणडौ गीत रेकोर्डिङको सिलसिलामा आएकी थिएँ। त्यस समय म मेरी दिदिको घर लगनखेलमा बसेकी थिए। एक दिन एकजना गायक भाइ (भिम राइ) मलाई भेट्न भनी आए। आफ्नो क्षेत्र पनि गीत-सङीत भएकोले त्यही बिषयमा हाम्रो कुराकानी भयो। अन्त्यमा उस्ले मलाई आर्मी हेड क्वाटर जाउँ भनेर जिद्दी गर्न थाल्यो। मैले '”किन जानु म आर्मी हेड क्वाटर? म जान्न” भन्दा उस्ले मलाई भन्यो “दिदी तपाईं पनि गीतकार भएकोले म तपाईंलाई गीतकार आनन्द अधिकारिसँग भेट गराइदिन्छु। तपाईंहरु उस्तै उस्तै भावना पनि मिल्ने, कुरा पनि मिल्ने” भन्न थाल्यो। त्यो समयमा गीतकार आनन्दका गीतहरु “हीरा काट्ने हिरैमा राखेर”, “ओराली लागेको हरिणको चाल भो”  जस्ता हिट थिए। मलाई अप्ठ्यारो महसुश भयो। त्यस्तो हिट गीत लेख्ने त्यही पनि आर्मीको मेजर जस्ता सँग मैले कसरी भेट गर्ने!, मलाई धेरै अप्ठ्यारो महसुश भैरहेको थियो ता पनि मैले भेट्न जाने सोंच बनाए।
क्रमश:

नियात्रा - सामुहिक रुपमा नाङ्गै नुहाउँदा

-कृष्ण प्रसाई
समुद्रसंग छुट्टिएको टापु होक्काइडो सम्म पुग्न हवाइजहाजको सुविधा भए पनि यसअघि कहिल्यै नगरिएको त्यति ठूलो पानीजहाजको महासागरीय यात्रा आफैमा रोमान्चक लाग्नु स्वभाविकै थियो । बिहान नौ बजेतिर सुबिधा सम्पन्न बसबाट टोकियो बस टर्मिलनबाट हामी उत्तरतिरको यात्रामा निस्केका थियौं । टोकियो भएर सेन्डाइ हुदै ओमोरी पुग्नु थियो आजको यात्रा । नभन्दै बस छुटिसकेपछि टोकियो उत्तरतिर पर्ने बिभिन्न ससाना शहरहरु हुँदै सेन्डाईलाई पनि नाघेर हामी ओमोरी पुग्यौं । ओमोरीबाट होक्काइडो टापुस्थित प्रसिद्ध शहर सापोरो पुग्न पानी जहाजबाट उत्रिएर फेरि बसमा यात्रा गर्नुपर्ने रहेछ । यो ट्राभल एजेन्सीको अग्रिम जानकारी थियो । बेलुका ७ बजेको समय थियो हाम्रो ओमारीबाट पानी जहाज चढ्ने । निर्धारित समयभन्दा हामी दुई घण्टा अघिनै ओमारी पुगिसकेका थियौ । ओमारी जापानको उत्तरी भागमा अवस्थित ठुला पानीजहाजहरुको वन्दरगाहा रहेछ त्यहाँबाट जापानका अन्य ठाँउमा पनि पानीजहाजहरु छुट्दा रहेछन् । पानीजहाजहरुको वग्रेल्ती संख्या हेर्दा यो कुरा सहजै अनुमान गर्न सकिन्थ्यो । काम कुरो एकातिर कुम्लो वोकी ठिमीतिरू भएजस्तै पो भयो । कताको यात्रा कहाँको प्रसंग ।

म जीवनमै पहिलो पल्ट त्यति ठूलो वडेमानको पानीजहाज चढिरहेको थिए । झण्डै एक हजारको हाराहरीमा रहेका यात्रु र झण्डै दुई सयको संख्यामा रहेका कारहरु पानीजहाजभित्र चढ्दै थिए । मान्छे चढ्नका लागि ठूलो हजाइजहाज कै जस्तो सिंढी र गाडीहरुका लागि जहाजको तल्लो भागमा रहेको प्रवेश मार्ग रहेछ । यात्रु र गाडीहरु सवै जहाज भित्र समाहित गर्न झण्डै एक घण्टाको समय लाग्यो । पानीजहाजभित्र चढिसकेपछि पनि जहाज भित्रै अझ उक्लिनुपर्ने तीन-चार तला थिए । जम्मा जम्मी वाइस घण्टाको प्रशान्त महासागर माथिकॊ यात्रा थियो यो । जहाजको सवै भन्दा तल्लो भागमा गाडीहरु राखिएका थिए । एक हप्ताको छुट्टि मनाउन सापोरो सहर र होक्काइडो पुग्ने जो सुकैले निजी सवारी साधन आफुसगै पानीजहाजमा हालेर यात्रा गर्दारहेछन, ताकी जहाजबाट उत्रिसकेपछि पनि हप्ता भरको यात्रा गर्दा आफ्नै गाडी होस् । त्यसोभयो भने भाडाका गाडी खोजिरहनु पर्ने झन्झट पनि नहुने र मन चाहे ठाँउमा पारिवारिक यात्रा गर्न सजिलो हुने रहेछ । गाडीहरु राखिएको भन्दा माथिल्लो तला धेरै महंगा तारे होटलको सुविधा दिएर वनाएका व्यवस्थित कोठाहरु रहेछन् । त्यो तलामै मान्छेका इच्छा अनुसार सुविधाका लागि वनाइएका पुस्तकालय योगा कोठा अरु शारिरीक व्यायमका हल साना तिना फेन्सी पसल लगायतकाहरु थिए । त्यो भन्दा माथि सामुहिक यात्रीका लागि वनाइएका सार्वजनिक सुत्ने कोठाहरु थिए । अरु भन्दा ती कोठाहरु धेरै ठूला र एउटै कोठामा लहरै ओछ्रयाइएका फोमका विछ्यौनाहरु थिए । लगभग एक सय जनाजति एउटै कोठामा सुत्न मिल्ने ठूला कोठाहरु रहेछन् । त्यति ठूलो कोठामा लहरै विछ्याइएका विछ्यौनाहरु मध्ये एउटाको हकदार म पनि थिए । जस्लाइ मैले पैसा तिरेर वाइस घण्टाकालागि आफ्नो वनाएको थिए । महिला पुरुष सवै थिए त्यो कोठामा । कुनै भेदभाव थिएन त्यहाँ । सवै कोठामा त्यस्तै थियो तर महिलाको एकातिरको भाग र पुरुषको अर्कोतिरको भागमा आ-आफैले ओछ्यान छान्ने चलन रहेछ । तर ट्वाइलेट र नुहाउने ठाँउ लगायत साउना चै महिला र पुरुषको अलग अलग थियो । यो तलाको प्रायः सवै भागमा सुत्ने कोठाहरु नुहाउने कोठाहरुनै थिए । खानपिन र रेष्टुरेण्टका लागि भने सवैभन्दा माथिको र सारै फराकिलो ठाँउ छुट्टयाइएको रहेछ । रेष्टुरेण्ट भन्दा माथिल्लो पाँचौं तलामा भने समुद्रको दृश्य हेर्नका लागि र सिगरेट आदि पिउनका लागि छुट्टाइएको थियो ।

हाम्रो यात्रा पाँच दिनको लागि तय गरिएको थियो । सापोरो र होक्कइडोका लागि । पाँच दिन मध्ये दुई दिन त आउने जाने गरि पानीजहाज मै विताउनु पर्ने थियो । समुद्र बाहेक जमिनको यात्रा भने तीन दिनको मात्र थियो । पाँच दिनको प्याकेज टुरको पैसा दिएका थियौ हामीले । पानीजहाजभित्र पसिसकेपछि मलाई सवै तलाको परिवेस र स्थितिले कौतुहल बनाएको थियो । एक घण्टा त मैले तलमाथि गरेरै विताएँ । मानिसका लागि चाहिने सवै वस्तु थिए जहाजमा । खेल्ने सामाग्री देखी पिउने नाच्ने गाउने रमाउने सवै सुविधा बिद्यमान थिए त्यहाँ । जहाजभित्रको यस्तो निरिक्षण भ्रमण सर्वथा नौलो भएकाले मेरा सहयात्री साथीहरुले पनि छाडा छाडिदिएका थिए मलाई । म भने प्रत्येक कुरालाई नियालिरहेको थिए ।

जहाजको सवैभन्दा माथिल्लो तलाबाट मैले सारा संसारलाई हेरेँ । पूर्व पश्चिम उत्तर दक्षिण चारैतिर समुदै्रसमुद्र देखिने साँच्चै नै समुद्रको संसार थियो त्यो । म त्यही समुद्रको संसारमा त्यति ठूलो वडेमानको पानीजहाजबाट झण्डै एक हजार यात्रुको घर संसार वोकेर सामुहिक यात्रा गरिरहेको थिए । एक हजार यात्रुमा नेपालको वटुवा सायद म मात्र हुँदो हुँ । मैले देखेसम्मका सवै यात्रु जापानिज नै थिए त्यहाँ । वाहिर अन्य मुलुकको अनुहार वोकेका कसैलाई देखिन मैले त्यहाँ । प्रायः सवै जापानकै आन्तरिक पर्यटक थिए र आफ्नै गाडी नहुनेहरु सायद प्याकेज टुर गर्दै थिए हाम्रा सहयात्री भएर । जापानमा गरिने प्राय सवै आन्तरिक र वाह्य भ्रमणहरु प्याकेज टुर मै सवैले गर्नेगर्दछन् । आफै गरिने भ्रमण झन्झटिलो र वढी खर्चिलो हुने हुँदा अधिकांश पर्यटकहरुको रोजाइनै प्याकेज टुर हुने गर्दछ जापानमा ।

प्याकेज टुरमा हिंडेको सामुहिक टोलीलाई सजिलै चिन्न सकिन्छ जापानमा । सम्वन्धित ट्राभल एजेन्सीको चिनारी स्वरुप टोपी गन्जी वा झण्डाको लोगोमा समेटिएर यात्रा भराइन्छ जापानमा । त्यसो गर्दा विभिन्न समुहभित्र पनि आफ्नो भ्रमण दलको यात्रीलाई सजिलै चिन्न सकियोस भनेर यस्तो भ्रमण संकेत दिइएको हुन सक्छ । किनभने प्रत्येक पटकको मेरो जापान भ्रमणमा आन्तरिक पर्यटकहरु यस्ता संकेतहरुमा टा्रभल कम्पनीहरुका वसमा र पर्यटकीय ठाँउहरुमा प्रसस्तै मात्रामा भेटिएका थिए ।

संसारभरमै यात्राका लागि जापानीहरु प्रसिद्ध छन् । भनिन्छ जापानमै वसिरहने कुनै जापानी भन्दा अन्य मुलुक विशेषगरी गरिव मुलुकमा यात्रा गर्ने जापानीहरुको मासिक खर्च निकै कम हुने गर्दछ । यसो हुनाको कारण जापानमा हुने संसारकै उच्च महंगाइ प्रमुख रहेको छ । जापानमा एक महिना धान्ने पैसाले अन्य एसियाली मध्यम र विकासशील देशहरुमा तीन महिना धानिन्छ । त्यसैले पनि जापानमा पर्यटन व्यावसाय ज्यादै फस्टाएको छ ।

म पानीजहाजको पाँचौ तला माथि चढेर चारैतिरको समुद्रमा धेरैवेर एकाकार भएँ । चारैतिर समुद्र भएकाले अनौठो लागिरहेको थियो । प्रशान्त महासागरको उत्तरी भागमा वहेको चिसो हावाले वाहिर त टिक्नै नसक्ने बनायो मलाई । केहिक्षण पछि आफ्नो ओछ्यान भएको कोठातिर लागे म । मेरा अरु साथीहरु ओछ्यानमा आराम गरिरहेका थिए । किताव हेरेर वसिरहेकी फुमीकोसानलाई (सान शब्द जापानमा मान्छे वा सम्मानित पहाडको नामपछि आउछ) मैले आँखाको इसाराले रेष्टुरेण्टतिर जाँउ भन्ने इसारा गरेँ । आवाज निकालेर वोल्दा अरुलाई वाधा नहोस भनेर नै मैले फुमीको दिदीलाई त्यसो गरेको थिएँ । मेरो इसारा बुझ्ने बित्तिकै हामी लागिहाल्यौ माथिको रेष्टुरेण्टमा । हामी रेष्टुरेण्टबाट तल ओर्लिएर आ-आफ्नो ओछ्यानमा सुत्दा रातीको १२ वजिसकेको थियो ।

विहान उठिसकेपछि यताको यात्रामा हिड्नु अधि साकाइसानले सिकाएको जापानी सस्कृति र जीवन शैलीलाई फेरि एकपटक संझे । साकाइसानले सिकाए ‘पुरुष साउनामा नुहाउन जाँदा निर्वस्त्र भएर समुहिक रुपमा नुहाउनु पर्ने जापानको चलन र परम्परा धान्न मलाई मानसिक रुपमा धौ धौ पर्ला जस्तो थियो । तरै पनि नुहाउनु पर्ने अनिवार्य बाध्यता पनि म सँगसगै थियो । जे त होला नी भनेर भएभरको हिम्मत कसेर म पनि नौ वजेतिर पुरुष साउनामा भित्र पसेको त वाफरे वाफ ! संसारै नाङ्गो देखें भित्र मैले । त्यतिधेरै पुरुषहरु सामुहिक रुपमा त्यसरी नाङ्गिएर नुहाइरहेका र बाफ लिइरहेका देखेर म त तीन छक्क परे । जापानीहरुको चलनमा यसरी निर्वस्त्र भएर नुहाउनु सामान्य थियो र त्यो एउटा संस्कृतिभित्र पर्दथ्यो । तर मेरो परिवेश फरक थियो । संस्कृति फरक थियो । त्यति धेरै मान्छेका अगाडि नाङ्गिनु भनेको एक किसिमको महाभारत थियो मलाई । अधि वाहिर पलाएको हिम्मत पनि पानी-पानी भयो मेरो । समुहको अगाडि नाङ्गिने कुरा चानचुने साहासको कुरा थिएन । यद्यपी यसरी नाङ्गिनु भनेको जापान कोरिया र चीनमा एक किसिमले समान्य मानिन्थ्यो र निर्वस्त्र भएर नुहाउन साउनामा जाने दैनिकी जस्तै हुन्छ जापान कोरिया र चीनमा ।

भित्रको वातावरणले मनमा अझ संकोच थपियो । कस्तो दशा ! नुहाउन भित्र पसिकेसपछि निर्वस्त्र नहुनु भनेको पनि नुहाइरहनेहरुको सस्कृतिमाथिको अपमान थियो । समुहमा आफुमात्र विदेशी देखिरहेको थिए त्यहाँ मैले । त्यो समुहबाट भाग्नु भनेको अझ ठूलो गल्ती हुन जान्थ्यो । त्यसैले प्रसान्त महासागरमा हिंडिरहेको जहाजभित्रको साउनामा मन मिचेर पहिलो पटक सार्वजनिक रुपमा नाङ्गिए म । एक्लै रुपमा नाङ्गिनु र सामुहिरुपमा नाङ्गिनुमा आकास पातालको फरक हुन्छ । निर्वस्त्र भएपछि दिमागले एकपल्ट त कामै गरेन । म टोलाएको अरुहरुले पनि देखेजस्तो लाग्यो त्यसैले आफु सम्हालिदै गएँ र साउना भित्रकै सानो मन्द तातोपानीको कुवामा हतपत्त पसेँ । म जस्तै जनेन्द्रीयको आकार र अवस्था ओडेर विभिन्न सानो र ठूलो आकारका कुवामा नुहाई रहेका मनुस्यहरुको त्यहाँ कमी थिएन । तर मैले कसैको अनुहारतिर आफ्नो नजर पार्नसकिन । नपारेरै नुहाउन थालेँ । त्यतिबेला भने मैले आफु सानो छँदा गाउको हडिया खोलामा बर्खे भेल आएको बेला आफ्ना बाल दौतरीहरुसंग कसैको पर्वाह नगरी सामुहिक रुपमा नाङ्गै नुहाएको सम्झे । कुवाहरु भएकै छेउमै पसिना फुटाउने तातो कोठा पनि थियो । म त्यहाँ पनि गएर सरिरैभरि पसिना छुटाएर फेरि कुवामै फर्किए । तातो कोठाभित्र पनि नाँङ्गा मनुस्यहरुको कमी थिएन । पच्चीस भन्दा वढी ठाँउमा भने एक्लै वसेर नुहाउन सकिने पानीका छहारा र सावर जडित स्थानहरु थिए । तर जति थिए सवै सार्वजनिक थिए । सवैले सवैलाई देख्न सक्ने अवस्थाका थिए ।

आफ्नो छोप्नु पर्ने अङ्ग पनि डराएर होला दौराको एक पटक मात्र सिलाएको इजार जस्तो भएको थियो । बडो सकस परिरहेको थियो शरिरका सवै भागलाई समुहिक युद्ध गर्न त्यो समय । म जस्तै शरीरका सबै भाग भिजेको परालझै भएका थिए शरम र संकोचले ।
यसरी मैले पहिलो पटक सामुहिक रुपमा निर्वस्त्र नुहाएपछि कसैको मुखमा एकै पटक सम्म नहेरी आफ्नो नुहाउने कर्म विदेशी महासागर माथि हीँडिरहेको जहाजमा सकेको थिएँ । मैले नुहाउने काम सकेको देखेर मेरा पुरुष र महिला जापानी साथीहरुले एकपटक मुखामुख गरे ।

उनीहरुको मुखामुख गराईलाई मैले बुझिहाले तर बुझपचाउदै सामान्य जस्तै लिए मानौ मलाई नुहाउदा केही सकस भएको थिएन । म जापानी संस्कृतिसंग रत्तिएको देखेर उनीहरु खुसीहुनु स्वभाविक थियो तर मैले नाङ्गिनु अघि खेपेको मानसिक तनाव र संकोचको ब्याख्या उनीहरुलाई कसरी गर्न सक्थेँ र किनभने म उनीहरुको हाँसोको पात्र पनि त हुन चाहान्नथेँ ।

नुहाउने घरभित्र एक्लै नाङ्गिनुलाई पनि पूर्वीय दर्शनभित्रको हिन्दुधर्मले समेत नकारेको छ । इसाई धर्ममा पनि यसलाई स्वीकारिएको छैन । तेसैले भनिन्छ ननहरु एक्लै नुहाउदा पनि ईश्वरले नांङ्गिएको देख्नसक्ने ठानेर आफ्ना अंङ्गहरु पेटानीले छेकेर वा ढाकेर नुहाउछन् तर अचम्मको सोचनीय कुरा के छ भने त्यत्रो पर्खाल नाघेर नांङ्गिएको देख्नसक्ने सर्वशक्तिमान त्यो सत्ताले जाबो सुतीको पेटानी छेड्न नसक्ला त?।

‘काम कुरो एकातिर कुम्लो वोकी ठिमीतिर’ भएजस्तै पो भयो । कताको यात्रा कहाँको प्रसंग ।

सापोरो छेउको बन्दरगाहमा ओमारी वन्दरगाहबाट हिडेको ठ्याक्कै २२ घण्टा पछि हाम्रो पानीजहाजले पुर्‍यायो। वन्दगाह आउनु पूर्व इन्धन संरक्षण गरिएका कैयौं ठूलाठूला तेलका ट्याङ्गकरहरु देखिए । सायद त्यस्ता उज्वलनशिल वस्तुहरु समुद्रभित्र भण्डारन गरिएर राख्दा कुनै भवितब्य वा दुर्धटना भैहाल्यो भने पनि कम क्षती खेप्नुपर्छ भनेर त्यसरी राखिएको होला । यो मैले अंदाज मात्र गरेको थिएँ । हामी संग ठूलाठूला समुद्र नभए पनि ठूला नदीहरुको छेउछाउ वा विचमा यस्ता प्रज्वलनशील बस्तुलाई भण्डारण गर्दा राम्रो हुने रहेछ जस्तो लाग्यो मलाई पनि ।

पानीजहाजबाट उत्रिसकेपछि आफ्ना गाडी हुनेहरु गाडीको प्रतिक्षामा थिए भने प्याकेज टुरमा निस्किएका हाम्रा टोलीहरुका लागि भने छेउमै ट्राभल कम्पनीकै सुविधासम्पन्न वस तैनाथ थियो । हाम्रा दलका सहभागी सवैले रातो रङ्गको घाम छेक्ने टोपी लगाएका थिए । हेर्दाहेर्दै केहीक्षण पछि झमक्क साँझ पस्यो सापोरोमा । होक्काइडो प्रान्तको सवै भन्दा ठूलो सहर भएकोले त्यसको सान नै फरक रहेछ । इटालीयन र वेलायती मोडलका पुराना घरहरु पनि प्रसस्त देखिए सापोरोमा । हामी त्यहाँ पुग्दा जात्रा चलिरहेको थियो शहरभरि । जापानको उत्तरी भागमा भएकाले टोकियो भन्दा जाडो रहेछ सापोरोमा । आलु र तरबुजा प्रसस्त पाइदारहेछन् त्यहाँ । सम्पूर्ण जापानभरि यहीबाट वितरण हुँदो रहेछ चिसो माटाको आलु । वजार घुमाउदै झण्डै एक घण्टा पछि हाम्रो वसले पहाडी इलाकाको जंगलभित्र रहेको एउटा होटलमा बास बस्न पुर् यायो । हजारौं मान्छेहरु एकैपटक खान र वस्न मिल्ने होटल रहेछ त्यो । अति सुन्दर ठाउँमा वनाइएको होटल प्राकृतिक हिसावले वडो मनमोहक थियो । वेलुका डिनरका लागि मात्र एकपटकमा हजारौं मान्छेले एकैपटक खान सक्ने होटल रहेछ त्यो । सयौंको संख्यामा परिकारहरु थिए खानेकुराका । वेलुकाको खाना खाएर हामी आ-आफ्नो कोठामा सुत्न गयौं । रमाइलो के रहेछ भने राति सुत्दा लगाउने गाउन भने प्राचीन जापानीहरुले सुत्दा प्रयोग गर्ने शैलीको पहिरन रहेछ जस्लाई लगाएर के ढल्केको थिएँ म त भुसुक्क भएँछु ।

भोलिपल्ट बिहानै दृश्य अवलोकनका लागि पर्यटक बसबाट बाहिरमात्र के निस्केको थिए पाटननै पाटन जस्ता लाग्ने स-साना थुम्काथुम्कीहरु बीच हामी गुडिरहेका थियौं । समतल भने कुनै ठाँउ थिएन तर थुम्काथुम्की बीचपनि यसरी फूलहरु फुलेका देखिन्थे मानौ सवै देखिए जति फूलकै संसार हो । यस्ता फूलका संसारहरु होक्काइडो प्रान्तभरि प्रसस्तै रहेछन् । यसलाई ‘राविन्द्रा’ भन्दा रहेछन् जापानीहरुले । दिउँसो फूलै-फूलको संसार घुमियो । त्यतिधेरै फूलका संसार पहिलो पल्टनै देखिरहेथें म । दिउँसोको खाना खाएपछि भने बुद्धधर्मका पुरातात्विक महत्व वोकेको एउटा ठूलै संग्राहलय हेरियो र साँझतिर हिजो वसेकै होटलमा बास बसियो ।

सापोरो यात्राको अन्तिम दिन भने हामीलाई विहानको खाजा खाइसके पछि सिधै झरना र गुफा देखाउने पूर्व निर्धारित कार्यक्रम रहेछ । मुख्य सडकमा गाडी रोकेर जंगलको बाटो भएर केहीवेर िहंडेपछि झरना र गुफा पनि आयो । हामी जस्तै हजारौ पर्यटकको भीड लागेको त्यो झरना र गुफा के-के न होला भन्ने ठानेको थिएँ तर केही न केही कामको सानो न सानो छाँगो जस्तो मात्र थियो । त्यस्ता छुगा त बर्खामा नारायणघाट मुग्लिन खण्डमा देखिने सामान्य छुगा जस्ता थिए । गुफा पनि हाम्रो देशमा पहाडका भारी बोकेर हिड्ने भरियाले यसो खाना पकाउन र आराम गर्न खोजेको ठाँउ जस्तो मात्र थियो । गन्नै हो भने त्यस्ता गुफा मेरो देशमा दशौं हजार छन् । त्यहाँ देखिएका जस्ता झरना हजारौ छन् । हिजैदेखि बहुप्रचारित गुफा र झरना हेरे पछि झल्झली मैले मेरो देशमा हेरिदिने मान्छे समेत नभएर त्यसै त्यसै मानव आँखाहरुलाई पर्खेर वसिरहेका पर्यटक विहिन हजारौं गुफा कन्दरा र छहराहरुलाई संझे ‘लाटो देशमा गाँडो तन्देरी’ भने झै केही नभेटे पछि पर्यटको मन बहलाउन कृतिम तरिकाले बनाएरै भएपनि प्रचार प्रसार गरेर पर्यटक लोभ्याइने गरिदो रहेछ विदेशमा । यस्ता हेरी त हाम्रो देश त प्राकृतिक सम्पदामा स्वर्ग नै छ । देश चलाउने मान्छे अदुरदर्शी हुँदा मात्र तिनीहरुले महत्व नपाएका रहेछन् जस्तो लाग्यो मलाई । सापोरोका सवै गुफा कन्दरा र छहराहरु सम्झिएर दिक्क पो लाग्न थाल्यो त्यताका ठाँउ हेर्न ।

केहीदिन अघि मात्र पनि पुराना सम्पदा हेर्ने लालसा बोकेर टोकियो संग्राहलय पुगेको म नेपालमा अहिले सम्म प्रयोगमा आइरहने हलो जुवा कोदालो र दमाहा जस्ता बस्तुहरु हेरेर फर्किएको थिएँ । जापानीहरुले आफ्नो इतिहास भनेर सजाइएका ती सामानहरु मेरो देशका हजारौं गाँउमा अहिले पनि छ्यासछ्यास्ति भेटिन्छन् । यस्तो लाग्यो मेरो गाँउका प्रत्येक घरनै बिदेशका लागि सानातिना सम्पदा बोकेका संग्राहलय रहेछन् । मेरो देशले सम्पदैसम्पदाको इतिहास बोकेर दुनियाँ सामु प्राचीनतम् संग्राहलाय आफैमा उभ्याएको रहेछ ।

मलाई खुसी लागिरहेथ्यो आफू र आफ्नो देश सम्झेर । सोच्दा सोच्दै हाम्रो बस त हामीले दुई दिन अघि छाडेको सापोरो वन्दरगाहमा पो आइपुगेछ । सापोरोबाट पनि सातै बजे साँझ छुट्ने पानीजहाजमा जानुपर्ने हाम्रो यात्राको तय पहिलेनै भइसकेको थियो । त्यसैले हामी पनि पहिला जसरी नै पस्यौं पानीजहाजको पेटभित्र ।

साँझ छिप्पिसकेपछि सवै भन्दा माथिको तलामा गएर मैले भएभरको समुद्र हेरेँ । समुद्रको अध्यारो रातबाट देखिने पानीका तरङ्गहरु हेरेँ । चिसो हावाले जति हिर्काए पनि मैेले समुद्रको आश्वादन गरिनैरहेँ । चिसोको डरले पाँच तला माथि कोही ननिस्किएकाले एक्लो मनको तरंग संगै अन्दाज मात्र गर्न सकिने सामुदि्रक तरङ्गहरु भित्र फेरि पनि रमाइरहेँ । यस्तो समुद्रको यात्रा पछिल्ला दिनमा हुने नहुने सोचाइबीच अल्झिएको मेरो मनले अघाउन्जेल सम्म समुद्रको संसारलाई पिइरहेँ । पिइनैरहेँ ।

घाम उदायो विहानै प्रसान्त महासागरमा । आफ्नो ओछ्यान छोडेर अरु नयाँ ओछ्यानमा हत्तपत्त निंन्द्रै लाग्दैन मलाई । रातिपनि धेरैपटक व्युँझिएर नजिकैको महासागरलाई छेवैको झ्यालबाट हेरेको थिए मैले । विहान म उठ्दा समुद्र लमतन्न सुतिरहेको थियो । यस्तो लाग्दै थियो आजको सुर्यले पुरै मानवता लिएर उदाएको छ । समुद्रलाई भने कुनै हतारो छैन उठ्नलाई । सदियौं देखि उ यसरिनै सुतेको छ चीर निद्रामा ।

यात्रा स्मरण - खाडी देखी गाऊँ सम्मको यात्रा स्मरण

बन्दिपुर तनहुँ
(हाल यूएइ)

खाडी मुलुक यूएईको अबुधावीबाट म मेरो प्यारो देश नेपाल दोश्रो पटक फर्कदै थिए । छोटो विदा भएको हुनाले साथीभाइहरुलाई नेपाल फर्कदैछु भन्ने शन्देश पनि दिन सकिन । भर्खरै नेपाली एयरलाईन्स फ्लाई एति साचालन भएको थियो नेपालकै एयरलाईन्समा सिधा काठमाण्डौ जान पाएकोमा यो पटक भने मन चङ्गा जस्तै उडेको थियो तर कता कता भित्र डरले ढ्याङग्रो पनि ठटाएको थियो कारण पःलाई एतिको पुलाईट कैयौ पटक क्यान्सिल भएर यात्रुहरु बिचल्लीमा परेको समाचार म आफैले लेखेको थिए र यात्रुहरुको पिडाहरु सुनेको थिए । खाडी मुलुक यूएईको अबुधावीबाट म मेरो प्यारो देश नेपाल दोश्रो पटक फर्कदै थिए । छोटो विदा भएको हुनाले साथीभाइहरुलाई नेपाल फर्कदैछु भन्ने शन्देश पनि दिन सकिन । भर्खरै नेपाली एयरलाईन्स फ्लाई एति साचालन भएको थियो नेपालकै एयरलाईन्समा सिधा काठमाण्डौ जान पाएकोमा यो पटक भने मन चङ्गा जस्तै उडेको थियो तर कता कता भित्र डरले ढ्याङग्रो पनि ठटाएको थियो कारण पःलाई एतिको पुलाईट कैयौ पटक क्या_िन्सल भएर यात्रुहरु बिचल्लीमा परेको समाचार म आफैले लेखेको थिए र यात्रुहरुको पिडाहरु सुनेको थिए । तर त्यस दिन भने त्यस्तो भएन दिनको करिव १ बजे म अबुधावीबाट काठमाण्डौकोलागि प्रस्थान गरे । नेपाली एयरलाईन्स भएको हुँदा प्लेनमा सबै नेपालीनै थियौ र एयर होस्टेज पनि नेपालीहरुनै थिए । म सबैभन्दा पछाडीको सिटमा बसेको थिए एयर होस्टेजहरुले कुरा गरेको सबै सुन्न सक्थे । उनिहरु मध्ये एकजनाले प्लेनमा यात्रा गर्दा आपत पर्दा सिट वेल्ट बान्ने तरिका नेपालीमा र अंग्रेजीमा गरी खरर पढे । पछि उनिहरुले कुराकानी गर्दा मेरो कानमा उनिहरुको शब्दहरु ठोकियो । कस्ती मोरी लेखेको पनि खरर पढ्न नसक्ने बिचमा अड्केकी अर्किले भनिन् के गर्ने त भर्खरै सिक्दै त होनी अब यस्तो हुदैन । यस्तै यस्तै कुराहरु उनिहरुले गरे । म भने सबै यात्रुहरुसँग भलाकुसारी गर्न लागे । प्लेनमा करिब ५० जना जति मात्र थियौ । त्यसमा पनि करिव २० जना जति नेपालीहरु विभिन्न समस्याहरुले सताईएर क्या_िन्सल नेपाल फर्कदै थिए । उनिहरुको तितो कथाले मेरो मन चसक्क चस्केको थियो । प्लेन खाली भएको हुदाँ म सिट बदली बदली बसे । एकैक्षणपछि एयरहोस्टेजहरु पानीको बोत्तल र केही खानेकुराहरु लिएर आए । मेमो सिटको पछाडी राखिएको छ हेर्नुहोला भन्ने आदेश दिए । बाफ रे मेमो हेरेको त दङ्ग परे । १५ रुपैया पर्ने पानीको नेपाली ६० वाई वाई चाउचाउको पनि ६० यूएईको मुद्राको तुलनामा पनि धेरै महङ्गो लाग्यो । बजेट एयरलाईन्स भएको हुनाले खानाको ब्यवस्था थिएन ।

प्लेनको सिसाबाट बाहिर चिहाउदा साच्चिकै हामी स्वर्गकै बाटो हिडिरहेका छौ कि जस्तो वातावरण थियो । निलो आकाश मुनी हामी थियौ त हामी भन्दा मुली विभिन्न आकारले थुप्रेको कुहिरोको बनावटी चित्र । उत्त चित्रले मन मग्न बनाएको थियो भने अझै तल समुन्द्र तथा मरुभूमी अलि अलि ठम्याउन मात्र सकिन्थ्यो । करिव साढे तिन घण्टाको यात्रामा प्लेनका झयालहरुबाट बाहिरको दृश्यले हामीलाई भुलाईरहेको थियो । विस्तारै हामी नेपाल भूमिमा प्रवेश गर्न लागेका रहेछौ । बाहिरी मौशम अहिले बदलिएको थियो हरिया डाँडा र पाखे खेत बारीले अति मनमोहक दृश्य देखिईरहेको थियो त्यसैले पनि अनुभव लगायौ हामी नेपाल भूमिमा प्रवेश गरिसकेका रहेछौ भन्ने । साँझको करिव ६ बजे हामी काठमाण्डौ अन्तराष्ट्रीय धावन मार्गमा उत्रियौ । प्लेनबाट उत्रिदा एयरहोस्टेजहरुले नमस्कार फेरी पनि यात्रा गर्नुहोला भन्दै थिए । मैले प्वाक्क भनिदिए यात्रा त गर्ने हो तर नेपालीकै प्लेन भएको हुँदा सिटमा अरबी अंग्रेजी पत्रिका होईन एक एक वटा नेपाली पत्र पत्रिका साथै नेपाललाई चिनाउने पर्यटकिय सम्वन्धि पुस्तक पनि राख्ने भन्नुहोला तपाइको म्यानेजमेन्टलाइ । एक जना एरहोस्टेजले हुन्छ भनीन् तर अर्को पटक यात्रा गर्दा पुस्तक हुने हो की होईन खै ।
मेरो मुटु गर्भले ढक्क फूल्यो किनकी म गणतान्त्रिक नेपालमा पहिलो पाहिला राख्दै थिए । अर्को पालीको छुट्टिमा अवस्य देशले विकासको मुल फुटाउने छ म जस्ता लाखौ प्रवासी नेपालीहरुलाई स्वदेशमानै बस्ने अवसर प्रदान गर्ने छ । अध्यारो छाएको र अन्तराष्ट्रिय विमानस्थल भन्न पनि नसुहाउने नेपालको एक मात्र अन्तराष्ट्रिय बिमानस्थल पनि परिवर्तन हुनेछ । यस्तै यस्तै कुराहरु सोच्दै म बाहिरिए । जलश्रोतको खानी भएता पनि भित्र अन्धकार छाएको थियो । मधुरो बत्तिको उज्यालोमा कर्मचारीहरु आगमन स्टिकर टास्दै थिए । हामीहरु आएको रेकर्ड पहेलो सानो पानामा बाहेक अन्य कतै राखेजस्तो लागेन । झोला लिने ठाउँमा पुगे र ट्रलीमा झोला राखेर ट्रली गुडाउदै म बाहिर निस्कन थाले । बिच बिचमा सेक्युरिटी चेक गर्ने सुरक्षाकर्मिहरु थिए तर एक ठाउँमा पनि चेक गरेनन् । झोलामा के थियो कम्प्युटरबाट पनि जाचँ गरेको देखिएन । कम्प्युटरबाट जाँच गर्ने मेशिन लोडसेडिङ्गको कारण बन्द जस्तो लाग्यो लिपुट पनि बन्द थियो सायद लोडसेडिङ्गले नै हो भन्ने सोच्दै म बाहिर लागे । पहिलो चोटी मलाई लिन एयरपोर्टमा मेरी श्रीमती छोरी स्मृति र स्नेहा अनि भाइ आएका थिए । मैले आँखा डुलाउदै थिए परबाट हात हल्लाएको देखे मन कपासझै फुरुङ्ग भयो । छोटो समय मात्र बिछोड भएता पनि कतिवेला भेटौ जस्तै भाको थियो । जव म एयरपोर्टको बाहिर निस्के मलाई त बौलाहा कुकुरले झम्टेझै झम्टीन आईपुगे । प्रवासमा भाडाका साधनहरु लाईनमा बस्ने चलन थियो यहाँ त तछाड मछाड हुदाँ अचम्म लाग्यो कहिले सुध्रने होला यहाँको चलन । हामी एउटा टयाक्सी लिएर कोठामा गयौ र भोली बिहानै हामी हाम्रो सुन्दर नगरी बन्दिपुर जाने निधो गर् र्यौ ।
बिहानीको झिसमिसेमा हामी बन्दिपुरको लागि यात्रामा निस्कियौ । बैषाख महिना भएको हुनाले बाहिरी मौशम केही गर्मि थियो । करिव बिहानको १० बजे हामी नयाँ बसपार्क पुग्यौ र बेशिसहर जाने बसमा चढ्यौ । काठमाण्डौदेखि करिव १ सय ३० किलोमिटर मात्र थियो हाम्रो गन्तब्य तर करिव ४ घण्टा यात्रा गर्नु पर्ने थियो । विदेशका ठाउँहरुमा १ सय ३० किलोमिटर भनेको साढे एक घण्टाको यात्रा थियो । खाडी मूलुकमा खजुरका बोटहरुमात्र देखिएको आँखाले हरियाली वातावरणहरुको अवलोकन गर्दा बसको झ्ायालबाट आँखा सधै बाहिरनै हुन्थ्यो । करिव ६ महिनाको बिछोडमा तड्पिएका मेरा छोरीहरु मलाई अँगालो हालीरहेका थिए । बिस्तारै हामी थानकोटको ओरालोलाई थिचोल्दै अगाडी पुग्यौ । मलाई पहिलो पटक विदेश जाँदा खेरी भएको पिडाको सम्झना आयो । डुम्रेबाट काठमाण्डौ आईपुग्दा करिव १० ठाउँमा उत्रेर चेक गर्दै ४ घण्टाको बाटोमा १० घण्टामा काठमाण्डौ आएको । अहिले त देशकेा अवस्था केही बदलीएको छ । कहि कतै नरोकिकन हामी दिनको करिब साढे दुई बजे डुम्रे बजारमा उत्रियौ ।
बन्पिुर नगरी पहिलाको तुलनामा अहिले धेरै प्रखयात थियो । स्वदेशी मात्र होईन विदेशी पर्यटकहरुको पनि आउने जानेको भिड हुन्थ्यो । बन्दिपुरको टुँडिखेल एउटा अति सुन्दर पिकनिक स्थल बनेको रहेछ । तनहुँ वरपरका जिल्लाबासीहरुको लागि । त्यतिमात्र नभएर बन्दिपुर एक पर्यटकिय क्षेत्र पनि भएको हुदा आन्तरिक पर्यटकहरुको पनि आगमन बाक्लै देखियो । वैषाख जेष्ठ महिनाको प्रचण्ड गर्मीमा पनि बन्दिपुरमा शितल हावा चल्दछ । बन्दिपुरको वातावरण एकैनासको हुने हुनाले यो समयमा बढि पर्यटकहरुको आगमन हुने गर्दछ ।
प्रत्यक १५ मिनेटमा बन्दिपुरको लागि जिप छुट्थ्यो । हाम्रो गाउष बन्दिपुरबाट पनि तल बेशीमा भएको हुनाले हामी बेशी जाने जिपको प्रतिक्षामा थियौ । दिनको ४ बजे डुम्रेबाट बेशी जाने जिप छुट्टने कुरा भाइले बताए । बाँकी रहेको समय हामी घुमफीर गरेर बितायौ ।
समयले कतिछिटो कोल्टे फेरीसकेको रहेछ । हामी पहिला बन्दिपुर जान नाकै ठोकिने उकालो जँगलको बाटो हिड्नु पर्दथ्यो भने मोटरबाटो भएर जाँदा धेरै समय लाग्थ्यो तर अहिले तल गाउष सम्मनै जान यहीबाट यातायात पाईने । दिनको ४ बजे जिप तल बेशी जान तयार भयो गाऊँकै एक जना छिमेकीको रहेछ जिप झनै सजिलो भयो । १५ १५ मिनेटमा जिप छुट्टने भएतापनि यात्रुको चापले गर्दा पछाडी झुण्डिएर बस्न बाध्य हुनपर्दथ्र्यो । डुम्रेबाट ७ कि।मी मात्र थियो बन्दिपुरको दुरी । बन्दिपुरबाट बेशी जान करिव ५ कि।मी जति थियो । जिपको पछाडी झुण्डिदै हामी बन्दिपुरको उकालो लाग्यौ । सानो मोटरबाटो र धेरै घुम्तिहरु भएको हुनाले यात्रा अति जोखिमपूर्ण त थियो नै तर पनि जानु पर्ने सबैलाई बेलैमा । बैषाख जेष्ठ महिना भएको हुनाले वनमा साल सेतै फुलेका देखिन्थे । बन्दिपुर उकाली लाग्दा बाटोमा सुन्तलाका प्रसस्त बगैंचाहरु पर्दछन् । भर्खरै फूलबाट फर्केर साना कोपिला लागेका थिए । असोज कात्तिक महिनामा यो बाटो सुन्तलाका दानाले पहेलै हुने गर्दछ ।
बन्दिपुर सम्म पिच बाटो भएकोले त्यति गाह्रो भएन । बन्दिपुरबाट तल बेशी पुग्न अझै त्यो भन्दा पनि महाप्रलय थियो । हामी बन्दिपुरबाट करिव साढे ४ बजे तिर बेशी हुईकियौ । बाटोमा रहेका ढिस्का र खाल्टाको अबरोधलाई पार गर्दै हामी तल बेशीमा झर् र्यौ । भर्खरै फूलेका आँपका बगैंचाको बिचबाट यात्रा गर्नु पर्ने भएकोले आँपको फूलको बास्ना अति मिठो आएको थियो भने फाटमा चैते धानले हरियाली छाएको थियो । बारीमा भर्खरै दुई पाते मकैले झनै मनमोहक बनेको थियो गाऊँको वातावरण ।
गएको दशैमा मात्र आएको हुनाले गाऊँलेहरु अचम्मित परे । ओ हो खाडी राष्ट्रबाट पनि यति छिट्टै आउन पाउने । हुन पनि किन अचम्मित नपरुन गाउँबाट खाडी छिरेकाहरु बर्षौ वित्दा पनि फर्केका थिएनन् । केही ठाउषमा अवरोध खडा भएतापनि सजिलै घर सम्म आईपुग्यौ । भर्खरै बसन्त ऋतुको आगमन हुन लागेको हुनाले वर परका रुखका पातहरु पलाउने क्रम जारी थियो भने बाटोमा औसेलु हाडे काफलका बोटहरुमा लटरम्म फलेका फलले मुखै रसाएको थियो । कुनै जमानामा डुम्रेबाट घर सम्म आउन ५ घण्टा लाग्थ्यो भने अहिले १ घण्टामा आउन सकिने । गाऊँ भए पनि कति छिटो बिकासले फड्को मारेको । बाटो मात्र नभएर अहिले गाउषमा बिजुली टेलीफोन पानीको पनि पहिलाको भन्दा धेरै सुविधा भएको छ ।

सानोमा कल्पना गर्दथे मेरो घरको आगँनबाट मोटरबाटॊ गाऊँमा प्रयोग भईसकेका टाईगर बेट्रीहरु सँगालेर रेडियो बजाएको दाजुलाई फोन गर्न भनि बन्दिपुर लगाएर धाएको र फोन गर्न पनि लामो लाईनमा कुरी बस्न परेको पिडा मेरो मानसपटलमा ताजै थियो । आज घरको आगँनबाट गाडी हिड्न थालिसकेको छ हप्ताको केही समय लोडसेडिङ्ग भएतापनि बिजुली बत्ती घरमानै पुगेको छ भने प्रत्येक घरमा टेलीफोनका सुविधाहरु छन् । पहिला पहिला काल्ला माथी वा जंगल भित्र जानु पर्दथ्र्यो पेट साफ गर्न अहिले प्रत्येक घरमा आ-आफ्नै सुविधासम्पन्न टवाईलेटहरु निर्माण भईसकेका छन् । १० बर्षको अन्तरालमा गाउषले यिनै विकासको फड्को मारेछ । अब आउने १० बर्ष भित्रमा सायद मेरो गाँऊ कुनै सुविधा सम्पन्न सहर नहोला भन्न सकिदैन ।
यस पटक मेरो खाडी राष्ट्र अन्र्तगत यूएई देखी मेरो गाउष बन्दिपुर सम्मको यात्रा रमाईलोनै गरी बित्यो ।