कथा - पहिचान

सुमन बगाले
आबुँ खैरेनी ५ ढकलटार तनहुँ (हाल इराक )
त्यो दिन हरीतालीका तिजको दिन थियो । म आफुलाई फुर्सतको समय परिक्षा तयारीको निम्ति सदुपयोग गर्न हल्का भएपनि मौका मिलेको थियो । जागिर गर्नुपनि वाध्यता नै भर्खर गाउबाट शहर छिरेको म एउटा साधरण परिवारको व्याक्तिलाइ र कामको पनि अनुभव हुने भएकोले मलाइ जागिर प्रतिपनि मोह बढेको थियो ।

 

नेपाल विभिन्न जाती धर्म भाषा कला सस्कृतिले भरीपुर्ण धनी देश हो । नेपालमा बसन्त ऋतुको आगमन सँगै विभिन्न चाडपर्वले आफनो स्थान जगाउदै आएका हुन्छन । हामी आ-आफ्नो रिति संस्कृतिलाइ जर्गेना गर्दै आफ्नो क्षमताले भ्याएसम्म सबै चाडपर्व खुशीसाथ मनाएका नै हुन्छौ । यस्तै एक पछि अर्को गर्दै चाडपर्वहरु आउने क्रममा तिज पनि एक हिन्दु महिलाहरुको लागी विशेष पर्वको रुपमा मनाइन्छ । देशको कुनैपनि कुना होस या देश छोडी प्रदेशीयका महिला दिदिबहिनीहरुले हरीतालीका तिजलाइ आफ्नो क्षमता र समयले भ्याएसम्म मनाउदै आएका छन् । यो देख्दा लाग्छ आजको यूगमा आएर पनि हाम्रा चेलीहरुले आफ्नो कला सँस्कृतिलाइ अझै सम्मपनि उचीत सम्मान सहित ग्रहण गरीरहेका छन् ।

हुन सक्छ कतिलाइ आ-आफ्नो वाध्यताले गर्दा कति चाडपर्वहरुले खिन्नपनि बनाएको हुन्छ, इच्छा आकाक्षा हुदा हुदैपनि बिवस भइ आखा चिम्लिएर भएपनि त्यो क्षण गुर्जानै पर्छ । यसको जलन्त उदाहरण हो तिजको दिन एभरेष्ट क्यासीनोमा भइ गरेका घटनाले र्छलङ्ग बनाउछ भने सोही दिन चितवनमा घटेको बलात्कारी घटनाबाट पनि कयौ नरपिचास पुरुषले नारीलाइ मनोरन्जनको रुपमा मात्र प्रयोगमा ल्याएको अरु यस्ता धेरै घटनाहरुपनि छन् । नारी जन्मजात कोमल स्वभावका हून्छन त्यति माथीपनि तिजकै दिनमा आफनो लागी नभइ आफ्नो श्रीमानको लागी अथवा अविबाहीत नारीले योग्य वर मिल्ला कि भन्ने पौराणिक तथ्यलाइ सत्यमानी निरआहार भइ वर्त बसेका हुन्छन । झन त्यस्तो बेलामा उनीहरुलाइ नै क्षणिक मनोराजनको रुपमा लिन खोज्नु यो सरासर अपराध मानीन्छ भने हाम्रो यो हिन्दु समाजमा सहन योग्य हुदैन ।यसले यो देखाउछ की नेपालमा नारी प्रतिको कानुन आजको युग सम्मपनि मुक रहेछ भन्ने कुरा प्रष्ट पार्छ ।

तिजको दिन भएकाले मसँगै पढने अविबाहीत नारी साथीहरुपनि परिक्षालाई सहज बनाउदै भएपनि वर्त बसेका थिए । गाउको घरमा दिदि आउनु भएको थियो होला गाउको रमझम सम्झी म मेरो भाडाको कोठाको बार्दलीमा आइ एक तमासले म मन अमिलो पार्दै टोलाइरहेको थिए एक्कासी मेरा आखा पर अगाडी बढीरहेकी एक अधवैश्य नारीमा पर्‍यो । नारी जिन्स पाइन्ट र कालो टि-शर्ट, हिल जुत्ता, टाउकोमा कालो चस्मा कपाल हल्का रङगाएका हातमा मोबाइलबाट कोसैसँग कुरा गर्दै र एक हातमा अन्दाजी ५/६ बर्षकी छोरी डोराउदै मेरै घर तिर लम्कीरहनु भएको थियो । हेर्दा हेर्दै उहा सरासर मेरै घरको तल्लो फ्ल्याटमा छिर्नु भयो ।

तल्तो फ्ल्याटको कुरा गर्नु पर्दा त्यहा एक दम्पत्ति बस्दछन् । उनीहरुको एक ५/६ बर्षिया छोरा छ । श्रीमान कलेज पढाउनु हून्छ भने श्रीमति प्राइबेट संस्थामा कार्यरत हुनुहुन्छ र छोरा नजिकैको बोडिङ्गमा एल केजीमा पढदै छ । श्रीमति र छोरा दुइदिन पहिला नै माइत गइसक्नु भएको छ । मैले त्यति वास्था नराखी आफनो अध्यायनको कार्य सरुवात गरे । लगभग २० मिनेटपछि को कुरा हो । उहि नानी फुरुर्क हुदै हातमा चिजबल देखाउदै मेरो कोठामा प्रवेश गरीन र भन्दै थिइन अंकल मपनि ए बि सि डी पढछु ल । बाल बच्चा त कसलाइ पो मन र्पदैन होला र मैले उनीको बोलीलाइ सहर्ष स्वकारीदिए र म सँगै लेख्न पढन थाली हसिली सुकीलो मुहार त्यसमा पनि हल्का तोतोबोली मिसीदा ज्यादै माया लाग्दी थिइन ति बालिका ।

मैले उनीलाइ केहि प्रश्न गरे उनी उत्तर दिदै गइन, नाम स्कुल उनीको रोजाइ देखि लिएर उनीको परिवारका सदस्य सबैको बारेमा सोधेँ नानीको बाबा अफगानिस्थानमा कार्यरत हुनुहुदोरहेछ अफगानिस्थान इराक भनेको सुन्ने वित्तिकै हामी नेपालीलाइ मनमा हल्का भएपनि डरले डेरा जमाउछ । लगभग आधिघण्टा जति भएको थियो होला अचानक मेरो कोठामा स्टाइपलरको पिनले नानीको पैतलाका घोपिन पुगेछ र रुन थाली मलाइ डर महसुस भयो उनी भन्दैथिइ मम्मी सम्म जान्छु अनी मैले बोकेर उनीहरु सामु पुराइदिए र सबै घटना जस्ताको तस्तै भनी दिए। त्यति ठुलो घटना नभएको हुनाले त्यति मनन गरेरन म फर्किए आफनै कोठामा । जब म नानीलाइ बोकेर उनीहरुको कोठामा प्रवेश गरेको थिए त्यस बेलाको अवश्थाले निकै चाखलाग्दो सनसनीपुर्ण थियो। दुवैको सामु एक एक गिलासमा हुस्की दुइ तिन प्याक टेबुलमा लडेका बोतल । पेल्टमा नाना थरीका सलाद मासु आदि एक अर्काले गला जोडाउदै खादै थिए ।रङ्गी चङ्गी कपाल यसै पसारीएका थिए गालामा चुम्वनले पुछिएका पाउडरका डोराहरु देखिन्थे लगाइएका कपडापनि आफनो स्थान छोडेर अली खस्कीएका जस्तो देखिन्थ्यो र मेरो ढोकाको ढकढकाइले दुइ त्रसित भनु या सम्मालीन खोजेका थिए तर अपसोच नशामा डुबेकाले त्यो भएन ।

यो अवस्थाले मलाइ सोच्नै पर्ने बनायो फेरी एक पल्ट लावरिस बन्यो मेरो यो मन अनी आफुले आफैलाइ सोध्न थालेँ । यसमा कस्को गल्ती छ यि पुरुष एक दूइ दिन श्रीमति घरमा नहुदै मा परस्त्री सँग सम्बन्ध राखिहाल्नु पर्छ तिज नारीहरुको मात्रै हो र नारीहरुले गरेको अघोर तपश्यामा पुरुषलेपनि साथ दिनु पर्छ नी होइन र यिनी त झन शिक्षा बाढने गुरु थिए गुरु भइ कन पनि यस्तो व्यवाहार के यहि हो त यिनीको गूरुशिक्षा पुरुषहरु आफनो श्रीमति अरु कसैसँग बोले त आखा लागाउछन भने भने आफु चाहि किन अरुको श्रीमति सँग हुक्की तालमा रङ्गमाच बनाउने त यो कस्तो चरित्र !।

यिनी महिला महिलाको परिभाषा त मैले माथीका पक्तिहरुमा नै दिइ सकेको छु। के यि महिला त्यसमा मेल खाने खालकी छिन त, लाखौ महिलाहरु निराहार भइ आफनो ज्यान नै जिवन र मृत्यूको धारमा राखेर श्रीमानको आयुको लागी तपस्या गरेका दिनमा यिनीलाइ चाहि त्यहि दिन जुर्यो हुस्की कुखुराको सपेटा ताल्न र आफनो श्रीमान नभएको बेला परपुरुषसँग व्याकुल यौन प्यास मेटाउन । परदेशीयको श्रीमानले पनि बम गोला बारुद सँगै आत्मासाथ गरेरै भएपनि आफनो परीवारकॊ लागी केहि त सोचेकै होलान । यीनको पनि माइतीहरु बाटो कुरेका थिए होलान तिज तिहारमा चेली बेटीको पाइला नपर्दा माइतीघर नै सून्य हुन्छ सानी नानी नया पोशाकमा सजिएर मामलीको आगनीमा उर्फिन्थीन् होली बिबाह पुर्वका साथीहरुले बेदना र खुशी पोख्ने साथीको पर्खाइमा होलान । यि सबै सपना बनाएकी दिएकी छिन यि नारीले ।

मलाइ लाग्यो गल्ती त त्यसले गर्यो जसले कसैको इच्छालाइ नबुझी पैसाको लोभमा सबै सन्तान छोडेर पराइ भुमिमा पसीना बगाइरहेको छ । जब आफ्नो भन्नु नै कोहि नभएपछि पैसाको के अर्थ हुन्छ र । कसैको छोरीलाइ दुइ पैसाको सिन्दुरले सजाइदिएर श्रीमति भन्न मात्र त्यस्तो नामर्दाले किन कसैको चेलीको स्वतन्त्रमा भाजो हाल्नु । श्रीमति बनाइ सकेपछि उसको हरेक इच्छाहरु पुरा गर्न सक्नुपर्छ । आधुनिक जमनाका नारीहरुलाइ र्पैसाले मात्र खुशीदिन सक्छु भन्ने कुरा कथीत मात्र हुन्छ । के आफ्नै देशमा बसेका दाजुभाइले जहान परिवारलाइ पलेका छैन र?, बिदेशमा दिनरात एक तमासले पसिना बगाएर मातृभुमि फर्किदा एक दिन त समाजलेपनि विचरा धन्न फर्किएछ भनेर खुशि मनाउलान त्यैपनि तिम्रो पसिनाको केहि हिस्सा पायो भनी यानकी उसले एक खिल्ली चुरोट एक गिलास पदार्थ वा वालबच्चाले एक मिठाइ, नत्र त्यहिपनि तिमीलाइ बिचरा भन्ने कोहि हुदैन किनकी तिमीले हरेकको इच्छा आकांक्षालाइ कुल्चेर आफु जन्मेको भुमिलाइ दुइ पैसाको लोभमा लात हानेर परदेशीएका छौ । तिमीले कहिलै महसुस गर्‍यौ तिम्रो अनुस्पस्थितिमा कयौ दिन यि वनका न्याउनी चरी रोए होलान, डाडा पाखा छहराले तिमीलाइ कत्ति बोलाइरहे होलान, बर्खा लाग्दा मेलापातमा कति साथीहरुले तिम्रो सम्झनामा मन अमिलो बनाउदै कार्य गरे होलान। आफनो कोखको घाउ पराइ हुदा कुन आमालाइ सन्तोष हुन्छ वर्षै्रपिच्छे लाग्ने मेलामा तिम्रो सुरीलो स्वरमा जुन्गीन्थे होलान ति भाका यसपालीको मेलामा पक्कै गुन्जएनन् । तिम्रो अनुपस्थितिमा कति खाल्लो हुदो हो चाडपर्व पनि । केहि गर्लाकी भनेर दश दश महिनासम्म गर्वमा बोकेर यो धर्तिमा जन्माइन यहि धर्तीमा जन्मी यहा कै माटो सँगै मेलमिलापमा हुर्कीयौ बढ्यौ, दुइ चार अक्षर के चिन्न सकेका थियौ हात लाग्ने भएपछि चटक्कै माया मारेर यहि धर्ती बोध हुने बेलामा आफनो बल अनी जवानी पराइलाइ दाइजो दिएर तिमी रित्तो फर्कि आउछौ धर्ति माताले तिमीलाइ जन्माएर के पाइन त?। बुढा मातापिताले तिम्रो पसिनाबाट कमाएका केहि पैसा देखेपनि सन्तोष भने पक्कै लिन सकेका छैनन् तिमीले जिवनभर साथ दिउला जुनी जुनी भर जुनतारा भइ सँगै जिवन बिताउला भनी यग्ज्ञाको धुवा लगाएर सिउदोकमा सौभाग्य छर्कि दिएकी तिम्रो जिन्दगी तिम्रो अभावमा वाध्य भएर परपुरुषसँग सम्वन्ध राख्नपनि पछि परेकी छैनन् । अव भन तिमीले के पायौ र के दिन सक्छौ तिमीसँग के नै बाकी छ र दिनको लागी पनि ।

हुन त कुनैपनि व्याक्ति आफनो घर परिवार समाज आफनो जन्मभुमि त्यागेर अन्य देशमा रहरले जान चाहादैन। विशेष गरी खाडी मुलुक सबैलाइ आ आफनो वाध्यताले र सानो सपना बुनेर परदेशीएका हुन्छन। नजिकको तिर्थ हेला भने झै जन्मभुमिमा हुदा त्यति ख्याल नर्गनेहरु आफुले वाध्य भएर परदेशीनु पर्दा बल्ल जन्मभुमिको महत्वको बुझेका हुन्छन । प्रदेशमा जतिपनि गगनचुमी भवन प्राकृतिकलाइ पछि पार्नभनी बनाइएका जतिपनि बनाओटि साधनहरु भन्दा आफनै देशको गगनचुमी ढपक्क हिउले ढाकेका सेता हिमालहरु काखैमा राताम्मै फुलेका लाली गुरुसले भरिपुर्ण पाखा पखेराहरु नागबेली झै बगेका हिमश्रृखला खोलानालाहरु स्वर्गभन्दापनि प्यारो लाग्छ अर्ध नग्न भइ नाना धरीले सिङ्गारीएका चकलेटि पोशाक भन्दा गुन्यूचोली ले सजिएकी आफनै चेलीबेटि सँग आत्मासाथ हुन्छ। पियानो र हारमोनियमजस्ता आधुनीक बाजा भन्दा रोधीका बजेका मादल वनपाखामा गुन्जीने वासुरीको धु्न नै ह्दयस्पर्सी हुन्छन । पुर्खाले जोगाइ राखेको एक जन्मजात स्वतन्त्र मुलक कला सँस्कृतिले भरिपुर्णा प्रकृतिक छटाहरुले गर्दा नै आफु नेपाली भएकोमा गर्व गर्ने ठाउ बनेको छ । अरुको खटनमा बसेर काम गर्नुपर्दा कलिकति फुस्रत भए कि त घरपरिवार गाउ समाज प्यारो मातृभुमिसँग गुनासो पोखेर अनायसै आशुका ढिका खसाली र पछिको पैसाले किन्ने उज्वल भविष्यको कल्पनामा डुव्दा डुब्दै फेरी कुनै सन्देशले कामप्रति जागारुक बनाइदिन्छ । मनको लड्डु ध्यूसँगै खादै निर्जल मरुभुमिमा अफिसको कुर्चीमा बसेर कम्पुटर चलाउने होस या सडकमा गैटिबेल्चा खेलाउने साथी होस या कुनै चौकिदारी गर्ने चौकीदार किन नहोस सबै परदेशीको व्याथा कथा एउटै हुन्छ ।

समय निरन्तर बगीरहन्छ आफनो पराइ नभनी आफै गतिमा एक तमासले अगी बढिरहेको हुन्छ । हामी मानव भइकन समयलाइ आफनो नियन्त्रणमा लिइ सँगै पाइला बढाउन सकियो भने अवश्य एक दिन लक्ष्यमा पुग्न सकिन्छ । परदेशियका कर्मठ हातहरु बिदेश मरुभुमिमा जोत्नु भन्दा आफनै मातृभुमिमा कुटो कोदालोसँगै लडेर आफनो पसिनाले मातृभुमिलाइ भिजाएर सुन फलाउन सकिन्छ सुन्दर हरावरा प्रकृतिक छटासँगै आत्मासाथ गरेरपनि आफनो नाम उच्च राख्न सकिन्छ नेपाली मातृभुमिमा जन्मेर पनि कतिले आफनो नाम सर्वच्वमा लेखाउन सफल भएका नै छन् । त्यसैले रुपयालाइ सर्वस्व ठानेर परदेशीने मित्रहरु आफनो भविष्यलाइ पनि सोच्नुस परदेशी भुमिमा सधै दाशी भएतापनि अधिपत्य भने जमाउन सकिदैन । अधिपत्य त्यहा हुन्छ जहा तपाइको पहिचान हुन्छ । विदेशमा पनि पैसाको वोट हुदैन पसिना त वगाउनैपर्छ ति कर्मठ हातहरु आफनै जन्मभुमिको माटो मिलाउनुस । कसैको करकापमा दबेर काम गर्नु भन्दा छाति फुलाएर आफै देशको चटटान फोनुस्र आफनै प्यारी अनी आफनै कला सँस्कृति आफन्त गाउ समाज वन पाखासँगै मितेरी लगाएर जिउन सिक्नुस यहि नै स्वर्गको अनुभुति मिल्छ ।

सिन्दुर पोते किन्नमा सस्तो छ तर त्यसको मह्त्वमा धेरै अन्तर छ । नारीहरु त्यहि एक चिम्टी सिन्दुरले सिउदो रङ्गगाउन नपाएर बुढि कन्या नै बसेका छन् । कयौ नारीले सिन्दुरको रक्षा गर्न खोज्दा आफनो ज्यान नै गुमाएका छन । त्यहि सिन्दुर र पोते बिना पतिव्रत नारीहरु जिन्दगीभर उजाडिनपनि वाध्य भएका छन । भने आफनो सौभाग्यमा सजिएर बस्ता तिनै नारी कुनै अप्सरा भन्दा कमीको महसुस हुदैन पुरुषको लागी । र पनि कत्ति नालायक पुरुषले त्यहि सिन्दुर र पोतेलाइ हतियार बनाएर श्वार्थपनि लुटन पछि परेका छैनन् । सँसारलाइ निरन्तरता दिनका लागी सन्तति पैदा गर्ने भाडो क्षणिक मनोराजन र दुइ चार पचासको लेाभमा दिन डाहाडै लम्पसारीने जवानीको फुलहरु एक चोटि पछाडी र्फकेर हेर आफनो जवानीलाइ मात्र सम्झेर यहि जवानीले सधै लम्पसार पारीरहन साथ देला त क्षणिक मनोराजनकोलागी दुरुपयोग गर्ने वैश्य नारीहरुले गर्दा नै कर्मठ नारीहरुको समेत आवाज पूरुष प्रदान देशले दवाएर राखेको छ नरपिचास पुरुषहरु यस्तै नारीको कमजोरीको फाइदा उठाइ दिन डाहाडै नाङगै नचाउन सफल भएका छन् ।

त्यसैले मिठो फलको आशा गर्नेले कर्म पनि त्यत्तिकै गर्नुपर्छ । दुनिया स्वार्थी छ कोहि कसैको लागी केहि गर्ने छैनन र गरेर साध्यपनि हुदैन आफनो स्थान आफैले बनाउनुपर्छ । अरुको मुख ताक्ने बानीले गर्दा हामी हाम्रो समाज हाम्रो देश धेरैपछाडी धकेलीसकेको छ आकाशमा चन्द्र सुर्य पहुचमा नेपाली रगतले भ्याएसम्म सबैले आ आफनो स्थानबाट सक्दो सहयोग र साहेता गरियो भने कुनैपनि नेपाली आमाको सन्ततीले पराइ भुमिमा पसिना र रगत बगाउनु पर्दैन नेपाली चेलिले बन्द कोठीमा या कुनैपनि वाश्यालयमा नग्न नाच देखाइ जिवकोपार्जन गरी जिवन बिताउन वाध्य हुने छैनन र नेपालले सगरमाथा झै गर्वले उठेको शिर झुकाउनु पर्ने अवश्था आउदैन कि जय नेपाल जय भुमि प्यारो नेपाल ।

मेरो मोबाइलको घण्टीले मलाइ झस्कायो नम्बर हेरेको उही दाजु भन्दै हुनुहुन्थ्यो ‘सुमन भाइ म बाइक र्दुघटनामा परेँ’, 'हतार हतार वि एण्ड वि हस्पीटल पुगेँ दुइ जनाको अवस्था निकै चिन्ताजनक देखिए भने सानी नानीले सँसार छोडी सकेकी रहेछिन । त्यही रमीता हेर्न सबैको घुइचो देखिन्थ्यो ।