नया बर्षको प्रण

२००७ ले बिदा लिएर २००८ आउन लाग्यो। प्रत्यक बर्षमा दु:खका कुरा पनि हुन्छन, सुखका कुरा पनि हुन्छन, कति मुर्ख काम पनि गरिन्छ कति असल काम पनि गरिन्छ। हामी सब भन्दा बिकसित जनाबर भए पनि कहिले काहि हाम्रा नजिका पुर्खाको बानि ब्यहोरा पनि झुल्किहाल्छ।

सबभन्दा खुसी त यो सालले हामीलाइ दौतरीमा बाध्यो। यो एउटा असल सामाजिक अभ्यास जस्तो लाग्छ। सबै मिलेर यसलाइ निरन्तरता दिदैं जाउ ताकी दौतरी बर्षौ बर्ष स्पष्ट तथा सही बिचार राख्ने थलो होस।

नया बर्ष संगै नया बर्षको प्रण गर्ने बहाना पनि धेरैलाइ मिल्छ। करिब करिब सबै मिडियामा नया बर्षको झिलिमिलि र कस्ले के प्रण गरे यस्तै यस्तै छाइराखेको हुन्छ। प्रण गर्नु निस्च्य नै राम्रो हो, यस्ले जिबनलाइ नया बाटोमा डोर्याउछ। प्राय प्राय सबैले नया बर्षको प्रण गर्छन तर तथ्याकंमा ४०% मात्रैले आफ्नो प्रणमा राख्न सफल हुन्छन, ल भन्नुहोस त तपाइ ४० मा पर्नु भो कि ६० मा?

चुरोट महंगो तर धुवा मात्र, तान्यो उडायो कता हो कता, सास गनाउने फेरि स्वस्थ्यलाइ त्यस्तै हानी। यसो सोंचें के काम यस्को? २००७ मा छोड्ने प्रण गरे। सायद नया बर्षको पहिलो प्रण हो यो मेरो। गज्जब भयो, ठ्याक्कै एक बर्ष भएछ चुरोट नछोएको। फेरी नया साल आएको छ, प्रणको बहाना लिएर।

तपाइ पनि नया बर्षको प्रण गर्नुहोस, नया बर्षको धेरै धेरै शुभकामना।

टाउको नभाको कुखुरो

जागीर शब्द नै ‍गज्जब, जा गएर गिर। बिहान देखी गिर्दा गिर्दा गाम ओल्झेको पत्तो नै हुदैन। सांझ परे पछि घर फर्कीयो,हतार हतार खाना बनायो,फेरी भोली बिहान गिर्नको लागी चाडै सिरक पक्डनु पर्छ। निद्रा यता उता भयो कि भोली कता गिर्ने हो भन्ने डर। केही पहिले एक जना नानी भेटेको थिए,हाल चाल सोद्दा के हुनु र यो अ-मरी-खा मा भन्दै थइन। खान त खानी, तर मरी मरी काम गर्दै खाने रे यो अमेरीका भन्ने ठाउ। भनाइमा पिडा र हासो दुबै थियो। तर जे जस्ता पिडा छन यता उता गरेर उडाउनु पर्छ नत्र त भारी बोके जस्तो जती पिर गर्यो उती थपिन्छ, झन झन बोझिलो, झन झन बोझिलो हुन्छ। मेरो काममा एकदमै खरा हाकिम छन। एकदमै कडा मिजासका हाकिम साब बेला बेलामा ठट्टा गर्दै बेजोडसंग हास्दछन। मेरै छेउकी एक जना साथी भन्दै थिइन,ति हाकिम काम पनि २ जनाकै गर्छन रे, हास्न पनि २ जना बराबर हास्छन रे। तर मलाइ भने तिनको काम गराइले सारै प्रभाव पारेको छ। काम जे सुकैको होस,सकाउनु नै पर्छ भन्ने उनको मान्नेता छ। समस्या लिएर जो सुकै आओस, समाधान गर्न तयार।कठिनै किन नहोस,यसो उसो गरेर समाधानको बाटोमा लागी हाल्छन। जस्तोसुकै जटिल काम गर्दा पनि हासोको बहाना निकालिहाल्छन र बेजोड संग हास्दछन। कहिले काही समस्याले आफुलाइ खाजा खान भ्याइदैन तर उनका ठट्टाले भोक नै भुलाइदिन्छ। कहिले काहीं कामका पुराना किस्सा निकाल्छन र अहिलेका नया पिंडीको हासो गर्दछन। साथमा ल्यापटप छ,टेबलमा क्यालकुलेटर,हाकीम साब हातले हिसाब गर्छन। फेरी कुरा मिलाइ हाल्छन,समस्या पर्दा बिजुलीको लाइन गए बिजुली कुर्छौ की समाधान गर्ने तिर लाग्छौ,फेरी हासो मिसाइहाल्छन।सिगैं काम समाले पनि कति मान्छेहरु आला काच्ना नै छन,कोही कपाल फुले पनि काचै काम गर्दछन। ति हाकीम साबलाइ नि मान्नै पर्दछ, जहा रवि पुग्दैनन्, त्यहा कवि पुग्छन भनेको जस्तो १० जनाले मिलेर गरेको काममा कता कताबाट गल्तीमा आखा पुराइहाल्छन। अनी गल्ती गर्ने मानिस वरपर नहुदा हासोको बहाना निकालीहाल्छन,तिनीहरु त टाउको नभाको कुखुरो जस्तो,दौड्यो दौड्यो कता जाने हो टुगों छैन। अनि त हांसो कसरी खप्नु,सबै कुरा भुलेर उनकै हासोमा हासो मिसाउन पुग्छु।
कुरो अलीकती बांकी नै छ। केही पहिला नेपाल धर्म निरिपेक्ष भएको। संयुक्त राज्य अमेरीका सधै नै धर्म निरेपेक्ष छ र याहां ७०% भन्दा बढि क्रसियन हुदा पनि क्रिसमसमा बिदा हुदैन तर नेपाल धर्म निरिपेक्ष भएको एक बर्ष भएको छैन त्यही सरकारले धर्म सम्बन्धी बिदा दर्जनको हिसाबले थपेछ। मलाइ त यो लोकतान्त्रीक सरकार टाउको नभाको कुखुरो जस्तो पो लाग्न थाल्यो।

अब देशले एउटा गति लिन्छ कि।

सहमतीका खातैखात लागे पनि फेरी अर्को एउटा सहमती भएको छ।हुन त यो पछील्लो सहमतीले कुनै गतिलो उपलब्धी हासिल गरेको त देखिदैन तर आ-आफ्नै अडानहरु, मुद्धाहरुमा अड्किरहेका दलहरु सबै एक् पाइला पछि हटेर मिल्न आउनुलाई नै उपलब्धि मान्न पर्ला। बिभिन्न बहानामा अवरुद्ध भैरहेको शान्ती प्रक्रिया अब अघि बढ्ने आशा गरौं र देशले एउटा गति लियोस्।कागजीरुपमा नै भएपनि देशमा गणतंत्र आएको छ र ब्यबहारमा आउन अवश्य समय लाग्ने छ। तातै खाउं जल्दै मरौं गर्न पनि भएन।त्यसकारण यसलाई त्यति खिसिट्यूरी नगरौं।बितेका जनयुद्धका १२-१३ बर्षहरुमा सबै पार्टीहरुले एउटा लामो यात्रा पार गरेका छन् र प्रशस्त अनुभव बटुलेका छन्। नेपाली कांग्रेसजस्तो यथास्थितीबादी पार्टी गणतंत्रको मुद्धामा सहमत भएको छ र माओबादी जस्तो अतिबादीहरु लोकतांत्रिक अभ्यासमा आएका छन्। यो अवश्य पनि ठूलो उपलब्धी हो। समयको बिभिन्न कालखण्डमा सबै कहिं न कहिं चुकेका छन र त्यसैलाई आलोचनाको पहाड नबनाई प्रत्येकले सकारात्मक सोच् राखौं।
हामी आफ्नो बिचारमा जति पनि क्रान्तिकारी र जति पनि इमान्दार हुन सक्छौं र जसको बिरोध जति मज्जाले गरे पनि हुन्छ, किनकि हामीले कुनै जनतालाई जवाफ दिन छैन वा कुनै उत्तरदायीत्व बहन् गर्न पर्दैन र सहमतीका म्याराथन वार्तामा हामीलाई बस्नु परेको छैन। बस्न परेको भए अवश्य महसुस् हुन्थ्यो होला। हुन सक्छ-हामी कुनै मौका नपाएर मात्र इमान्दार बन्नु परेको हो ( साथी चनाले भने जस्तै) । ढूकुटीको सांचो आफ्नो हातमा परे पछि मात्र इमान्दारीताको परख् होला।चाहेर-नचाहेर, जानेर-नजानेर पार्टीहरुबाट गल्तीहरु भैरहे। अव आशा गरौं त्यसो नहोला।
एक् अर्काप्रति अविश्वासको भावना नरहोस्। पार्टीहरुले सत्तामोहमा एक् अर्काप्रति घात प्रतिघात नगरून्। सबै मिलेर देशको अक्षूणतालाई कायम राखून्।
नया बर्ष २००८ को शुभकामना।

Got a Telescope? Zoom into the Mars.

2007 WD5 is heading towards our home. But luckily for us, it is our neighbor who would be getting the three megaton pounding. If you are thinking that 2007 WD5 is the code name for YCL operation, then you are wrong. If you are thinking 2007 WD5 is the another suicide jihadist attack, then you are wrong again. It is the unwanted debris of the solar system,at least for humans, which we call Asteroid.
This 164 ft slinging stone was spotted in 2007 and had the possibility to hit the Earth. But later, it was expected to hit the Mars. Currently, it is halfway between Earth and Mars, but has very slim chance of swinging towards us. Vigilant scientists have assumed that it has 1-in-75 chance to hit the neighboring red planet in late January. It may not sound a great chance but astronomers deal with 1 in millionth or more most of the time. So, it is pretty solid chance to see the huge firecracker in the relatively small cosmos distance. If it will hit the Mars, then a blast equivalent to 3000 tons of TNT is expected, adding one more scar on the surface of the red planet. The last time we witnessed similar impact was in 1994 when a comet named Shoemaker Levy9 crashed into the largest planet of the solar system, Jupiter.
People on the Earth have many things to cheer about. First the asteroid didn’t want to kiss the Earth. Second, this impact would be the first one to be studied under modern technologies. Third we have few more days to do our mundane daily chores which we hate so much. So say thank you, get a telescope and zoom into the Mars.
I wonder, today, Mars is getting the pounding but there must be something unknown in the dark, aiming at the beautiful dark-blue object. I don't know, why we fight, why we kill and why we are so possessive when our life is so short. If you look into the universe, we are constantly dodging bullets like these everyday and you don’t know which one has your name on it.
NB: 2007 WD5 or similar size cosmic objects aren't big enough to wipe all humans from the Earth in possible impact.

डर

“हेलो ! ठरकी !! म त ह्याँ नेपालाँ सांसद भए नि हो… ” करिव एक बर्ष पहिले उस्को फोन आउदाँ म झस्केको थीएँ “हैन कसरी भयौ हो सांसद..? चुनाउ सुनाउ भा’ छैन त!” “…काँ को चुनाउ नि लोकतन्त्र आए’छि हामी जनताका नेता त्यत्तीकै सांसद भै हाल्यौ नि त….”

म आफूले बुझेको प्रजातन्त्र र उस्को मोडेलको लोकतन्त्र बीच केहि तालमेल नदेखी छक्क परें “हैन लोक तन्त्र भने’छिन त झन लोकले छानेर पठाउने हैन र भन्या?” । “तिमिले भोट हाले नि मैले जित्ने हो नहाले नी मै सांसद भए, भने’छि के को चुनाउ, सुनाउ कसो ….? " उस्ले आफ्नो बुद्धीले भ्याएसम्मको तर्क गर्न खोज्यो, म पनि बैचारीक स्तरको भिन्नता बिच बार्तालाप असंभव देखि चुप लागे‌ ।

ऊ म भन्दा धेरै “सिनिएर” थियो क्यार स्कुलमा, तर के के भएर हो कुनी ऊ अरु भन्दा अलि बढी बढी पढन थाल्यो। मतलब अरुले एक बर्षमा पढने कुरा उसले दूई तिन बर्ष लगाएर पढ्यो अनी त्यस्तै प्रकारले पढाई चल्दा एस एल सि दिने बेलामा उ मस‌गै परेको थियो ।

९ कक्षामा एक चोटी नेपाली शिक्षकले “साँचो” को उल्टो अर्थ लाग्ने शब्द सोध्दा उसले “ताल्चा” भनेर जबाफ दिएको थियो । त्यस दिन कक्षा कोठामा जे भयो मलाई लाग्छ त्यो त्यस दिन कक्षामा उपस्थीत कसेलै कहिल्यै भुल्ने छैनन्।

शिक्षकले “साँचो” को उल्टो “झुठो” हुन्छ भनेर सम्झाउन खोजे तर उसले मानेन। शिक्षकले “लामो” को उल्टो “छोटो” भए जस्तै यो बिशेषण भएकोले यसको उल्टो शब्द पनि बिशेषण नै हुन्छ भन्ने तर्क दिए, तर उसले पनि “साँचो” नाम भएकोले यसको उल्टो पनि नाम अर्थात "ताल्चा" नै हुन्छ भनेर जि्द्दी गर्‍यो। केहि गरे पनि बुझाउन नसके पछि शिक्षकले बेतको डण्डा देखाए, उसले पनि आफू भरौटे लागेको पार्टीको झण्डा देखायो । स्थिति तनावपूर्ण हुन लागेको देखि हामीमध्य केहिले राम छाडि हरामको साथ दियौं । टाउको फोडा-फोड हुने स्थिती देखेपछि हामिहरुले पनि “साँचो” को उल्टो "ताल्चा" नै हो भनेर उसलाई सम्झायौं । अपसोच ! त्यसैदिन देखि उसले मलाई उसको हितैषी सम्झन थाल्यो ।

उस्को जिवनमा यस्तै यस्तै घटना घट्थ्यो । एस. एल. सि. दियो नेपालबाट पास गर्‍यो बिहारबाट । टिकट लिन्थ्यो यौटा दलको चुनाव प्रचार गर्थ्यो अर्कै पार्टिको। स्कुल जिवन पछि उसलाई हामी कसैले पनि कहिल्यै पनि कुनै कलेज, क्याम्पसमा पढन गएको देखेनौं । उ पनि बेला बेलामा भन्ने गर्थ्यो "पढेर को ठुलो भा' छ र….? " । कहिले काहि हामि जिस्क्याएर सोधने गर्थ्यौ "अनि ठुलो हुन के गर्नु पर्छ त?" उ दरिलो स्वरमा जवाफ दिन्थ्यो "राजनीति ! साथी राजनीति!!"

तर अचानक एक दिन नेपाल जाँदा उ संग भेट भयो, उ प्रफुल्लित मुद्रामा थियो र उसले मलाई एकदमै अनौठो समाचार सुनायो "बुझ्यौ ठरकी! तिमिहरु सबै बाहिर गयौ म चाहि यतै पढें, …….पोलिटिकल साईन्समा एम ए गरे हो मैले पनि….." मलाई उस्को डिग्री "होम डेलीभरि" भएको भन्ने अनुमान लगाउन त गार्‍हो त भएन तर पनि कृतिम बधाई चाहि मैले पनि दिए (नक्कली डिग्रिलाई कसरी सक्कली बधाई दिनु)।

त्यतिबेला सम्ममा उस्को वौद्धिक स्तर नबढे पनि "हैसियत" भने पत्याउनै नसकिने गरी बढेको थियो। कुनै संस्थानको गाडि लिएर उ आराम संग हिड्थ्यो, अनि मलाई भन्दै थियो "बुझ्यौ साथी यो निरंकुश 'सरखार' छिट्टै ढल्छ अनि देश हाम्रै हो…."

केहि दिन पहिले फेरी उसैको फोन आयो "साथी समाचार हेर्दे गर्नु ह्याँ सरखारमा फेरबदल हुदैंछ….., अनि यसपाला भने मेरो मन्तरी हुने पालो छ….. " । "हो र?" म अकमक्क परें शुभकामना वा बधाई दिन पनि आँट आएन, यस्तो मान्छे मन्त्री भए देशको हालत के होला भनेर चिन्ता लाग्यो । उ उताबाट बर्बराउदै थियो "….अब हेर देशको काया पल्टिन्छ"।

देश टाट पल्टिन लगिसकेको कुनै सुचना उसलाई थिएन केवल हावा भरमा "काया पल्टाउने" प्लानमा थियो उ। "….ल त साथि म राख्छु है नेपालमा केहि ठुलो काम परे मलाई भन्नु" उस्ले निक्कै बेर गन्थन गरेर फोन राख्‍ने तरखर गर्‍यो " …अँ त तिमिहरु त पत्रीका हैन 'ई-मेल' मा हेर्छौ क्यार (उसको मतलव "ईन्टरनेट" थियो) मेरो नाम हेर्दै गर्नु "

उताबाट उसले फोन राख्यो, त्यसैदिन देखी म ईन्टरनेटमा डराई डराई समाचार पढदैछु, कतै उस्को पनि नाम मन्त्रीको लिष्टमा देखिएला भनेर।

डाडा पारी बम बर्सियो डाडा वारी स्याल तर्सीयो

दक्षिण एसीयामा नेताहरुको जिबन बालुवाको महल जस्तै छ,कति खेर स्वाहा हुने हो पत्तो नै हुदैन। भर्खरै पाकिस्तानकी भु.पु प्रधानमन्त्री बेनजिर भुट्टो हिंसक बम हमलामा परी निधन भयो। मुसलिम राष्ट्र पाकिस्तानमा प्रधानमन्त्री हुने प्रथम महिला बनेजिर भुट्टो जुल्फिकर अली भुट्टोकी छोरी हुन। करिब ३ दशक पहिला उनका पिताको पनि त्यसरी नै हत्या भएको थियो। हुन त यि बाबु छोरी बाहेक अरु राजनेताले पनि पाकिस्तानमा बिभिन्न आक्रमणमा ज्यान गुमाए तर यसरी नेताको हत्या हुने दक्षीण एसियन देशमा भारत अग्रपन्तिमा आउछ। देशका पिता महात्मा गान्धी देखी पहिलो महिला प्रधानमन्त्री इन्धिरा गान्धी सम्म बिभिन्न हमलामा जिबन गुमाउने पुगे। हुन त इन्धिरा गान्धीका छोरा राजिब गान्धी पनि आतकंकारी हमलामा ज्यान गुमाए।

नेपालमा पनि जंग बहादुर,राजा महेन्द्र देखी मदन भण्डारी सम्म अकालमै जिबन गुमाउनु पर्यो तर मरे या मारीए त्यस्तो ठोस प्रमाण कतै छैन। देशमै पूल भत्केर ३ दर्जन भन्दा बढि ज्यान गुमाउदा चुप्प लागेर बसेका नेताहरु पाकिस्तानमा राजनितीक नेत्री मारीदा बेस्सरी तर्सीएका छन। हुन त डेढ दशक सम्म माओबादीबाट जनता मारीदा नेताहरु सुरक्षित थिए तर आजकाल नेपालमा पनि हतियारधारी बिभिन्न समुह उप-समुह उतपन्न भएको हुदा पाकिस्तानकै सिको गर्छन कि भनेर भटाभट बक्तब्य जारी गरेका त होइनन् ?

शिबपुरीको चिहान र का मदन भण्डारीका हत्यारा

१९९३ को मे महिना तत्कालिन नेकपा एमालेका शक्तिशाली महासचिब मदन भण्डारीको निधन- हत्या पछि देश भर तोड्फोडको युगान्तकारी आन्दोलन चल्यो। आफ्ना प्रिय कामरेडको अप्रत्याशित र शंकास्पद अबसानमा अन्य कामरेडहरुमा आक्रोशको ज्वाला दन्किनु अस्वाभाबिक थिएन। तर सार्बजनिक सम्पतिको बेजोड तोड्फोडले पछि सम्म आन्दोलन भनेको नै बार भत्काउ, ढुंगा हिर्काउ हो भन्ने कुरामा रुपान्तरित हुन थाल्यो। शहिद मन्चबाट खुलेआम घोषणा गरे, का मदन भण्डारीका हत्यारा गिरिजा प्रसाद हुन् र सिंह दरबारमा आराम गरिराख्या छन्। एमालेको सरकार आउने बित्तिकै ती हत्याराहरुलाई कठ्घरामा उभ्याइने छ भनेर सार्बजनिक फतवा जारी गरे। एमालेका खुँखार अनुसन्धान कर्ताहरुले हत्याराको यकिन गरी चाहिदो प्रमाण समेत जुटाइ सकेको उदघोष गरियो। नभन्दै त्यस पछि भएको मध्याबधि चुनावमा एमाले सबैभन्दा ठुलो दल भए र सरकार चलाए। सबुत प्रमाण जुटाइ सकेको पार्टीको शक्तिशाली नेताको हातमा देशको सत्ता हुंदा मदन भण्डारीको हत्यारा त के तिन भेउको छेउ पनि पुग्न सकेन। न्यायिक आयोगले दुर्घट्ना भनेको मै चित्त बुझाए। यसरी कामरेड मदन भण्डारी को शहादत लाई सिंढी बनाएर सत्तामा पुगे। अझै उक्त जीप दुर्घट्नाका एक मात्र जिउदा प्रत्यक्षदर्शी भनुं या साक्षी गाडी चालक अमर लामा(?) बर्षौं सम्म जिबित रहे। त्यो रहस्यमय घट्ना-दुर्घट्नाको पर्दाफास गर्न किन चाहेन वा सकेन ?षडयन्त्रको गन्ध र तीर आफ्नै पार्टी भित्र त थिएन? आज नेपाली बाम राजनीतिको क्षितिजमा मदन भण्डारि लगभग बिलाए सरि भएका छन्। त्यसरी नै शिबपुरीको चिहान कहिं माओबादीको सत्ता चढ्ने भर्‍याङ त होइन? हुनै लागेको संबिधान सभाको चुनाव त तर्क न बर्कको अत्तो थापेर भाड्न सक्ने महान कामरेडका सन्ततीहरुले आफ्ना होनहार लडाकुहरुको चिहानलाई किन सम्झेका छैनन्? भागबण्डाको राजनीतिमै ब्यस्त किन छन्?मदनभण्डारी र शिबपुरीको चिहान उस्तै उस्तै लाग्यो मलाई। अस्तु!

दुइ सरकारको नेपाल

विविसी सुन्दा मेरो कानको तरगमा एउटा शव्दले वास गर्यो सिहदरवारमा गणतन्त्र र नारायणहिटीमा राजतन्त्र । क्या वात रहेछ । मैले सोचे नेपालको राजनैतिक नाटकमा सवै सम्भव छ । हिजो एक जनाले सोध्येा तिमीहरुकेा देशमा त गणतन्त्र आयोरे नि हो । मैले भने राजासहितको गणतन्त्र । उ हास्यो यस्तो पनि हुन्छ र - मैले भने किन सम्भव छैन । राइट व्रदरले हवाइजहाज वनाएर उडाउने भन्दा सवै हासेको हैन र - कालमार्क्सको कम्युनिजम सिदान्तलाइ कर्न्भट गरि मदन भण्डारीको नया प्रयोग नेपाल वाट नै भएको हो भने राजतन्त्रको सहितको गणतन्त्र किन नहुने ?

यी दुइ उदाहरण किन भन्दा राइट वर््रदर्सले वनाएको हवइजहाज जस्तै नेपालको राजनिती पनि उडन माहिर छ । राजनितीमात्र हैन देशको अर्थतन्त्र को वेहाल भएको वेलामा ६०१ सासंदको परिकल्पना एउटा राम्रो ल्याडिगंको सम्भावना ठान्ने नेपाली राजनैता जहिले पनि उडन खोज्दा रहेछन भन्ने स्पष्ट छ । भर्खरै आर्थिक समितिका अध्यक्ष परि थापा विदेश भ्रमण उडेर जानु भयो आउनु भयो । नेापलाकेा एक मात्र ध्वजा वाहक विमान चाही उडनै नसक्ने अवस्थामा छ। परि थापा संसदको सुविधा ४० हजार भएको मा कम भएको प्रतिवाद गर्दछन । अनि ६०१ साम्सदलाई कति दिनु पर्ने निकर्षनिकाल्छन उनलाई नै थाह होला । अव आयो वहुदलिय समाजवाद अथात मदन भन्डारी उनी सम्म त यो सिदान्त ठिकै होला तर माधव नेपाल सम्म आइपुग्दा कता हरायो हरायो । प्रधानमन्त्री वन्न अनेक पासा फलियो तर सफल भएन । गणतन्त्र देखि अनेक दाउपेच उमार्ने कोसिस गर्यो खाने वेलामा अर्के ? कंग्रेस एमाले माउवादी सवैलाई राजनैतिक सहमती चाहिएको छ ।त्यो हो सत्ताको अनि नेपाल र नेपाली को के मतलव । राजाको स्थिती पनि देखिएकै हो । राजा आउ देस वचाउ भन्दा पनि देशै मेरो भन्ने लाई के भन्नु ? अन्तत भन्नै पर्यो ठिकै छ माउवादीले प्रयोग गरेको दुइ सरकारको फर्मुला राम्रै रहेछ । पहिले गणतन्त्र कर्ुर्िियो सवै गणतत्रमा गइ पछि आफुलाई राजावादी सग नजिकको स्थानमा ल्यायो अव उसैको समानान्तर सरकारको प्रयोग नेपाल सरकारले गर्दैछ । माउवादी समानान्तर सरकार वाट राष्टिय सरकारमा त आयो सिहदरवारको गणतन्त्र र नारायणहिटीको राजतन्त्रको रगमच चाही के हुने हो हर्ेन वाकी नै छ ।

कानुनी राज्य?

तलको खबर पढेपछी दिक्क लाग्यो र आफैलाई सोध्न मन लाग्यो। कस्को गल्ती भन्ने, कस्लाई गाली गर्ने? उत्तर कठिन छ। कसैले मद्घत गर्नु हुन्छ कि?
Kantipur Report: "Irate relatives of a youth, who died on Tuesday night after a fight in a dance restaurant in the capital, staged a protest demonstration in the capital on Wednesday.
Vehicular movement was badly affected in the capital for over three hours due to the demonstration.Traffic was reopened at around three in the afternoon, said traffic police.
Mandip Thapa Magar, a student of Pashupati Campus at Chabahil, died when a fight broke out at the Diamond Dance restaurant at Putalisadak in Kathmandu. The kin of the deceased have claimed that Magar was beaten to death by bouncers at the restaurant. So far, nine people have been arrested, said Singha Durbar police."

गणतन्त्र नेपालका प्रथम राजा ज्ञानेन्द्र

डा प्रकाश चन्द्र लोहनी अक्सर भन्ने गर्छन नेपालमा यति बेला सात दलीय सिण्डिकेट सरकार छ । सिण्डिकेटको फैसला लोकतान्त्रिक, जनतान्त्रिक र जनवादी सबै मान्ने गरिएको पाइन्छ । यहाँ संसद छ जहाँ चुनावै कहिलै नलडेकाहरू पदासीन छन् । त्यहाँ बन्दूक बोकेर पनि जान पाइन्छ र मन लागेको कुरा वान्ता गर्न पाइन्छ , मन लागे आमा चकारेर गाली गरे पनि हुन्छ , खर्राटा मारेर सुते पनि हुन्छ , गाउँघरको तिर्सना मेटाउन बाघचाल खेले पनि हुन्छ, दोहोरी गाएर रमाईलो गरे पनि हुन्छ । सरकार सञ्चालन विधि पनि रकम कै छ । चाहे संसदमा जानुस् मन नलागे नजानुस् भत्ता आउने हो आइहाल्छ । सरकारमा भएका मन्त्रीले बेला बेलामा राजिनामा दिन्छन र घर बिदामा बस्छ्न र अलि पछि फर्किन्छन घरको काम सकिए पछि ( सायद धान काट्ने बिदामा बसेका पनि हुनसक्छन् ) । सिण्डिकेट भित्रका पार्टीहरूले गएको डेढ वर्षमा धेरै नै फैसला गरे तर तिनको पालना गरे पनि हुन्छ नगरे पनि हुन्छ ।

सरकारमा बस्नेले प्राइभेट आर्मी पनि राख्न पाइन्छ , नसक्नेले नराख्न पनि स्वतन्त्र छन् । सराकरमा बसेर सरकारको ढुकुटी रित्ताएर पनि ढ्याउ आउञ्जेल अघाइएन भने , जनताले स्वेच्छिक रूपमा चन्दा कसलाई दिऊँ भनेर व्यग्र प्रतिक्षा गरिरहेको हुनाले तिनकहाँ गएर अनुरोधको भाषामा “ दिने भए दे , नत्र सफाया गर्दिन्छौँ” भनेर भैलो खेल्दा पनि हुन्छ । जनता थरथरी काँप्दै तँछाड मछाड गरी स्वे्च्छिक चन्दाको बाकस लिएर आइपुगिहाल्छन् ।मुलुकमा स्वतन्त्रता अहिले यति बिघ्न प्राप्त छ कि जस्ले जे मन लाग्यो त्यही गर्न पाइन्छ । संगठित रूपमा मिलेर कसैलाई ( विशेष गरी गाँठवालाहरूलाई ) अपहरण गर्न र लुट्न पर्‍यो भने , यसलाई राजनीतिक रंग दिनुस् या निधारमा रातो टालो बाँध्नुस या टाटेपाङ्ग्रे कपडा लाउनुस् निर्धक्क भएर मन लागेको गर्न पाइन्छ, कुनै कानूनले छुँदैन।

अनि हाम्रो मुलुकमा रहेको संसारकै विचित्र सांसदले पनि बेला बेलामा विचित्र विचित्रका फैसला गरिरहन्छ । सिण्डिकेटका ठेट्ना भेट्ना भेला भएर संविधान भन्ने किताब लेखे तर त्यो पढेर जनताले सक्न नपाउँदै त्यही किताबलाई ठाउँठाउँमा केरमेट गरिसके । आँफै जनताको मतले चुनिन सकेका छैनन् तर हरेक शव्दमा त्यो तीर्सना मेट्न ‘जनता’ नभनी बोल्नै जान्दैनन् यी विदुषकहरू। अनि यिनले जे गर्छन, जनताको अधिकारलाई खोस्ने काम मात्र गर्छन् । केही समय अघिसम्म दरबारका कर्मचारी कटौतिको नाटक गरे अनि दरबारको सम्पत्ति राष्ट्रियकरण गर्ने आदि पनि । आखिर नरहे बाँस , नबसे बाँसुरी हुने भए पछि अनि राजा नै नरहने पक्का हो भने यो पो किन गर्न पर्‍याथियो होला र राजा नै नरहे उनका कर्माचारी त्यसै कटौति हुन्थे अनि उनको सम्पत्ति राष्ट्रको भैहाल्थेन र गाँठे ? कस्तो मूर्ख बनाको जनतालाई ?

भर्खरैको फैसला हेर्नुस् त सिण्डिकेट सरकारको संविधानबाट राजा शव्द हटाउने भनेर हटाए । कति विचित्र ? संविधानमा राजा छैनन , तर दरबारमा राजा ज्यूँका त्यूँ छन् । गणतन्त्र नेपाल पनि छ , अनि घोषणासंग आएको २२ बुँदे सम्झौता हेर्‍यो भने भोलि चुनाबको बेला राजाले गडबड गरे २ तिहाइ सांसदले राजा हटाउन सक्ने भनि लेकैको पनि छ । कति बिजोग ! एकातिर गणतन्त्र लेखेको संविधान अर्को तिर राजा पनि मुलुकमा जहाँको त्यहीँ । हामी पनि कति भग्यमानी गणतन्त्र र राजतन्त्रका दुवै लड्डु दुईटा हातमा ! हे नेताहरू तिम्रो बुद्दि र कर्म कति महान !!!

हे ज्ञानेन्द्र , तिमी त झन कति हो कति कीर्तिमानधारी रूपमा महान छौ । हेर त कति कीर्तिमान राख्ने भयौ ? बाबु भन्दा पहिले राजा भयौ ४ वर्षमा , (दाइको) छोरा मरेपछि फेरि राजा भयौ त्यतिले नभएर गणतन्त्र नेपालको पहिलो राजा बन्ने विचित्र इतिहास पनि तिमीले नै रच्यौ !!!

लौ आयो मासु भएको भेज खाना !

मांसाहारी भन्दा साहाकारी को औशत आयु लामो हु्न्छ रे। त्यसैले होला जापानीजहरुको औसत आयु निकै लामो छ। माछा मासुबाट बढि रोगहरु लाग्ने हुदा धेरै मान्छेहरु साहाकारी हुन हौसीएका छन। धेरै बाच्नु राम्रो हो त्यसैले शाहाकारी हुनु झनै राम्रो। ल भन्नुस त मासु भएको भेज खाना भयो भने त्यसलाइ के भन्ने? उत्तर सजिलो छ,नेपालको लोकतन्त्र। साच्चै नेपाली १० बर्ष पढियो,कक्षा १२मा नि नेपाली पढियो,त्यो लोकतन्त्र भन्ने शब्द सुनेको भए मार्दिनु। नेपालमा हुदा गिरिजा देखी मदन भण्डारीको भाषण नि सुनेकै हो,त्यती बेलासम्म यो लोकतन्त्र आबिस्कार भइसेकेको थिएन। जंगलबाट आयो कि शहरबाट आयो,अहिले लोकतन्त्र नभनी भाषणनै सुरु हुदैन। लोक भनेको जनता,लौ जनताकै शासन रैछ,भोट दिन नपाए नि हाम्रै शासन चल्यारैछ ठिकै छ। आखिर भोट दिए नि हाम्रै मान्छे, नदिए नि हाम्रै मान्छे। के को भोट दिन दु:ख गरिराख्नु पर्यो चर्को घाममा लाइनमा बसेर? फेरी आफु त अमेरिका बसियाछ,त्यसै भोट दिन पाइन्न,ह्यइ बसी बसी आफ्नै शासन हेर्न पाइने,गज्जब भएन त ?लोकतन्त्र राम्रो संग नबुझे पनि यसो खबर खाबरबाट अर्थाउने प्रयास गर्दैछु।आज बिहानै हेरेको त नेपालमा राजा सहितको गणतन्त्र रे,भो कि अब !एइ हो कि क्या हो राष्ट्रबादीलाइ समेट्ने भनेको।

एक जना नानी आफ्नो कोठामा भुतले तर्सायो भनेर सधै आमासंगै सुत्ने। यसो गर्दा आमा चाहींलाइ दिक्क लागेछ,त्यस पछि एउटा बासना आउने स्प्रेमा "Ghost Repellent" लेखेर त्यो नानीको कोठामा चारैतिर छरीछन। त्यस पछि त के को आउनु नि भुत, भुत सधैलाइ गायब।नेताहरुले जनतालाइ गणतन्त्र ल्याउने त भनिहाले,अब संबिधानमा गणतन्त्र लेखेर राजा सहितको गणतन्त्र ल्याउन लाएको त होइन ? ल भएन त अब मासु सहितको भेज खाना?

शिवपुरीको चिहान

पटक पटक खबर पत्रिकामा निस्किने शिबपुरी फेरी यस पटक तातेको छ। १५ कि.मी परबाट राजधानी हेर्दै ४९ जनाको चिहान बोकेर बसेको आशंका गरिएएको छ । सैनीकबाट सुरक्षा दिइएको शिबपुरीको जंगलमा आधा जलेका कपडा,पलाष्टिकका झोला,जलेका मुढा आदी भेटीनु त्यसै नै आशंकाको बिषय हो। त्यस माथी द्वन्दताका सैनीक क्याम्पबाटै हराएका मान्छे अहिले सम्म नभेटिनु र सैनिक हिरासतमा बिताएका ब्यक्तीबाट शिबपुरीमा लगेर यातना दिने गरिएको खुलासा हुनु,यो घटनाको लागी प्रमाण जस्तै भएका छन। तर परिक्षण गर्न पठाइएका जेलेका बस्तुले त्यसको तथ्य खोल्ने छन।

द्वन्दकालमा आखामा पट्टी बाधिएका ब्यक्ति सैनिकको गाडीमा यता उता लगेको त राजधानीबासीले देखेकै हुन।यसै क्रममा केहीलाई शिबपुरी लगियो र कहिलै फर्काइएन भन्नेहरु पनि छन। यसरी द्वन्दमा १५,००० जती हराए,अब उनिहरु कहिले फर्किने छैनन। यो दुखद घटनाले तिनका बाल बच्चा,आफन्त गरी १ लाख भन्दा बढिलाइ प्रत्यक्ष असर पार्दछ। अप्रत्क्ष रुपमा त संपुर्ण नेपाली नै मर्महाहित छन। बिस्तापित भएका लाखौं अझै घर फर्किन सकेका छैनन।

यस्तो जघन्य अपराधको त जती नै सजाय दिए पनि कम हुन्छ तर पनि नेपाली सेनाले आफ्ना १०० जना जती सैनिकलाइ कार्बाही गरिसकेको छ। यस्तो अमानीविय कार्य गर्ने १०० जना मात्र त नहोलान तर पनि अपराध गर्नेलाइ कानुनको दायरामा ल्याउनु संतोष जनक मान्नुपर्छ। अहिले शिबपुरी ठडियो तर यसरी चिहान बोक्ने शिबपुरी मात्रै पक्कै छैन। धेरै पाखा पखेरा होलान चित्कार र रोदन थामेर बसेका। टांढीमा त दिन दाहाडै चिहानमा परे। टांढी घटना त आखैले देख्ने मान्छेहरु छन,प्रमाण जुटाउन कतै पठाउनु पर्दैन। यस्ता मानव चिहान त नेपालै भरी छन। दुधे बालक देखी कपाल फुलेका जंगलमा न्याय कुर्दै कती बसेका होलान,के तिनीहरुलाइ समाप्त पार्ने कानुनको सांग्लोमा पर्लान ?

सवारी दूर्घटना पछि हुने तोडफोड र चक्काजाम कसरी कम होला?

राजनैतीक कारणले हुने बन्ध र चक्का जाम त छदै छ।त्यो बाहेक आजकल समाचारमा आँखा घुमाउदा सवारी साधनले मानिसलाई ठक्कर् दिएर ज्यान लिएको र पिडित पक्षले क्षतीपूर्तीको लागि चक्का जाम गरेको र, सवारी साधन नै तोडफोड गरेको र क्षतीपूर्ती रकममा डील भएपछि मात्र जाम खुलेको पढन पाइन्छ। एक् पटक ठक्कर् दिईसकेपछि ड्राइभरले गाडी ब्याक गरेर कुल्ची मारेको पनि बारम्बार सुनिन्छ। आखिर किन यस्तो भैरहेको छ त? दूर्घटनामा पर्ने, गराउनेको त क्षती भयो भयो तर चक्का जाम गरेर अनाहकमा अरुलाई पनि सास्ती दिने काम् हुन्छ।सडक दूर्घटना हुनु अवश्य पनि राम्रो होइन तर जतिसुकै ब्यबस्थित, बिकसित देशमा पनि दूर्घटना भएकै हुन्छ, तर त्यहाँ हाम्रो देशमा जस्तो चालकलाई हातपात गर्ने, गाडी तोडफोड गर्ने, जलाउने काम् हुंदैन। किन भने त्यहां सबै कुरा नियम कानून् अनुसार हुन्छ। प्रत्येक सवारी साधनको अनिवार्य बीमा गरिएको हुन्छ र दूर्घटनाद्वारा भएको क्षती बीमा कम्पनीले ब्यहोर्दछ। हाम्रो देशमा प्रत्येक सवारी साधन लाई अनिवार्य बीमा गर्नु पर्ने भन्ने कानून् किन नबनेको होला?
सरकार, सवारी धनी र बीमा कम्पनीहरु कसैले यस बिषयमा कुनै सोच् राखेको छ जस्तो लाग्दैन। हाम्रा नेताहरु, उच्च ओहदाका ब्यक्तिहरु बिदेश् सयर त खुब् गर्छन, तर त्यहा के कस्तो पद्धती रहेछ भनेर सिक्ने कुनै कोशीस गर्दैनन्। एक पटक प्रदीप नेपालले अमेरीका घुमेर गए पछि, यहाका मानिसहरुको ब्यस्तता बारे, वहांको भतिजी पर्नेले एक् छाक खान खुवाउन नसकेको बारे यस्ता फजूल बिषयमा लेख छपाए। कम्तीमा यहांको ट्राफिक ब्यबस्थापन बारे लेखेको भए त हुन्थ्यो नि।
त्यहाँ नेपालका बीमा कम्पनीहरुमा पनि बीमा सम्बन्धी सोच नै गलत छ जस्तो लाग्छ। म नेपालमा हुंदा ट्राभल ब्यबसायमा प्रयोग गर्न एउटा सेकेन्ड ह्यान्ड गाडी किनेको थिएं र त्यसको बीमाको लागि मैले एभरेस्ट इन्स्योरेन्स कम्पनीमा सम्पर्क गरें। त्यंहाको बीमा एजेन्टले बडो गजक्क परेर भन्यो, "हामी पुरानो गाडीको इन्स्योरेन्स गर्दैनौं"। त्यसपछि मैले अर्को कम्पनीलाई सम्पर्क गरिन। सायद बीमा कम्पनीहरु के सोच्छन् भने पुराना गाडीहरुले बढी दूर्घटना गराउंछन् र बीमामा उनीहरुले धेरै पैसा तिर्नु पर्ने हुनसक्छ।
संसद काम् नपाएर बसिरहेको छ र देश भने कानूनको अभावमा अस्तब्यस्त छ। यदि संपुर्ण सवारी साधनहरु अनिवार्यरुपमा बिमीत हुन पर्ने भन्ने कानून् बनेमा, बीमा कम्पनीहरुको ब्यबसाय पनि राम्रो हुन्थ्यो, दूर्घटनाको क्षतीपूर्ती बीमा कम्पनीले दिने भएपछि चक्काजाम् पनि गर्नु पर्ने थिएन र सवारी धनीको पनि एक्कै चोटी २-३ लाख चुना लाग्ने थिएन।कि कसो हो?

चिनी र मट्टीतेल शहिदको बाटो

दशैं तिहार हुँदी हाम्रा गाममा चिनी र मट्टीतेल हजुरामाका कथामा देउता जस्ता हुन्थें -- झिमिक्क गर्दा अन्तर्ध्यान। साथि साथि भेटदा अभिबादन नै "ए चिनी ल्यायो त्यो पसलाँ" हुन्थ्यो। अचेल चिनी र मट्टीतेल गणतन्त्र र लोकतन्त्र नामले बिख्यात छन हाम्रो सुन्दर शान्त र बिशालमा। सुन्दर शान्त र बिशाल भन्न पनि अलि बिस्तारै -- सके सम्म मनमनै भन्नु पर्ला जस्तो लाग्न थाल्यो। खोला नदीमा बाढी आउँछ पानी आउँदैन। डाँडा पाखाका रुखहरुलाई बिदाई समारोहमा बन्चराले हाने देखी रित्ता डाँडा पैरोले घाईते छन। भाँडन र बेच्न अहिले सम्म नभ्याएका र नसकेका सुन्दरहरु बाँकि छन तर तिनको पनि बन्दोबस्तको तयारीमा जुटेकै होलान देशका स्वघोषित ठेकेदारहरु। शान्त त अब धुन धान नै छ --यो भन्दा शान्त त उही मशानमा मात्रै होला। त्यो पनि रहँदा बस्दा बनाउलान। आशा गर्ने ठाम प्रशस्तै छ। बिशाल चै झन फेरी कुन गँजडीले के सनकमा जोडदेको हो थाह छैन। एका तिर चिन अनि अर्को तिर भारत अनि हामी बिचाँ बिशाल रे --- भो की अब? हाम्रो सुन्दर शान्त बिशाल नेपालको न्वारन सप्तदले पण्डीतले अब लोकतान्त्रिक संघिय गणतन्त्र नेपाल नामले गरीदिने हल्ला चलेको पनि निक्कै भयो। त्यो हल्ला उही फुल देखार यहाँ भित्र छ चल्ला भनेको मात्रै हो कि त्यो देखाको फुल ओथारै नबस्या खाले हो बुझ्नु पर्यो भनेर साथिलाई फोन गर्दें हालसालै

"गणतन्त्र-लोकतन्त्र-संघिय शासन अरु के के हो आयो? कि साँढे र स्यालको कथा जस्तै हुँदैछ?"
उस्ले भन्यो "एउटा मन्चमा साँढे र स्यालको कथा पनि मन्चन हुँदैछ अरु मन्चहरुमा पनि बिभिन्न खाले नाटकहरु मन्चन हुन्छन सधैं जस्तो। पिडादायक मनोरन्जनको चलन छ अचेल तर पनि बुझिस गणतन्त्र त अब रणतन्त्र भयो नी" उस्ले भन्यो।

"के रणतन्त्र?" मैले सोधें।

के हुनु नी -- खाली बाझेर मर्छन। एका तिर निरिह तर हुकीमी लालमोहरिया संसद छ, अर्को तिर बोली सक्दा नसक्दै के बोल्या हो बिर्सिने कामरेडासनमा बिभुसित छन। अझ अर्को तिर एउटा खुट्टो आर्जेघाटाँ अर्को सिंहदरबाराँ तेर्साएर एउटा गुरुजी इन्तु न चिन्तु अब निकास खुल्दै छ भन्दै बर्बराउँछन। उनलाई त बरु इँजार खोल्दे देखुन निकासमा सजिलो हुन्थ्यो कि -- तर बिचरा गुरुजीलाई पनि मुस्किल छ। नचढ्नु बौलाहा हात्ति चढीहाले -- अब ओर्ल्यो की सिताराम भन्ने बुझ्या छन त्यसैले जे गरेर टिकिन्छ हौदामा त्यस्मै लाग्या छन। एक थरी कामरेडाधिसलाई पनि अस्ति "हात्ति चढ्ने हो कामरेड?" भनेर सोध्देछन कस्ले हो --ए! भैंमा न भाँडा भएर त्यो ढुङ्गेधारा छेउको भट्टीमा सिलाबरे कचौरा रित्याएसी हुन्थेनम हामी? हो त्यस्तै भएर दुई चार दिन तमास गरे कामरेडाधिसले।

मधेस परदेश जस्तै भएछ भन्थ्यो सोल्टी अस्ति जनकपुर गएर आए पछि।

अनि गणतन्त्र कैले आउला जस्तो छ त? मैले कुरा छोट्याउदै सोधें।

जम्मै बाझेर गणतन्त्र रणतन्त्र भै रछ अचेल। गणतन्त्र आए पनि नआएपनि रणतन्त्र त आयो आयो अब। अरु कसैले सकेनन बरु यही रणतन्त्र एउटा आएर जे भा पनि जनआन्दोलन को धर्म थाम्ने भो।

"त्यस्तो दंगा भै रन्छ त्यता जिबन बिमा गराई राख" मैले साथिलाई सल्लाह दिएँ पछि घर परिबारलाई मुस्किल नपरोस भनेर।

उस्ले भन्यो "आ-- के को जिबन बिमा? -- त्यस्तै पर्यो भने एउटा संघिय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र जिन्दाबाद -- प्रचन्डेस्वर जिन्दाबाद -- राजालाई फाँसी दे --मधेसको समस्या हल गर -- बाम एकता अमर रहोस -- भन्दै नारा लाउँदै ढुँगा मुढा गर्दिन्छु -- गोली हानी हाल्छ -- अनि त १० लाख त आयो आयो शहिद पनि हुन पाईन्छ। के को बिमा र सिमा? जिउँदो शहिदले निर्धक्क सुनायो।

कौडातन्त्र

हाम्रो गाम तिर अचेल दुइटा शब्दहरुको जगजगी छ। एउटा लोकतन्त्र अर्को गणतन्त्र। दुईटै शब्दका ठेक्का सातदलले लिएका छन।

भाराभुरी उमेरको कुरा हो--एक चोटी म घर छिमेकको ठुलो रुख पछाडी कौडा खेल्दै गर्या ठाममा पुग्या थें। त्यता बेला बेला जाने मेरो बानी बढ्दो थ्यो। त्यो कौडाको खेल प्रति मेरो आकर्षण थिएन बरु पैसा प्रति थ्यो। कौडा भल्ने खेलाडीको हातबाट भुईँमा पछारिनु अघि खेलाडीहरु तिया चौका छक्का यस्तै के के भन्दै कराउँथे अनि कौडा पछारिएर लडीबुडी गर्दा नगर्दै कैले मार्आ शब्दले कैले तिर तिर तिर शब्दले बाताबरण गुन्ज्यायमान हुन्थ्यो।

झिमिक्क गर्दा पैसाको कारोबार भैसक्या हुने। के भए मार्ने हो के भए तिर्ने मलाई केही थाह थिएन तर जित्ने सँग नोटको खात देखेर म दङ्ग पर्थे। एक दिन के चाड थ्यो कुन्नी मामाघर गाको थिएँ । टिका लाएर अलिकति पैसा देका थिए। त्यो पैसा लिएर त्यो कौडाको खालमा कैले पुगुँ जस्तो भाथ्यो आफुलाई।

घर आउना साथ पुगें त्यो रुख पछाडी। खेल चलेकै थ्यो। आफुलाई पैसा बढाउनु थ्यो तर के गरी थाह थिएन। टोलका कहलिएका बदमासदाईहरुको खेल थ्यो त्यो। बोलीको मात्रा नपुगे ज्यानले दु:ख पाउँथ्यो। हेर्दै थिएँ त्यो कौडा भल्नेले "के हेरीरा ए फुच्चे...च्याँखे राख्ने हो? भनेर सोध्यो। त्यो सोध्ने भक्तेदाई भनेको खुँखार थ्यो। उस्ले गस्तिमा आएका पुलिस कुटेर ढुट्टो पारेको धेरै भा थेन। त्यस्तो डेडली भक्तेदाईले सोधे पछि हैन भन्ने कुरा भएन। च्याँखे भन्या के हो त्यो पनि थाह थिएन। उनले "राख" भने पछि अघिको टिकाको रंग लाग्या दुई तिनटा नोट थिए सबै झिकें। शिबदाईले खोस्या झैं गरी "तियामा हो?" भने मैले "हो" भन्दें यत्तिकै। भक्तेदाईले भले कौडा। मार्आले खाल थर्कियो। झिमिक्क गर्दा अघि सम्म मेरो खल्तिमा सुरक्षित भाको पैसा त भक्तेदाईको हाताँ। दिक्क लाग्यो। "के भएर खायो दाई?" मैले आफ्नो पैसा गा भएर सोधें। खेलमा एक छिन सुनसान भो। पछि सबै हाँसे अनि भक्तेदाईले जित्या भएर होला अलि नरम सँगै भनें "त्यो तैले अहिले बुझ्दैनस।"

नेपालको लोकतन्त्र र गणतन्त्र अचेल त्यस्तै लाग्छ मलाई।

जय रक्तचन्दन, जय रक्तचन्दन तस्करी !!!!!

“रक्तचन्दन लैजान तिंकर नाका”

“प्रतिकिलो २०० सय रुपैया ज्यालामा करिब डेढ सय स्थानीयवासीलाई बोकाएर तिंकर पुर्‍याइएको एक भरियाले बताए । भरियालाई बोकाएको ज्याला मात्र २० लाख रुपैया“ तिरिएको थियो ।
सुनसेराबाट छाङ्रु हु“दै तिंकर पुग्न चार दिन लाग्छ । छाङ्रुमा पनि त्यो बेला चौतीस सुरक्षाकर्मी र वनको रेन्जर पोस्ट थियो । उक्त मार्ग हु“दै रक्तचन्दन ढुवानी गरी तिंकर पुर्‍याउन दर्ुर्ुइ साता लागेको ती भरियाले बताए । 'अत्यधिक जाडो बढेकाले ताक्लाकोट पुर्‍याउन सकिएन,' उनले भने- 'बाक्लो हिमपातका कारण तिंकरबाट फर्कियौं ।' उनका अनुसार रक्तचन्दन २ सय ६५ 'गेल' थियो । हरेक गेल ४०/५० किलोभन्दा बढी भएको अनुमान उनको छ ।“
कान्तिपुरमा मंगलवार प्रकाशित यो समाचार हेर्दा फेरी रक्तचन्दनमा ध्यान गयो। अहिले दार्चुलाबाट यो नयाँ बाटो हुँदै तिब्बत जान लागेको थाहा पाइयो। नेपालसँगको भारतको सिमामा बाक्लो रुप्मा सुरक्षा गार्ड तैनाथ हुँदा हुँदै र दार्चुला जस्तो नुन तेल किनेर ल्याउने मान्छेलाईपनि भारतीय पुलिसले सास्ती दिने ठाउँबाट अहिले रक्तचन्दन ओसारिनुको पछाडि भारत रक्तचन्दन बेच्न चाहन्छ र यस्को मुख्य बजार चाइना हो भन्ने कुरामा मलाई त शन्का रहेन।

कुनै बेला मैले साझाको रक्तचन्दन सँग सम्बन्धित पोस्टमा लेखेको कुरो फेरी पनि सान्दर्भिक होला:
“CITES (the Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora) भन्ने सम्झौता अन्तर्गत enlisted बस्तुहरुको बेच बिखन गर्नु गैर कानुनी हुने हुँदा भारत र नेपाल जस्ता CITES लाई अनुमोदन गरेका देशहरुले यस्ता बस्तुको ब्यापार र ओसार पसारमा प्रतिबन्ध लगाउनु पर्दछ। त्यसैले भारत चाहेर वा नचाहेर पनि यो बस्तुको ब्यापार गर्न सक्दैन। हुन सक्छ रक्तचन्दनको तस्करीलाई भारतले पूर्ण रुपमा सहयोग गर्दछ, नत्र तमिलनाडुको जङ्गलबाट हजारौ टन नेपालको राजधानी सम्म नियमित रुपमा आइपुग्दा सम्म पनि कुनै माइकालालले नरोक्नु एउटा सन्योग मात्र हुन सक्दैन। तसर्थ भारतले सजिलो रुपमा नेपालको भुभाग प्रयोग गरेर यस्को अपर्त्यक्ष ब्यापारमा जोड दिरहेको छ भन्ने कुरा नपत्याउने पर्ने आधार छैन । नत्र भारतले चाह्यो भने हाम्रा प्रधान मन्त्री लगायत सबै नेताहरु बनेपामा गएर आँफै रक्तचन्दन समाउन धर्ना दिएर बस्छन, सधैं हामीले उनिहरुको चालचलन बाट देखेकै हो ।“

मेरो भन्नुको आशय थियो देशमा पैसो आउछ भने भारतको रक्तचन्दन चाइना पठाउदा नेपाललाई केही हानी हुँदैन।

जे भये पनि कान्तिपुरको यो समाचारले भने मलाई खुशी तुल्यायो।
माओवादी द्वन्दले जर्जर पारेको गाउबाट गाबिसका अध्यक्ष समेत भारी बोक्न भारतीय भुमीमा शहरका गल्लीहरुमा रात गुजार्न बिवश भएका हाम्रा पश्चिम नेपालका दाजु भाईहरुले आफ्नै गाउमा काठको टुक्रो बोकेर मात्र हजारौ रुपैयाँ आम्दानी गर्नु पक्कै पनि खुशी लाग्दो कुरा हो।

२६५ गोलले समेत गाउमा २० लाख रुपैयाँ भित्र्याउन सक्छ त्यो पनि केही दिनमा भने तेत्रो काम त सरकार, NGO ब्यबसायीहरु, ग्रामीण ब्यापार आदीले दिने योगदान भन्दा बढी भएन र??

त्यसैले रक्तचन्दन तस्करीलाई प्रोत्साहन दिउ, गाडीमा होइन भरिया मार्फत बोकएर लैजाउं, कसैको नुन खाएका YCL तेसै चुप लाग्छन, सच्चा YCL आँफै भरिया मिलाउन हिड्छन !!

YCL किन रक्तचन्दन समाउन हिड्छ भन्ने कुरा कही हाम्रो उत्तर तिरको छिमेकीको बफादार बन्न त होइन जस्तो शन्का लाग्न लाग्यो, नत्र IUCN र CITES भन्ने कुरो त यि बबुरा हरुलाई के मत्लब। पक्कै पनि उत्तरका काम्रेड हरुले एसो गुहार मागे पैसो बाहिर गयो भनेर अनी हाम्रा काम्रेडहरुलाई पनि बफादारी देखौने मौका पनि यहाँ भन्दा अरु कहिले मिल्थ्यो।

जे भये पनि मलाई चाँही चामल को दाना देख्न गार्हो हुने ठाउका हाम्रा दाजु भाई हरुले अहिले हजार रुपैयाँ दरका नोठ गन्न पाये भन्ने सुन्दा खुशी लागेको छ।

जय रक्तचन्दन, जय रक्तचन्दन तस्करी !!!!!

के भारतले चाहे मधेशी समस्या एक् मिनेटमा समाधान हुन्छ?

बिभिन्न गुट, समुह बनाएर लडिरहेका, आन्दोलनरत रहेका मधेशी नेताहरुको केही समय पहिले भारतको पटनामा जमघट भएको र त्यसमा भारतीय बिदेशमन्त्रालयका नर्थ ब्लक हेर्ने प्रितीशरणको सेमत उपस्थिती रहेको पढ्न पाईएको थियो। केही महिना पहिले मधेशको मुद्धाहरुमा सबै जसो पार्टीका मधेशी सांसदहरु एकढिक्का भएका थिए। अहिले सरकारको बहालवाला मन्त्री महन्थ ठाकुर लगायत केही सांसदहरुको सांसद तथा आ-आफ्न पार्टीको पदबाट राजीनामा दिएपछी नेपाली राजनीतिमा अनेक शंका उपशंका छाएको छ।भारतले गिरिजा बाबूलाई तत्कालै नेपालमा गणतन्त्र घोषणा गर्न भनेको र सोही कारणले गिरिजा बाबूले नेपालको रास्ट्रियता खतरामा परेको कुरा गर्नु भएको भन्ने सुनिएको थियो। वहांले त्यसो गर्न नमानेपछि भारतले गिरिजा बाबूलाई मन पराउन छोडेको भन्ने कुरो आयो।बिरगन्ज स्थित भारतीय वाणिज्यदूताबासले मधेशी आन्दोलनलाई चर्काउन पैसा, हातहतियार पनि बांडिरहेको भन्ने कुरो पनि सुनिएको थियो। केही समय पहिले गिरिजा बाबूले प्वाक्क बोलिदिनु भयो, भारतले चाहेमा मधेशी समस्याको समधान एक् मिनेटमा हुन्छ भनेर। तर कुरो यत्तिकैमा सकिन्छ त? अहिले केही मधेशी सांसदहरुले राजीनामा दिएर नया पार्टी खोल्न लागिरहेका छन् र यसलाई पनि भारतीय इशारामा भैरहेको भन्ने भनिएको छ। प्रत्येक घटना परिघटनामा हामी खाली अर्कैको भूमिका देख्छौं र समस्याको जड के हो भन्ने तिर कहिले लाग्दैनौं।हामी कहिले दरबारको हात देख्छौं, कहिले भारतको, कहिले अमेरिकाको।
हालै अशान्त देशका शान्ती मन्त्रीज्यूले भाषण ठोक्नु भयो, तराईको समस्यामा भारत र दरबारको षडयन्त्र भनेर। अवस्य पनि क्षेत्रीय दादागिरी गरिरहेको भारत जहिले पनि धमिलो पानीमा माछ मार्ने ताकमा रहन्छ, दरबारपनि त्यही ताकमा रहन्छ, तर पानी धमिलो पार्ने त हामी नै हैनौं र?समस्याको कारणतिर नजाने, समस्याको पहल् गर्न नखोज्ने अनि अपजसजति भारत र दरबार तिर सरक्क थोपरेर आफू पानी माथिको ओभानो हुने?
मधेशी समुदायलाई जहिले पनि पहाडिय बर्गबाट हेयको द्रिष्टीले हेरिएको कुरा सांचो हो।टोकरीमा तरकारी बोकेर बेच्न आउने, हाम्रो कपाल काट्ने-दाह्री बनाउने, पुराना-कागज-खाली शीशी जम्मा गर्ने कर्मठ मधेशी दाजुभाईलाई हामीले कहिले नेपाली ठान्यौं? यिनीहरुलाई छोडिदिनुस्, पढेलेखेका, ठूला पदमा पुगेकासमेतलाई हामी गन्दैनौं। वास्तवमा भन्ने हो भने मधेशी समुदायलाई हामी पहाडीयाहरुले जहिले पनि दोस्रो दर्जाको नागरीकको रुपमा ब्यबहार गरिरहेका छौं। राजनैतीक पार्टीहरुले मधेशी समुदायको उत्थान, स्वाभिमान, राज्यको सबै तहमा समान अवसर र प्रतिनिधित्वको कुरा त गरे, तर कहिले गम्भीर रुपमा लिएर सो सम्बन्धी नीति, नियम बनाएर लागू गर्ने काम् गरेनन्। खाली चुनावका नारा मात्र बनाए। जब मधेशीहरु संघिय स्वसाशन अनि बढी अधिकारका कुरा लिएर जुर्मुराउन थाले, अनि त्यसमा दरबारको हात देख्नु, भारतीय हात देख्नु थूलो बिडम्बना हो।
जातीय स्वायत्तता, संघिय शासन जस्ता कुराहरु आफै अघि सार्ने माओबादी नेताले समेत तराइमा "नेपाली सेना" र "माओबादी सेना" संयुक्तरुपमा परिचालन गर्ने कुरा गर्नु दु:ख लाग्दो कुरो हो। त्यत्रा संघीय राज्यहरु भएका भएका भारत र अमेरीकाहरुमा कुनै बिखन्डन भएको छैन, तर नेपाललाई संघिय शासन प्रणालीमा लैजांदा नेपाल् टुक्रिन्छ भन्नु अचम्म लाग्दो कुरो हो।ठाकुर, त्रिपाठी, शुक्ला, यादवहरुले आ-आफ्ना पार्टी छोडेर नया पार्टी गठन गर्न लागेको कुरालाई हामीले सहज रुपमा लिन पर्छ र वहांहरुलाई भारतीय गोटीको रुपमा कदापी लिन हुन्न।म त यसमा सकारात्मक पक्ष नै देख्छु। देशका प्रमुख पार्टीहरुका खारिएका नेताहरु भएको कारणले वहांहरुले तराईमा बिभिन्न, गुट, उपगुटमा बिभक्त भै, हिंसाजन्य,प्रिथकताबादी आन्दोलनमा लागेकाहरुलाई वहांहरुले एकजुट पार्न सक्नुहुन्छ र हिंसाको बाटोमा लागेका हरुलाई शान्तीपुर्णा बाटोमा ल्याउन सक्नु हुन्छ।ठाकुर-त्रिपाठीहरुलाई नेपाली रास्ट्रियता, कुनै कोइराला-नेपालहरुलाई भन्दा कम् छ जस्तो लाग्दैन।मधेशको आन्दोलन भनेको नेपालको आन्दोलन हो र यसमा भारतीय संलग्नता कदापी हुनुहुन्न। नेपाल सरकारले पनि भारतले चाहे यो समस्या टुंगिन्छ भनी आफू चांहि अकर्मन्य भएर बस्न मिल्दैन। पहिला हामीले आफ्नो आंङको भैंसी देखौं अनि मात्र अर्काको टाउकाको जुम्राको कुरा गरौं।

नम्बर ७६

एकलव्य


हामी

नाप हुन्छ चाप हुन्छ समयको आफ्नै गति
पुण्य हुन्छ पाप हुन्छ मनुजको आफ्नै मति
दुख हुन्छ सुख हुन्छ जीवनको यही नियति
हात दिन्छन गोडा तान्छन आफन्तको यो प्रवृत्ति।

हेर्दै हाँस्नु पनि हुन्न जालझेलको बात लाग्छ
सभ्य भयो मनुज तर आडम्बरको साथ माग्छ
नजानेर हैन उस्ले , जानी जानी गल्ति गर्छ
सबै उसलाई चाहिन्छ नै, र त आफ्नै पेट भर्छ ॥

उन्मादको दम्भ पिउँदै , मद-मस्तिको नाच नाच्छ,
आफन्तिको पिठ टेक्दै उँभो उँभो लाग्छ, चढ्छ
बढ्छ , चढ्छ , एकदिन विश्रान्तिको थला पर्दा
सोच्दैन कहिलै पनि चाहिएला को मर्दा पर्दा ?

जति मान्छे जान्ने बन्यो, उति उस्को पतन किन?
मानवता छिन्न भिन्न, ‘मै खाऊँ’को राज किन ?
हिजो जस्तो आज छैन, अझै खराब आउने दिन
सल्किएको आगो सरि, फैलिरा’छ छिन छिन

सपनी त रमाइलो , कति फरक ? विपनीमा
सोचले कहिले के नै हुन्थ्यो ? झसङ्ग छु बिहानीमा
ब्यूँझँदाको अर्कै संसार तीखा लामा काँडा घोच्ने
बैरंगी यो चिठी सरि , नियतिको आयू भोग्ने ॥

कति राम्रो हुन्थ्यो होला सबै खुशी नाच्न पाए !
विपत्ति र पीडा नभै हाँस खेलमा नै बाँच्न पाए
हातमा हात समाउँदै प्रगतिपथ नाप्न पाए
जीवन जिउँदै जिन्दगिको मधुर गीत छर्न पाए॥

प्रसान्तको महगो कर्न्र्सट सोनीको लागि सुनको फुल दिने कुखुरा

इन्डेयन आइडल भए पछि प्रसान्त तामागंलाई भ्याइ नभ्याइ छ ।यसै क्रममा उनले भारत नेपाल अमेरिका लगायत विभिन्न देशको कर्न्र्सट टुरमा रहेका छन । आउदो जनवरीमा लन्डनमा स्टेज सो गर्दै छन । ५ र ७ गरि दुइ सो को तयारीमा रहेको सो कार्यक्रमको टिकट दर सवै भन्दा कम १८ पाउण्ड रहेको छ । उक्त टिकत गेटमा लिदा २२ पाउण्ड रहने छ । यदापी अर्को विशेष टिकट ३० पाउण्ड रहेको जनार्इएको छ ।

सधै सोनी टिभी को सुरक्षा धेरा भित्र रहेका तामागं अहिले स्वयम सोनी टिभीको लागि समेत सुनको फुल दिने कुखुरा सावित भएका छन । यति महगो टिकेट किन्दा समेत प्रसान्तसगं फोटो खिचाउन इच्छुक हुने उनको फयानले सो अवसर नपाएको अमेरिकाका दर्शकले आरोप लगाएका थिए ।


प्रसान्तको कार्यक्रम आयोजनाको लागि आयोजकले निकै ठुलो रकम तिर्न परेको जनाएको छ । इडिया देखि कार्यक्रम स्थल सम्म ल्याइ कार्यक्रम सम्पन्न गर्दा सम्म भि भि आइ पी सेवा दिनु पर्ने जनायो । उनको सवै कार्यक्रम सोनी कम्पनीले गर्ने गरेको छ । यसरी ठुलो रकम दर्शक ले प्रसान्तको लागि तिरे पनि प्रसान्तले त्यसको कति अशं पाउछन त्यो भने थाह हुन सकेन ।

सक्यो भने भारतले मलाई हटाउँछ

यो समाचार अलि पुरानो भैसक्यो, अनि अत्यन्त संवेदनशील हुदां हुदैं पनि केही कारणले ओझेलमा पर्‍यो ।

प्रसंग हाम्रा देशका राष्ट्र प्रमुख समेत रहेका प्रधानमन्त्रीको यौटा वक्तव्यको हो । त्यसो त हाम्रा नेताहरुको वक्तव्य र भाषणको जिम्मा उनिहरु स्वयंले पनि कहिल्यै लिदैनन् र आज बोलेको कुराको भोलिपल्ट ठाडो खण्डन वा बिरोध गर्न कहिल्यै पछि पर्दैनन् ।

हाम्रा नैतीकताहिन नेताकोलागी यो कुनै नौलो कुरा हुदैंन, अझ हामिकहाँ त बोली सकेको कुरा “फिर्ता लिने” सुबिधा पनि उपलब्ध छ, त्यसैले न त नेताहरु सोच बिचार गरी बोल्छन न त जनताहरुनै त्यसलाई मनन गरेर सुन्छन् ।

तर केहि समय अघी प्रधानमन्त्रीबाट अभिव्यक्त केहि वाक्याशहरुले भने कुनै पनि स्वतन्त्र नेपालीको स्वाभिमानमा पक्कै धक्का लाग्छ ।

जनआस्था मा प्रकाशीत उक्त समाचार अनलाईनमा हेर्न यहाँ किल्क गर्नुहोस ।

समष्टिमा खबर यस्तो छ :

बालुवाटारमा आफ्ना निजी सचिवहरु, डाक्टरहरु र अरु पारिवारिक सदस्यहरुसमेत रहेको जमघटमा कोइरालाले भारतले आफूलाई विश्वास गर्न छाडी एमाले महासचिव माधवकुमार नेपाललाई विश्वास गर्न थालेको बताउनुभएछ ।

साथै उहाले अझ प्रष्ट पार्दै “मलाई अब भारतले उसले भनेको नमान्ने लिष्टमा राखिसक्यो” अनि अन्तमा “सक्यो भने भारतले मलाई हटाउँछ” समेत भन्नुभएछ

यसो त नेपालको राजनीतिमा भारतको प्रतक्ष हस्तक्षप र दबदबा रहेको कुरा कसेमा छिपेको छैन र यसै ब्लगमा समेत यो ब्लगरले यसबारेमा यौटा सानो ब्लग लेखीसकेको छ ।

सायद प्रधानमन्त्रीले आफूलाई एकदम हक्की वा खुला छु भन्ने देखाउन सो कुरा बताउनु भयो होला तर यो बक्तव्यले हाम्रा प्रधानमन्त्री खुला हैन हालसम्म भारतकै ईशारामा नाचीरहेको प्रष्ट पारेको छ।

कुरा एकदमै सरल छ उहाँकै शब्दमा भन्ने हो भने पनि : “मलाई अब भारतले उसले भनेको नमान्ने लिष्टमा राखिसक्यो”, मतलब यसभन्दा अघी सम्म वहाँ पनि “भारतले भनेको मान्ने हरुको लिष्टमा हुनुहुन्थ्यो” ।

यौटा स्वतन्त्र देशका प्रधानमन्त्री अर्को यौटा “धम्मरधुस” देशले भनेको मान्ने लिष्टमा हुनुले के देखाउँछ त ? । भन्नै लाज लाग्ने र सोच्दै ग्लानि हुने । देशको प्रधानमन्त्रीको त यो हविगत छ भने हामीले कसरी आफूलाई स्वतन्त्र राष्ट्रको सार्बभौमसम्पन्न नागरीक भन्ने ।

“सक्यो भने भारतले मलाई हटाउँछ” भन्ने अन्तिम वाक्य पढदा कुनै पनि स्वाभिमानी नेपालीको शिर निहुरिएको हुनुपर्छ ।

वालीग मताधिकारको आधारमा देशको नेता र राष्ट्र प्रमुख समेत चुन्न पाउने नेपालीको जनताको सार्बभौमीक अधिकारको ठाडो खील्ली उडाउने यो वाक्यले हाम्रो नागरीक अधीकार के छ हैन हाम्रो अस्तित्वनै के छ भन्ने प्रश्न चिन्ह खडा गरेको छ ।

नेपालको प्रधानमन्त्री भारतले हटाउने वा थमाउने गर्छ भने हामि को त? प्रधानमन्त्री स्वयं कठपुतली भए जनता झन के त?

“सक्यो भने भारतले मलाई हटाउँछ” भन्ने प्रधानमन्त्रीको अभिव्यक्ती पक्कै पनि त्यसै आएको छैन, पक्कै पनि यस भन्दा पहिले त्यस्तो खेल धेरै चोटि भैसकेको होला र हाम्रा प्रधानमन्त्री पनि कैयौ पटक त्यसमा खेलाडिको रुपमा सामेल भैसक्नु भएको होला। भनिन्छ नि सर्पले मात्रै सर्पका खुट्टा देख्छन, यो खेलमा धेरे पारगंत भएकाले मात्रै प्रधानमन्त्रीले त्यस्तो सम्भाब्य “भविश्यवाणी” गर्नु भएको होला ।

जे होस सम्पूर्ण नेपालीले थाहा पाएर पनि थाहा नपाएझै गरि बसेको यौटा कटू यथार्थको प्रधानमन्त्री स्वयंले पुष्टी गरीदिनु भएको छ । यसकालागी वहालाई “धन्यवाद्” दिनै पर्छ । अबका दिनमा कसैले हाम्रो सरकार भारतले बनाउँछ र बिघटन गर्छ भन्नेमा कुनै भ्रम नपाले हुन्छ ।

अन्तमा प्रधानमन्त्रीलाई यौटा आग्रह पनि । उमेरको उत्तरार्धमा पुगी यो अबस्थामा आउँदा तपाई के कति कारणले “भारतले भनेको नमान्ने लिष्टमा” पर्नु भयो त्यो त मलाई थाहा छैन तर तपाई आफ्नो स्वार्थको त्याग गरेर साँच्चै र सधैकालागी “भारतले भनेको नमान्ने लिष्टमा ” बस्न सक्नु भयो भने जिवनको उत्तरार्धमा यो पक्कै पनि यौटा सम्मानजनक र आदर योग्य काम हुनेछ ।

बन्द गर टिउसनहरु

हेल्लो, दाई बोल्नुभाको, उता बाट आवाज आयो बहिनीको। हो म नेपलियन, मैले उत्तर फर्काए, निकैबेर भला कुसारी भयो । केही बेर को गन्थन पछी टिउसन जान ढिला हुन्छ ऐले राख्छु भन्दै थीइ, मैले सोधिहाले, "होइन Mastersमा पनि टुयुसन् पढ्छन् र ? मेरो छ्यौमा बसेका T.U पढेका एक जना दाइ बोली हाले, Mastersमा त पढ्छन् टिउसन। म त वाल्ल परे। एकै छिन आफ्नो मास्टर्स् पढ्दा ल्याबमा सुतेको याद आयो। दिमाग त हो, यसको बेगलाइ कस्ले रोक्ने , गाउको पनि याद आयो। S.L.C ताका ट्युस्न पढ्नेको लहर नै हुन्थ्यो। घरमा त कर गर्दै थिए, मलाइ ट्युसन जानै मन लागेन, घरमै बसेर पढ्न थाले।एक दुइ दिन पो आराम सग पढ्न पाइयो त्यस पछि त घरको डिउटि सुरु भैहल्यो नि। अली अली काम् धेरै पढाइ, यसरी नै बित्थे ति दिनहरु। बिहान पराल, दिउसो कुडो, अनी फेरी पराल, बेला बेलामा गोबर सोहोर्ने, येस्तै थियो मेरो पढाइ पछिको रुटिन।प्राय काम घर वरिपरि भए पनि पानी लिन भने १५-२० मिनेट खर्चिनु पर्थ्यो। हिउदको समय, सुकेको पधेरो, पानि भर्न भने बिजोग नै थियो।मेरो भन्दा भन्दा कन्त बिजोग त उमा दिदीको थियो। बिहानै ७ बजे जान्थिन । गणित र अङ्रेजीको टिउसन पढेर भात भेटाउन आउदा चाँही दिउसोको एक नै बज्थ्यो। उकालो बाटो, भोको पेट, पढाइको बोझ, सबैलाइ सितलो पार्थिन चितेपानी पधेराको पानीले। माघको परिक्षा, आसारमा रिजल्ट, बाढीले कसैको माया गरेन। गाउमा S.L.C दिने १७ जना मद्दे १३ जना पुन अर्को साल कुर्नु पर्ने भयो। उमा दिदीको भोक, तिर्खा,दुख सबै बगरमा परिणत भयो। हाम्रो घरमा खुशी,उनको घरमा दुख, एक किसिमको नरमाइलो थियो त्यो क्षण। फेल हुनेहरु अर्को साल कुर्नु बाहेक केही उपाए थिएन।तर गाउमा फेल हुनु समान्य नै थियो। ४-५ पटक् S.L.C दिने थुप्रै थिए।

अहिले आएर सोच्छु, कस्तो परिक्षा होला फेल मात्रै हुने ? कमजोरी त चारै तिर बाट भाको होला । तर नियमित पढाइ पछी समय र पैसा खर्चिदा पनि हाता लाग्यो सुन्य हुनु, बिधार्थीलाइ चाही ठुलो अन्याय भएकै हो। परिक्षामा तगडा, कम्जोर सबै खाले हुन्छन तर ट्युसनको जलपले परिक्षा उतार्नु प्रमाण पत्र बोकेका बेरोज्गार जन्माउनु मात्र हो कि जस्तो लाग्छ।पढ्ने, पढाउने तरिकामा सम्सोधन गरेर कम्जोर र तगडा बिधार्थिबिच् समायोजन गराउदै सबैले बुझ्ने,बुझाउने र कम्लाग्ने गतिलो शिक्षा दिदा कसो होला?

माओबादीहरुलाई सिद्ध्याई दिऊँ न त, सकिन्छ?

यहाँ ब्लग लेख्ने लगभग सबै साथीहरु माओबादीहरुलाई मन पराउनु हुन्न र चर्को आलोचना गर्नु हुन्छ। मेरा लगभग सबै साथीहरु पनि माओबादी बिरोधी छन र म आँफै पनि माओबादीको समर्थक् वा उनीहरु प्रति समर्थक वा सहानुभूती राख्ने मान्छे होइन।माओबादका बितेका १२ बर्षको युद्धमा नेपाल र नेपालीहरुले जती दु:ख पाए, त्यसको पीडा अरुलाई भन्दा मलाई पक्कै कम छैन। एउटी सात बर्षीय बालिकालाई बस भित्र जलायर मारिएको,क्रियापुत्रीहरुलाई क्रिया बसिरहेकै ठाँउमा गोली हानिएको,एक् शिक्षकलाई हात बांधेर निर्मम् हत्या गरिएको, चितवनको माडीमा चालिसौं निर्दोष जनतालाई खरानी पारिएको, यस्ता घटनाहरुको जति नै आलोचना गरे पनि कम् हुन्छ। हजारौं, लाखौ मानिसहरु प्रभावित भए, बिस्थापित भए, आफन्त, नातागोताहरु गुमाए। देश एउटा असफल् राष्ट्र तिर उन्मुख भयो। उध्योग धन्दा, उत्पादन बिकास कार्यहरुहरु ठप्प भए।माओबादी युद्धबाट देशलाई मुक्त तुल्याउन अनेक उध्यम गरियो। राजाद्वारा प्रत्यक्ष शासन थालिनु पुर्ब पनि सन्कटकाल घोषणा गरी सेना परिचालन भएकै हो। वार्ता पनि गरे। भएन, दलहरु असफल् भए, म अब आफै अघि सर्छु भनेर राजा स्वयंले शासन हातमा लिएर माओबादीहरुको युद्ध दबाउन पनि कोशीस् गरे र राजा पनि असफल् भए। यस्तो अवस्था रह्यो, न माओबादीले युद्ध जितेर सत्तामा पुग्न सक्थ्यो न सरकार उनीहरुलाई तह लगाउन सक्थ्यो, अर्थात देश एउटा अनिस्चितताको शिकार बन्यो। यो सबैले देखेको भोगेको कुरा हो। माओबादीलाई युद्ध रोकी शान्तीपुर्ण राजनीतिमा आउन रास्ट्रिय, अन्तरष्ट्रिय दबाब बढ्दै गयो र उनीहरु पनि सायद् युद्धबाट दिक्क भए।दलहरुले पनि तपाईहरुले चाहेको कुरो शान्तीपुर्ण रुपमा नै प्राप्त हुन्छ, हतियार् बिसाउनुस् भनेर आश्वस्त पारे र फलस्वरुप् दिल्लीमा १२ बूंदे सहमती भयो। र राजशाही शासन् ढल्यो, शान्ती सम्झौतामा हस्ताक्षर् भयो, माओबादीहरु संसदमा आए, सरकार बन्यो, अन्तरीम् सम्बिधान् जारी भयो र एक् प्रकारले देशले अब एउटा गति लिन्छ कि भन्ने भयो तर अहिले फेरि अन्धकारको कालो बादल् फैलिराखेको छ। दलहरुबिच् परस्परमा अविश्वास बढ्दैन् गैरहेको छ। अहिले स्थिति यस्तो हुंदैछ, माओबादीहरुको चर्को आलोचना हुंदैछ। माओबादीहरु दरबारबाट परिचालित, संबिधान सभा बिरोधी आदिको रुपमा उनीहरुलाई चित्रित गरिदैछ। सुजाताहरु जस्ता माओबादी सहभागी नभए पनि चुनाव हुन पर्छ भन्न थालेका छन् र सबै भन्दा माओबादीका उग्र बिरोधमा चरम भ्रस्टाचारी खुम बहादुर, गोविन्द राज जोशी, गच्चदारहरु जस्तो लागेकाछन् र नेका नेत्रित्वलाई माओबादीसंग "नझुक्न" अर्थात सहमतीमा नआउन दबाब दिईरहेका छन्। माओबादीहरुलाई शान्ति प्रक्रियामा ल्याउन प्रभावकारी भूमीका खेल्ने क्रि प्र सिटौलाको राजीनामा मागिन्छ। भोली माओबादीहरु फेरि जंगल् पसे भने के हुन्छ भन्ने कुरो को हेक्का यिनीहरुलाई छैन।माओबादीको क्रियाकलाप गलत भैरहेको छ र जरुर आलोचना गर्नै पर्छ तर आलोचनाको हद् त्यति हुनुहुंदैन जसले उनीहरुलाई निरास तुल्याओस र फेरि जंगल् लखेटोस।माओबादीहरुको सबै माग पुरा गरेर लम्पसार पर्नु पर्छ भन्ने पनि छैन, त्यसको लागि ब्यापक वार्ता, सहमतीको प्रयास र नागरिक समाज, बुद्धीजीविहरुको प्रयोग् गरेर दबाब परिचालन् गर्नु पर्छ र माओबादीलाई मनाउन पर्छ।
होइन माओबादी बिल्कुलै गलत हुन, यिनीहरु कहिले शान्ती प्रक्रियामा आउदै आंदैनन् र यिनीहरुलाई बिश्वास गर्न सकिदैन भन्ने हो भने त्यसको ओखती के हो त? यिनीहरुलाई निमिट्यान्न पारिदिऊँ न त, सकिन्छ? होइन सकिन्न भन्ने हो भने माओबादीलाई शान्ती प्रक्रियाबाट बिच्काउने काम किन गर्ने? किन एकतमासले उनीहरुको बिरोध् मात्र गरिरहने?
यदि हामीलाई शान्ती चाहीएको छ भने, बिरोधको भाषा बोल्न छोडेर सहमतीको भाषा बोलौ।समस्याको होइन समाधानको भाषा बोलौ। खाली घ्रीणा, द्वेष र बिग्रह मच्चाउने भाषा नबोलौं। सकिदैन, बोल्दै नबोलौं।

खास्टो ओढेको बिरालोले म्याऊ गर्‍यो कामरेड

एकपल्ट सुन्ने गरिन्थ्यो माओवादीका नेताहरू निर्मलनिवाससंग अनन्य सम्बन्धमा छन् । यो कुराको आरोप रामचन्द्र पौडेलदेखि रविन्द्र श्रेष्ठ सम्मले भनि नै रहेका थिए र छन् । राजा विरन्द्रसंगको माओवादीको कार्यगत एकताको रट माओवादी स्वयंले गर्व गरिरहको विषय नै हो । एकताका दरबारको कालो भेडा मानिएर दरबारबाट मिल्काइएका धिरेन्द्र शाह र चिठ्टी आदानप्रदानको रहस्य पनि माओवादीले आँफै खोलेका हुन् । उनीहरूले जाजाजानी हामी दरबारको नजिक छौँ है भन्दै अरूलाई आफ्नो ठूलोपन देखाउन यसो गरे कि उनीहरूका नेताको लरबरे जिब्रोले गति छाडेर यसो बएको थियो तिनैले जानून , तर यस्तै घटना मार्फत माओवादीबारेमा बुझ्न चाहने मान्छेहरूले धेरै कुरा बुझ्न पाएकै हुन । अतिवादीहरू कहीँ न कहीँ गएर गति छाड्दै एक ठाउँमा थुप्रिन्छन बुझियो । फ्याउराहरू ब्वाँसाको छाल ओढेर आएपनि र जति संगठित र हिंस्रक बने पनि एकमुष्ट आकासतर्फ फर्केर हुण्डरी रुन्छन् रुन्छन् , बेला आएपछि । अहिले त्यही भएको छ ।
तर माओवादीको गनतन्त्रे कट्टू छर्लङ्ग देखिने गरी फुस्के पनि , तिनले संसदबाट गणतन्त्र घोषणा नहुञ्जेल संविधानसभाको चुनाब हुन दिन्नौँ भनिरहेनछन् । किनभने थोरै बुझकीहरूले यो कुराको माओवादी नियत बुझे पनि तिनीहरूको आफ्नै मगज धोइएको झुण्डलाई ‘ हामी जस्तो गणतन्त्रवादी कोही छैन, यो त हामीलाई फँसाउने दुश्मनहरूको चाला हो’ भन्दै कुतर्कले मगज फेरि धुन गाह्रो पर्ने कुरो नै छैन । अर्को तर्फ बहुसंख्यक जनतालाई पनि यो माओवादीको चाल त्यति छर्लङ्ग नदेखिन सक्छ किनभने संचार र सूचनाको पहूँच त्यहाँ सर्वसुलभ छैन । माओवादीलाई राम्ररी थाहा छ , यो अहिलेको संसद संसद नभएर एउटा सर्वपक्षिय भेला हो र यो भेलाले केही गर्न सक्दै सक्दैन । जति ठूला निर्णय लिए पनि यो भेलारूपी मेलाले गर्ने गणतन्त्रको घोषणालाई संसारका कुनै मुलुकले वैध रूपमा स्वीकार गर्ने कुरा हुनेछैन भन्ने कुरामा उनीहरू ढुक्क छन् । यसैले संसदबाट गणतन्त्र घोषणा हुनैपर्छ नत्र संविधानसभा हुन दिन्नौँ भन्ने उनीहरूको जिरहरूपी ढुङ्गाले दुईटा चरा एकैचोटी मार्न तल्लीन थियो माओवादी । यसरी बाह्य रूपमा ऊ घोर गणतन्त्रवादी बनेको छ र त्यो भ्रम अनपढ जनता र दिमाग धोइएका कार्यकर्ता बीच बाँड्न सफल छ एकातिर भने अर्कोतर्फ संविधानसभाको निर्वाचन कदापि हुनै नदिने र यही एक्लो वैध माध्यमबाट गणतन्त्रमा जाने विश्वमान्य वैधानिक मार्गमा एम्बुस थापेर ऊ राजतन्त्रको बलीयो रक्षाकवच बन्ने गहन अभिभारामा जुटेको जुटै छ ।
तैपनि मान्छेले बुझेको तर भन्न गाह्रो मानिरहेको यो कटुसत्यको कट्टु खोलिदिएर कामरेड प्रचण्डले लाज ढाक्न सकेनन् , थै थै कामरेड । खास्टो ओढेको बिरालोले म्याउ गरी छाड्यो चित्र बहादुर कामरेड !

राजावादी र माउवादी हाइ हाई गणतन्त्रवादीलाई वाइ वाई

राहुल भाइको लेखमा "माउवादी" सधै गणतन्त्र विरोधी एव राजावादीको नजिकको भनि पढेकै हु । मेरो व्यक्तिगत विचार पनि माउवादी दरवारवाट जन्माइएको सन्तान हो भन्ने थियो । इतिहासमा उग्र कम्युनिष्टको खोल ओढेकाहरुले राजदरवार प्रति देखाएको वफादारीलाई नेपालीले जानेका नै हुन । पिताको शोक परेको वेलामा पनि माकुनेलाई पदको लोभ थिएन भन्ने कुरा अव पुरानो रहेन । दरवार हत्या काण्डमा माउवादीले सहयोग गरेका आरोप लागेका नै हुन । नया राजालाई कम्युनिष्ट नेताले दाम चढाइका नै हुन ।

०४६ सालको जन आन्दोलन सफल भएको आम सभामा गिरिजा वावुले पंचको पनि जित भनेको कुरालाइ लिएर सभामा हंगामा भएको थियो । पुन गिरिजा वावुले सेरोमेनियल किगको कुरा ल्याउदा देश हल्लियो । कार्यगत एकता र शान्ती प्रकृयाको लागि मुल धारमा माउवादीलाई ल्याए भनि कांग्रेसले गर्व गर्नु निर्रथक छ। किनकी यो त माउवादीको गन्तव्य नै थियो । जंगलमा लडाकु धेरै दिन टिक्न नसक्ने अवस्था र ठुलो योजनालाई सतहमा ल्याउन यो शान्तीको कुरा अगाडी ल्याउने पर्ुव निधारित कार्यतालिका नै हुन ।केवल यसको रगमचंमा काग्रेस अगाडी आएको हो ।

दास्रो जन आन्दोलन पश्चात वाइसियलले आम नेपालीलाइ चलाइकै हो ।काभेमा वोक्सी आरोपमा महिलालाई पिटेकै हो । काठमाण्डौ मा फोहरको राजनिती गरेकै हो । उल्फाका ेसदस्यलाई प्रहरी मा वुझाएकै हो । चन्दा असुलस्ीलाई तीव्र वनाएकै हो । प्रचण्डले "७ चोटी" भारतिय राजदुतावासमा चियापना गरेकै होला । माउवादीको युद्धको वेलामा आधार इलाका भारत वनेकै हो अनि र भारतको मद्धत लिएकै हो ।

जेष्ठको चुनाव त हुन सकेन मंसिरको चुनाव गर्न नदिनु को कारण अव सवैले वुझेको छ। माउवादी अध्यक्ष प्रचण्डको अभिव्यक्ती तेसको प्रमाण हो । अव राजाले माउवादीलाई साथ लिएका होइन भनि भन्न सक्ने आधार वाकी रहेन

मगध राज्यको धनानन्दलाइ हटाउन विष्णुगुप्तसंग कुटिल राजनिती ज्ञान थियो तर नेपालमा नेता भन्दा अरु संग कुटिल राजनैतिक ज्ञान छ भन्ने मेरो निष्कर्षछ । विष्ण्ु गुप्तले धनानन्दलाइलाइ मात्र हटाएन मगधको आन्तरिक सत्रुलार्इ पनि समाप्त पारेका नै हुन । तर नेपाल मा अव तेस्रो जन आन्दोलन मा लाग्ने नारा राजावादी र माउवादी हाइ हाई गणतन्त्र वादीलाई वाइ वाई हुने कुरामा दुविधा छैन । किनकी नेपालको धनानन्द नेपालको विष्णुगुप्त भन्दा चलाख छन अनि पाउरोस नरेसलाई कसरी साथ लिनु पर्छ भन्ने यहाको धनानन्दले जानेको छ ।

Hidden Motive Behind Philanthropy

By Gazaraj

These days I am enjoying some kind of free time, and using it by browsing all the news sites around the world mostly originated in my country, neighboring countries and country where I am living at present.
I have been hearing about these rumor for quite a while but it came to my notice strongly when I had a chance of going through a show in CBS network which portrait a school of thought of providing a laptop to underprivileged child somewhere in the remote third world countries. While watching the show I was thinking about the very topic and different thought for and against the proposed idea.
Some of the good thoughts behind this slogan are to provide the opportunity of using technology to the underprivileged child at tender age. The pilot project conducted in some remote place in Cambodia suggest the use of laptop in their school increase the number of students and it even suggest that the most popular word among those kids is Google.
I was always skeptical and always remain so until some one provides me the clear answer to some of the question raised in my mind.
My first question was; is it necessary?
When I try to think about it, I don’t get any suitable answer why it is necessary to introduce the laptop or any technological gadgets at tender age. We have been following the same educational stream for thousands of years where book is the center of attraction. which is cheap, easily transferable, can be stored and have life period of hundred of years but I could not exactly say the same about the laptop.
My second question was; will it be successful?
The odd against the success of this project is very high, lets think about a remote place in Nepal (Jumla ? ), where there is no access to electricity; what would a child do even we provide him the laptop? Further more when I think about a laptop it has a life span of few years so what would a child do if it gets broken? Does he get a new one or he had to learn to live without it.
It is equally possible that the laptop would end up in the laps of sons and daughters of officer in charge rather than the child in remote since it has been the paradigm of all the projects in Nepal I am more than certain that it will end up like this.
My third question is against the so called philanthropy.
In my deep thought I always try to look for the different objective why somebody is doing this. I even doubt the motive behind this philanthropy and personally think it is only to make people of third world their salve (a technological slave). The reason behind this is if I get a chance to use a laptop at tender age I will be so much used to with that I will have to live my whole life using it so if I invest little now I will get a customer in making. Secondly we the people of third world due to our relation with soil we are very realistic, our teaching methodology makes our brain a keen specimen and it tend to function very well without the help of any gadget, due to that fact western world are now afraid of our brain. There are evidences of their adventure to brain wash people by intriguing in our culture but due to deep rooted in our cultural belief they have had little success.
Now government in the developed world in a desperate situation are urging people to study science and math but due to the facts that they are introduced to use of technological gadgets their ability to use their brain is decreasing. Further more foreseeing that they will loose the control in hold of technology in future they start this propaganda of making the mind of third world people dull by introducing these gadgets at tender age. Our child could never compete with people of developed world on use of technology as we always lag a good 20 to 30 years behind them.
My last question is concerning the technological dumping site.
When I go through the internet I found that the specification of these laptop is below 500 Mhz Processor and 256 MB ram we all know that due to rapid increase in processing speed beyond 1GB ram and so on so many computer are remaining idle we also know that due to strong environmental concern they could not dump it or it is very costly to dump it so it may be the motive of the company itself to use the third world country for dumping these computers in the name of philanthropy. Where, they don’t have to oblige to any environmental pact to take certain measure before dumping them.
In my concluding remarks I would like to urge people to think about the hidden motives behind the name of philanthropy and try to save our children from being the test specimen of this developed world.

कामरेडको बौखलाहटमा बन्धक बनेको देश

'राष्ट्रवादीसहितको एकता आवश्यक'
कान्तिपुर संवाददाता
काठमाडौं, मंसिर १८ - माओवादी अध्यक्ष प्रचण्डले राजनीतिक गतिरोध टुंग्याउन संसद्वादी, आफ्नो पार्टी र 'राजाको वरपर रहेका राष्ट्रवादी' बीच नया“ एकता गर्नुपर्ने बताएका छन् -------------------------

डिसेम्बर ५ तारिख २००७ का दिन कान्तिपुरमा प्रकाशित माथिको समाचारले कसैको ध्यान खिच्न सफल भयो वा भएन मलाई थाहा छैन तर मलाई के विश्वास छ भने नेपाली राजनीतिमा थोरै पनि चासो राख्ने चेतनशिल नेपालीले यो अनुमान अवश्य गरिसकेको हुनुपर्छ कि माओवादी शान्तिपूर्ण राजनीतिमा प्रवेश गर्ने यो मोडमा आइपुग्दा पूर्ण रूपमा तिलमिलाएको छ, दिशाबिहीन छ र किंकर्तव्यबिमुढताको परिबन्दमा नराम्रो गरी रलमलिएको छ । यसका नेता नै प्रष्ट छैनन् कि उनीहरूले भन्ने गरेको यो महान क्रान्तिको गन्तव्य कता गएर रोकिने हो अनि यो महान क्रान्तिकारी सोचको गर्भमा कस्तो खालको मुसल हुर्किरहेको छ । एकातिर गणतन्त्र घोषणा नगरी अगाडि नबढ्ने अर्कोतिर राजावादीहरू अति राष्ट्रवादी भएकाले तिनीसंग सहकार्य पनि गर्दै अगाडि बढ्ने यस्तो उत्कृष्ट एवं महान सोच बोकेका अति महान कामरेड प्रचण्डका मुखराविन्दबाट प्रकट भएको यो नया उद्घोषले के गूल खिलाउने हो आगामी दिनमा बुझिनक्नु छ ! हरेक कुराको पछि दिइने अर्को पुनर्व्याख्या जस्तै , यो भनाइले पनि अवश्य धेरै अपेक्षा कामरेडबाट राखिरहनेछ स्यमुएल बेकेटको “वेटिङ फर गोडो” जस्तै ।


माथिको समाचारको पेटबोलिमा अरू पनि थुप्रै कुराहरू छन् । जस्तो कि कामरेड प्रचण्डले भनेका छन् “ १) ठूला मिडिया हाउसहरूले’ माओवादीको यो नीतिलाई सहयोग गर्दिनुपर्छ, २) गिरिजाले चुनाब गराउने भनेर ज्ञानेन्द्र शैलिको चुनाब चाहेका छन् , खासमा चुनाब केही पनि हैन ३) पत्रकारको भेषमा जासूस र सुराकीहरू छन् तिनलाई चिन्नु पर्छ ४) माओवादी स्वतन्त्र प्रेसलाई सम्मान गर्छ , तपाइँहरू डराउनु पर्दैन” ५) राजावादी पनि चुनाबमा जान पाउनुपर्छ आदि आदि । स्वतन्त्र प्रेसले आयोजना गरेको कार्यक्रममा प्रेस स्वतन्त्रताका पक्षमा कुरा गर्दिनु पर्ने तर आफ्नो आलोचना वा बिरोध गर्ने मिडिया हाउस र पत्रकार समेतको के बिजोग बनाइदिएका छौँ भनेर त्यो सन्देश पनि प्रवाहित गरेर थर्कमान पार्ने चुनौति प्रेस जगतलाई दिनै पर्ने अवस्थामा रहेका कामरेडका बोलीमा अन्तरनिहित यो बिरोधाभास देखिनु नौलो कुरा ठान्नै भएन । यसो त माओवादीले युद्द बिराम गरी शान्तिपूर्ण राजनीतितर्फ अगाडि बढ्न खोजेको गत डेढ वर्षका अवधिमा माओवादी पार्टी र यसका शिर्ष नेता कामरेड प्रचण्ड के भन्छा वा दावा गर्छन र उसका कार्यकर्ता र नेताहरू समेत के गरिरहन्छन् बुझ्न कुनै माथापच्चि गरिरहन पर्दैन । अनि यो दावा र व्यवहार बीचको परिहास कति ताज्जूब पार्ने खालको छ भनिरहन पनि पर्दैन । अहिले माओवादी का अण्टसण्ट कुराले मह जोडी र नेपाली हास्य कालकारहरूको बजार खोसिएको छ भन्नुमा कुनै अत्युक्ति छैन , किनभने जनतालाई जति दु:ख दिएका छन वाइसिएलले र माओवादीले, त्यति नै बेलाबखतका हास्य कृत्यले भरपूर मनोरञ्जन पनि दिएका छन जनतालाई यिनका नेताले । एउटै कुरा प्रष्ट छ यी बीचमा कि यिनीहरू कतै प्रष्ट छैनन् ।

राजावादी पनि चुनाबमा जान पाउनुपर्छ भन्ने कुरा ठीक छ । जान दिऊँ सबैलाई तर यसलाई जान दिने र उसलाई जान नदिने खटनपटन कामरेड र कामरेडको पार्टीले गर्ने अधिकार छ कि छैन लोकतन्त्रमा त्यो हेक्का राखौँ । केही वर्ष अघि अष्ट्रेलियालीले बेलायती रानीलाई राष्ट्रप्रमुख मानिरहने कि नमान्ने भन्ने बारेमा जनमत संग्रह गरे अनि क्यानडाको केबेक प्रान्तले क्यानडेली संघबाट छुट्टिएर स्वतन्त्र देश बन्ने कि नबन्ने बारेमा जनमतमा गएर परीक्षित बन्यो भने कतिपय युरोपेली राष्ट्रहरूले युरोपेली एकल मुद्रा चलाउने वा नचलाउने देखि अन्य कतिपय मुद्दामा जनमतमा गएर निर्नय लिएका उदाहरण हामी सामू छन् ।

नेपालमा हाल कायम रहेको कथित संसद कुनै जनमतले कायम भएको संसद पनि हैन र यसलाई जनताका निर्णयहरू आँफै जान्ने भएर लिन पाउने कुनै अधिकार छँदैछैन । यस्तोमा मुलुक , मुलुकको राजनैतिक एवं संवैधानिक व्यवस्था सम्बन्धी जुनसुकै निर्णय लिने अधिकार जनतालाई मात्र छ भन्ने कुरा सबैले बुझिदिए र तदनूसार व्यवहार गर्दिए नेपाली लोकतन्त्रको गाडि आफ्नै पटरीमा चल्न गाह्रो पर्दैनथ्यो । लोकतन्त्रको परिभाषा आँफूले चाहेको अर्थ‍मा अरूउपर थोपर्न चाहने जोरजुलुमवादी प्रवृत्तिमा आँफूहरू कहाँनेर उभिएका छौँ भन्ने स्व-मूल्यांकन गर्न नसक्ने किच्चडहरूले कुनै कुराको दावा गर्नु वा उपदेश पेल्नुले कुनै कुरामा तात्विक भिन्नता कहिल्यै देखापर्नेछैन । जबसम्म लोकतन्त्रको विश्वमान्य नियम र व्यवहारलाई आँफैले अपनाउन सकिन्न, कुरा गरेर कुरा कुरा कै दु:ख मात्र भइरहने हो , देश ठगिइरहन्छ मात्रै ।
अनि माओवादी सेनालाई नेपाली सेनामा एडजस्टमेण्ट नगरेसम्म हुँदैहुन्न भन्ने माओवादी नया अत्तोका बारेमा पनि यत्ति भन्नुपर्छ कि “कामरेड , यी तपाईँले दिक्षित पारेका ठिटा ठिटीहरूमा नेपाली सेना बन्ने कुनै गुण छँदैछैन ,बरू यिनलाई बेलैमा निशस्त्र पारेर चुनाबमा आफ्नो प्रचार प्रसार कार्यकर्ताका रूपमा प्रयोग गर्नुस, किनभने यी तपाईँकै लागि मर्न मार्न तयार बनाइएका त हुन नि ! कारण यिनीसंग एउटा पार्टीको कामगर्ने संकृण चरित्रमात्र छ राष्ट्रिय चरित्र पटक्कै छैन” ।

अत: बल र हतियारको दम्भ त्यागौँ र जनताको शरणमा जाऔँ । मनलागे जनताले शरण दिनेछन् । यो बौखलाहटको प्रलापबाट देश र जनतालई त्राण दिऔँ ।

Fun like a Bandit

I am travelling away from my place however this morning I had a little time to go around nepali news. As usual, I made a glance at Kantipur Headlines. Wow! What is that? Just see the markup. Most of them are political news. Remaining news are about death and rape. Leave the death and rape news, its Nepalese fate and news paper agenda to sell paper. But look all those political news. Parties deadlock continues, parliament cannot proclaim republic, CA polls impossible etc. etc. Then what is possible?

Our country is in a trouble. Not doubt. Are we in the trouble due to one problem or many problems? If you ask moist, they would say we are in problem due to king. If you ask Congress, they would say maoists are the cause of problem. If you ask UML, it would be hard to guess since they are unclear and you might get vague answer or their answer might change after 24 hrs. Other small parties, lets not blame them because they have very little contribution to this instability. Please don’t count these small radical groups like Madhesi Mukti Morcha, they are mentally strong due to huge success of Maoist. Lets focus back to the problem. King, these days we don’t even have the impression that he has an existence. Maoist, they are in the parliament. So where is the source of problem? If you look at above news mark-up, it clearly answers every party is the source of the problem. Either they are trying to show their importance because they are not important or this moment is really fun time for them. But they are the one who screwed up. I think they are having fun time these days. They can get parliament without people's vote, they can be in government without people's mandate. They can change whatever they want. But believe me; these changes are just like changing a wrapper of a chocolate. Inside chocolate is same. Why Middle Marsyangdi is not completed after a half decade? Why country is being run without elected government for a half decade? Don’t say king messed up for some time. Does any remember immediate response after Sher Bahadur was sacked for the first time? Anyone can google back to that time and look at the news, they were confined in their own spaces but they never spoke for Sher Bahadur's government. They think their turn would come after him. In fact that was the people elected government. Why don’t they back up the old parliament and old government. Most faces are same from the present parliament except maoists. They can give the mandate to run new election. Or present government can run a new election. Why are they just stuck with CA poll which never gonna happen?
Is old constitution is so bad that we cannot change it? See you can change everything whatever you want, they proved themselves in this new parliament. So what is the deal with Constitution Assembly? Infact they don’t want to come towards people. I think coming towards people is more investment and less profit. Also it is a risky business. Everyone has to invest and only one can get benefit. I think if we reserve 5 seats from each voting area, they would come because there will be no fear to loose. So they will run this country forever because neither there is election nor there is law and order. YCL is equally legitimate like police force. Child never likes to grow up because there wont be so much fun after they grow up. Samething happened with our political force. Why they want to go to election since they are having fun like a bandit?

रक्त चन्दन!

रक्त चन्दन बारे केही शब्दहरु मलाई नि खर्चिन मन लाग्यो। पहिलो कुरा त रक्त चन्दन कहाँबाट आउछ भन्ने कुरा। भारतको कर्नाटक र तमिलनाडु राज्य बीचकि जङलमा पाइने ब्रिक्ष हो रक्त चन्दन्। बिरप्पनको आतंक तिनै रक्त चन्दनको आडमा दुइ तिन दशक चले।

कर्णाटक देखि नेपालको सीमा सम्म को दूरी मेरो अन्दाजमा २ हजार माइल भन्दा बढी होला। भारतमा पनि अबैध ठहरिएको चन्दन ट्रक का ट्रक हजारौं माइल कसरी आए?लौ जसरी आए नि आए रे। नेपालको सीमा प्रबेश पछि पनि ४-५ सय किलोमिटर तय गर्नु पर्छ। ३००० किमि त सजिलै पार् गर्नेलाई ५ सय किमि के भो र, त्यो पनि पार गरे रे। जाने त अर्को दुष्ट छिमेकी मुलुक मै हो।

तस्करीलाई सिधै बिना न्यायिक प्रक्रिया म्रित्यु दण्ड दिने मुलुकको हजारौं किमि यात्रा कसरी तय हुन्छ? सोचनिय कुरा छ।नेपाल र भारतका प्रहरी, प्रशासन, र तिनलाई संरक्षण दिने नेता हरु भ्रष्ट छन् रे कुरा प्रष्ट छ पनि।जनताका मसिहा, गरिब र सर्बहाराका आदर्श कम्युनिष्ट मुलुकमा नै ती तस्करिएको चन्दन यति सहजै ग्रहण हुन्छ त? तातोपानी भंसारमा समातिएको ट्रकमा त्यही दुष्ट मुलुकको राजदूतबासको नम्बर प्लेट हुनु संयोग मात्र मान्न कदापि मिल्दैन।

यहाँ चन्दन तस्करीको बजारी हल्ला भागबन्दाको मेल नभए पछि मात्र सार्बजनिक हुने गर्दछ। वाइ सी एल र सुजताको नाम उछाल्दै सबैले आ-अफ्नो दुनो सोझ्याइ रहेका हुन्छन्। यस्को वास्तबिकत मालिक तिनै दुष्ट मुलुकका राजदूताबास तिर हुन्छन् भन्ने हेक्का न भएको अथवा अरुको बदनाम गराउने ठेक्का लिएकाहरुमा ज्ञान न भएको सोचनिय छ।

मात्रिका यादब खै कुर्लेको? अब त तिनलाई गठबन्धन सरकारको धर्म निभाउनु छैन। गिरिजाले हप्काउला भन्ने डर पीर छैन। गिरिजाकी छोरी ले रक्त चन्दन तस्करी गर्छे भनेर गिरिजाको अगाडी गर्जने सक्ने बहादुर कुन दुलोमा लुकेका छन्। हिम्मत भए, प्रमाण भए सार्बजनिक गरे हुन्थ्यो नि टुंडिखेलमा रक्त चन्दन जलाउनुको साटो प्रमाण देखाउनु नि।कहिं तिनै माइबापको आदेशा अनुसार संबिधान सभा भाड्ने उपक्रमको एक पाइला त थिएन, मात्रिकाको रक्त चन्दन्।

स्मरणिय छ, ती जंगलीहरु संग भएको अधिकांश आधुनिहतियार हरु उत्तर तिरको छिमेकीबाटै प्राप्त भएका हुन् जो अनमिनलाई बुझैएको छैन। ती हतियारको सोधभर्ना रकम त होइनन् रक्त चन्दनले भरिएको ट्रक?हो, कुनै पनि अबैध कार्य रोक्नु पर्दछ। यसमा दुइमत न होला । तर रक्त चन्दन भन्दा नि संबेदनशील तस्करी मुलुकमा भैराख्या छ, यसमा ध्यान जाने कहिले। मानव तस्करी।अबैध रुपमा अफ्गानिस्तान अनि इराक जस्तो मुलुकमा दिनहु सयौं नेपाली मानव तस्करीमा म्रुत्युको काखमा धकेलिंदै छन्।सयौं चेलीबेटीहरु मुम्बैको बेश्यालयमा नारकिय जीवनमा तस्करिंदै छन्।खै त, गरिब जनताका मसिहा , शोषित, दलित का देबता, नारीका पुजारीहरुले त्यस्ता सभ्यताका कंलकहरुलाई नियन्त्रणमा लिएको?स्पष्ट छ, तिनको मोलतोलमा कम दाम हुने हुन्छ, चन्दनमा धेरै।बुझ्नेलाई श्रीखण्ड.................................................। अस्तु!

भयाक्रान्ता

भनिन्छ जवानीमा कविता नलेख्ने अनि प्रेमी मन नहुने मान्छे भावनात्मक रूपमा मान्छे नै हैन रे ! सत्यता को कसिमा यो भनाइको औचित्यता कति हुने हो थाहा भएन । तर स्कूल पढ्दा मेरो नेपाली विषय पढाउने गुरूसंग भएको संस्कृतका वार्णिक र मात्रिक छन्दमा लेख्न, भन्न र गाउन सक्ने काव्यिक खूबी देखेर त्यही कुराबाट प्रभावित हुन जति प्रयत्न गरे पनि , गैर संस्कृत विषय क्षेत्रको पढाइको पृष्ठभूमिले गर्दा जति कोशिसका बाबजूद छन्दमा कविता लेख्ने महारथको नजिक पुग्न पनि सकिएन । गद्य कवितालाई कविता नै नमान्ने मूर्खता त म जस्तो अदानबाट हुन हुन्न तर गद्यमा लेखेर भूपि बन्न पनि त अर्को नेपालीले सकिरहेको छैन अद्यापि ! तर छन्द र गद्य दुबै तर्फ सलल कलम बग्न सकेन भने पनि त कविता रचनामा अपूर्ण नै भइन्छ नि । गद्य कविताको गेयताको पनि आफ्नै श्रेष्ठता छ र गद्य कविताको संसारमा भरमार अभ्यास कविहरूको शिवरात्रीको पूजामा पशुपतिनाथ दर्शन गर्न लागेका धर्मभिरूको जस्तो भीडको लाम देख्न सकिन्छ तर किन हो किन माधव घिमिरेमा नै नेपाली शास्त्रीय कविताको पाङ्ग्रो कर्णको रथ झैँ अति लामो समय सम्म अड्किइराख्यो कि जस्तो लाग्न थालेको
छ मलाई त ।

यसो मन्दाक्रान्ता छन्दको प्रयोग गरी नेपाली जनजीवनको पद्दति बनिसकेको 'भय' लाई तीन श्लोकमा पुङ न पुच्छरको प्रस्तुत अकविता मार्फत प्रकट गर्दै, छन्द , तिमीप्रति मेरो मनमा प्रशस्त अनुराग छ है भन्न खोजेको छु ।

भयाक्रान्ता

आगो मुस्लो विपुल बलले फैलियो राप छर्दै
हाम्रा राम्रा सुदिन सब हूंकार सादृश्य भर्दै
गाऊँ सारा रगत भलले हेर सारा बगायो
हेर्दा हेर्दै सबजन ढले साथ तिम्रो हरायो ॥

भोग्थ्यौँ आफ्ना सुख दुख मिली वैर हाम्रो थिएन
हास्थ्यौँ खेल्थ्यौँ रमझम गरी चैन बाँकी रहेन
हाम्रा सारा सुख दुख कठै भोग्न आँफै सकेनौँ
पायौँ खै के? सरल मनका भावनाका रहेनौँ ॥

मार्ने आफ्नै भलभल सबै रक्त धारा बगाई
मर्ने आफ्नै धरधर सदा प्रिय आफ्ना रुवाई
शत्रू आफ्नै अपनपनको मृत्यु यस्तो अचम्मै
होला खै के हविगत यहाँ ? देश दन्क्यो ल जम्मै


उक्ता मन्दाक्रान्ता मभनतत भै अन्त दीर्घ दुबैमा

म भ न त त गू गू
SSI SII III SSI SSI S S

धन्यबादै धन्यबाद

डिसेम्बर ७ मा दौतरी बिधुतीय अन्तरजालोमा आएको २ महिना हुदैछ। यती बिचमा धेरै प्राप्तीहरु भए भने दौतारीको प्रस्तुती मिलाउन धेरै चौटी दौतारी अन्तरजालोबाट हराएको पनि थियो। हुन त अहिलेको स्वरुपलाइ थप आकर्षक बनाउने धेरै सल्लाह आएका छन तर समय तथा ज्ञानको अभावले आकर्षक बनाउने कामले गती लिन सकिरहेको छैन। तर पनि सल्लाह सुझाब दिदै गर्नुहोला,दौतारी सबैको साझा ब्लग हो, यो ब्यक्तीगत ब्लग होइन। जसरी हुन्छ, सहयोग जारी राख्नुहोला, दौतरीसंग सम्बन्ध अझ कसिलो बनाउनुहोला।म कामे बिशेषले एक हप्ता तल्लो प्रदेश जादैछु। खासमा उत्तर अमेरीकाको मिनीसोटा राज्यमा बस्ने हुदा दक्षिणका गणराज्यलाइ तल्लो प्रदेश भन्ने गरिन्छ। असिक्षा र बेरोजगारले यि ठाउहरु निकै पछाडी परेकाछन। मिनीसोटमा बसेर कलम घुमाए पनि मैले कोरेका कामले एलाबामा तथा टिनिसीमा मुर्त रुप पाउछन। त्यसैले यो हप्ता आफ्नै यान्त्रीक बच्चाहरु संग समय बिताउने छु।त्यो समय अन्तरजालो बाट टाढा हुन सक्ने हुदा दक्षिणतिरको बाटो तताउनु अघि दौतारीलाइ सहयोग गर्ने दौतारीहरुसंग धन्यबाद साटा साट गर्न चाहान्छु। दौतारी समुहबाट दौतारीको उपस्थीतीको जानकारी दिने नमस्ते युरोपका महेश जी तथा नेपाल लाइभका अजय भाइलाई धेरै धेरै धन्यबाद । दौंतरीको ब्यानर र हालको स्वरुप महेश जी कै देन हुन। हुन त धेरैले अप्ठ्यारो गरेका छन, तर त्यस्ता अप्ठ्यारालाइ शान्त तरिकाले लिदा राम्रै उपलब्धी हुदो रहेछ तसर्थ उनिहरु पनि धन्यबादका भागीदार छन। हुन त बिश मन्थन गरेर अमृत सरह दौतरी निस्केको हो, साना तिना पहाडले हामी अल्झिदैनौ।ब्यक्तीगत तर्फबाट भाइ अनिललाइ कोडीगंमा सहयोग गरेकोमा धन्यबाद। त्यस्तै दौतरीमा बिचार प्रवाह गर्ने बिर्खे,राहुल दाइ, मी, एकलब्य, ह्याप्पी डेज, बिर्लियन्ट मेन, दिप, चना,ठरकी,गालब र नया मित्र मेभरीक संग धन्यबाद साटा साट गर्न चहान्छु। आजकाल लेखकको गती भन्दा पाठकको गती तिब्र भएको हुदा कलम घुमाउदै गर्नहोला तथा ब्लगर प्रोफाइलमा आफ्नो बारेमा केही लेख्नुहोला। प्रज्वलजी लाइ पनि पाहुनाको तर्फबाट लेख्नु भएकोमा धेरै धेरै धन्यबाद। अन्तमा दौतरीको सब भन्दा ठूलो हिस्सा, दौतारी पाठकहरुलाइ दौतरीको उत्साहमा उर्जा थप्नुभएको मा धन्यबादै धन्यबाद।

खोइ त दोर्जे ?

दोर्जे त हैन दोजे भने चाही हाम्रो गाममा दुइ जना थिए। एक जना चाही भलिबलमा पोख्त। केटा केटी भलिबल खेले, यसो नेटमा उफ्रेर ल दोजे कट भन्दै भलिबल पेल्थे। राम्रो हाने सबै चुप, हानेको बिग्रे लौ यो त टारीघर दोजे पो भयो,सबै गललल हास्थे। खासमा टारीघर दोजे चाहीं खेलमा नै पोख्त त थिए तर तासमा है फेरी। यिनै हुन मैले चिनेका दोजे। दोर्जे चाही कुनै नेपाल गामका भने होइनन। मेची पारीका दोर्जे चौरस्था वरपर बस्थे, तर अहिले त इश्वरको बाटो लागी सकेछन। पद चाही यिनको सिक्कीमका भूपू पि.एम। यिनकै गाममा त यिनको अत्पत्तो छैन तर नेपालमा चाही राजनितिक सेलिब्रिटी बने। नपत्ताए लेन्डुप दोर्जे भनेर गुगलमा टाइप गर्नुहोस त ? लेन्डुप दोर्जे र गिरिजा, लेन्डुप दोर्जे र हिसीला, लेन्डुप दोर्जे र माधब नेपाल, यस्तै यस्तै भेट्नु हुन्छ। साच्चै यिनको परिचय मैले दिनै पर्दैन, तपाइ गुगलमा कुस्त पाउनुहुन्छ उनको देन र नेपालीको लेनदेन। मान्छे सि्क्किमका,राजनितिक भीटामिन चाहीं नेपाली नेतालाइ लाग्यो। लेन्डुपलाइ नेपालमा चर्चित बनाउनु चाही माओबादीलाइ स्रेय जान्छ। कुनै बेला दिल्लीको बिरोध र नेपाली नेतालाइ लेन्डुप दोर्जे तक्मा आभुषण नगराइ माओबादीको भाषण नै हुदैनथ्यो। तर एमाले र कांग्रेसले पनि लेन्डुपलोजीको सदुपयोग गरेकै हुन। पहिला पहिला दिल्लीले रेड कार्पटे बिस्छाउथ्यो अहिले जिउदो मरेको पनि पत्तो गर्दैन रे,यहि दुखेसो पोखेथे लेन्डुपले एउटा नेपाली पत्रीकामा। ल त सिक्किम हाता लाग्यो दिल्ली चुप तर मैले नबुझेको कुरो नेपाली नेता चाहीं लोकतन्त्र आएपछी किन चुप नि ? सबै लेन्डुप दोर्जे भए कि क्या हो ? बिचरा लेन्डुप, नेपाली नेताले पनि सम्झिन छोडेछन हिजो आज त ।

Mediaramus

Presenting interesting things in proper manner, it is always a challenge for every kind of presentation. It doesn't limit to personal blog either. But if you glance medias who focus Nepalese people, even national media has presented poorly. Either they think whatever they publish that is the most important news for the country since they are media tycon or no one knows where is the hole. If you try to cover that hole, you will disapper some where in the ditch but with no surprise you will see comments published "phalanko anka nikai akarsak lagyo, paddna payeko ma dherai nai abhari chhu ..bla ..bla..bla". We have gone quite far from 2007 B.S but you can found its leaves and stems around the air quite easily. People still run for the cover, they don't think what is inside the book. I have seen people with mobile and laptop passed easily from the army check point but harke and kale were suffered heavily. Whatever tantra Netas are demanding in the name of public, aroma is same - "BAKSIYOS" for elite class and "OYE" for lower level public. Still people are dragging this cultre bluntly.One of the Kantipur reporter couldn't found scientific name of "dar - Boehmeria regulusa" so he reported there is not even a scientific name for dar ( a tree used to make wooden appliances). If you make a close look in most of the articles, you will notice such illustrations million of times. They are running well and making good money, good for them but they are representing Nepalese media badly.I recently visited a Nepali popular blog. It was about olympic game stating one of the guy to participate in the coming olympic is second in the history. Don't we have medals from the olympic? Even Baikuntha Manandhar has participitated several times in olympics. What an info? You dont care the category you cover doesn't mean you have to talk stupid. If you watch Nepalese TV channel, you will clearly find out Nepali version of "Kasauti". Don't we have our own stories and humours. Why one actress has to throw a party after her house was broken as one indian actress did? One intetresting thing - one of the national TV presents "janamat" in the middle of the news. In every janamt, you can see people from Kathmandu commenting in the particular issue. Is it really "janamat" or "Kathmandu mat"?Kantipur TV did the same thing, it was supposed to broadcast all over Npeal, instead it just covered the Kathmandu valley. If you watch meticulously, it is more fun than information. You can just laugh with stupid presentation. They just cover news with bogus stuffs and try to show genuine. Even they dont know the subject, they write as they are expert though this does apply for some of them. Are they doing knowingly? If it is, then it is a media fraud otherwise it is a mediaramus (ignoramus!).

लौ अजम्मरी संसद हाउसफुलका साथ चल्दैछ ...

ए रात्तै! हाम्रो गाम के उग्र संसद आईलाग्यो गाँठे! पौराणिककालमा चुनिएका एक थरी सांसद छन - अर्का थरी हुकुमी साम्सद छन। अब त बंसानुगत पनि हुने भए अरे भन्ने सुन्छु। सबै मिलेर सिहदरबारको ग्यालरी बैठ्कमा सिनेमा हल खोल्या छ्न। सिनेमा चै एउटै लगाउछन -- चले नी नचलेनी हाउस फुलको साइन झुण्ड्याउँछन। सिनेमामा सबैले भाग पाएका छन। पारीश्रमीक राम्रै छ क्यारे लाग्या छन लाग्या छन।

कार्यक्रमको रुप रेखा सिमा पारीकाले कोर्छन -- बालुबाटारमा नरिबल फोर्छन -- टिके सांसदहरु बालुबाटारे जमातको अघि हात जोर्छन -- जनताको पैसा भत्ता भन्दै सोर्छन त्यै हो।

नारनहिटीमा अचेल बसेका ठेकेदार चमेराको बेपारमा लाग्या छन क्यारे धुनधान चमेरा कराको सुन्छु त्यता-- नयाँ बजारमा सम्बिधान सभाका ठेकेदार छन -- लैनचौरको गद्दीमा नेपालकै ठेकेदार बसेका छ्न। सांसदहरु सिहदरबारमा किन बस्ने हुन? उनीहरुलाई नै थाछैन -- "सिंहदरबारमा भेला होउ ए मोरामोरी हो" भन्ने आकासबाणी भए पछि बिस्वबिजेता हुन कि झै गरी पुग्छन -- आफ्ना मालिकहरुसँग जजस्का कुरा बाझ्छन सबैलाई पर्तिगामी भन्छन। गर्ब गर्छन।

हाहाकार मच्चाउने शस्त्र नै सबै समस्याको हल गर्ने अस्त्र हो भन्ने सोचाई भएकाहरुको मुख्यालय बुद्धनगरमा छ अरे -- ठाम त खोजेकै हो। एमालेका साहुहरु बाझेर अचेल धुनधान छ। सम्बिधान बनायो अनि त्यसै सँग बाझ्ने प्रस्ताब पारीत गर्ने ह्विप जारी गर्ने कामरेडहरु सम्बिधानको दुहाई दिन्छन।

फेरी संसद बस्ने रे? किन बस्ने? कैले सम्म बस्ने यो संसद? बरु बस्ने बस्ने हो भने ठिकै छ -- सम्बिधान सम्सोधन गर्ने बानी बसेकै छ -- एक हात सधैको लागि यही संसदलाई स्थाई गरीएको र कुनै सांसदको ठाम खालि हुन गएमा जुन दलको हो उही दलले आफ्नो ईच्छानुसार मनोनित गर्ने भन्ने घोषणा यसै संसदले गर्दे कसो होला? बेकारमा चुनाब भन्दै पैसा किन खर्च गर्ने?

पर्धानमन्त्री -- अथबा राजा पनि त्यही स्थाई संसदले मनोनित गरोस भै गो। के को संबिधान सभा? जनतालाई आखिर के नै थाह् छ र? धुरन्धर सांसदहरु संसदमा छदैछन। के को पिर? देश चलाउने आखिर बिदेसीले हो। त्यो चुनाब भए पनि नभए पनि चलाई हाल्छन।

अनि दुई अर्ब खर्च गरी गरी पालमा राखेर किन कसैलाई पाल्नु पर्यो? सबैलाई खुला छोडदिए हुन्छ। बरु मैना मर्छ आ-आफ्नो पार्टी कार्यालयमा जानु पारीश्रमिक बुझ्नु भन्दिनु। सबै राजनैतिकदलहरुलाई आ-आफ्ना पार्टिका कार्यकर्ताहरु नामाबली पेस गर्नु भन्नु। सबैलाई भत्ता दिनु। किन एउटा पार्टीका मात्रै साँढे पाल्ने -- पाल्न पाल्न पारे पछि?

बरु संसद अब देखी १२ महिना नै चलाउनु पर्यो दिनको तिन सो। संसद चलेको हेर्ने टिकट लाउने -- त्यै टिकट बाट उठेको पैसा पनि सांसदहरुलाई नै दिने बोनस। अनि पो नया नयाँ कुरा सिकेर सांसदहरुले शो रोमान्चक बनाउँछन त। अब भत्ता मात्रैले त के गर्ने? भत्ता त यसै पनि आकै छ। जनता पनि कति भारतिय सिनेमा र त्यै भारतिय सिनेमाको डाउनग्रेड गर्या नेपालीमा सम्बाद बोल्ने चलचित्र हेर्नु?

सिहदरबारको ढोकामा एउटा स्थाई साईनबोर्ड राखम जस्मा लेखियोस "लौ अजम्मरी संसद हाउसफुलका साथ चल्दैछ ..."

मैले बुझेको माओबादी भाग ३

मैले बुझेको माओबादी भाग ३


अस्तिको दिन मात्र प्रकाशित बुधबार साप्ताहिकको शिर्षक र समाचार् पढ्दा मैले अहिले सम्म बुझ्दै आएको माओबादी अर्थात दरबारका ठिमाह सन्तान, बारे मेरो धारणा अझ द्रिढ हुंदै गएको जस्तो लाग्यो।

संबिधान सभा भाड्नु को कुनै बिश्वासयोग्य तर्क भेटिएन। हुनै नसक्ने संसदबाटै गणतन्त्र घोषणा गर्ने माग राखेर, गणतन्त्रलाई रोक्ने बाहेक अरु कुरामा बल पुर्‍याएको पक्कै छैन। संबिधान सभा जति लम्बियो, त्यति नै दरबार र तिनका मतियार तरवार बलियो हुने र चलखेल गर्न समय मिल्ने हुन्छ।मलाई लाग्छ, संसदबाट गणतन्त्र घोषणा गर्ने सोचको उपज पनि दरबारबाटै भएको हुनु पर्दछ।जसले गरे पनि त्यो माग प्रति संसदिय ब्यबस्था र लोकतन्त्रमा बिश्वास गर्ने राजनैतिक जमातले स्विकार्ने कुरा होइन। अहिलेको संसदको औचित्य र जनानुमोदनको हैसियत माथि नै प्रश्न उठेको बेला, राज्यब्यबस्थाको मूल खम्बा नि फेर्ने कहाँ सम्म जायज हुन्छ ?जनताको रायको मुल्य कहाँ छ? २०५६ सालको चुनावबाट गठित संसद त नयाँ जनमत लिने बेला भै सक्यो, त्यसमाथि बिना निर्बाचन आएका एक हुल सांसदहरु समेतको संसदले के यस्तो निर्णय गर्न मिल्छ?

ल, मानि लेउं, संसदबाट गणतन्त्र घोषणा भयो रे? मान्ने कसले? फेरि जनताको छातिमा गोलि हान्ने?छर छिमेकीले मान्नु पर्‍यो नि, अन्तरराष्ट्रिय समाजले पनि अनुमोदन गर्नु पर्‍यो नि। यो कुरा हवलदार भनिएका गिरिजा प्रसादलाई नि थाहा छ, अलिकति राजनिती बुझ्ने हरकोइलाई नि थाहा छ।आन्दोलनबाटै वा सैनिक कारयबाहिबाटै राजतन्त्र नास्न सकेको भए अर्कै कुरा। अब निस्चित नियम र कानूनमा बाँधिएर, लोकतान्त्रिक संस्कारको नाममा जनताको राय नबुझी कदापी त्यस्तो ध्रिष्टता गर्नु मिल्दैन। माओबादिले अत्तो न थापेको भए आजको मिति सम्ममा राजतन्त्रको बैधानिक अन्त्य भैसक्थ्यो। त्यो कुरा कामरेड प्रचण्डलाई नि थाहा थियो, डाक्टर भट्टराइ लाई नि थाह थियो। तर नि चुनाव हुन दिएन, किन? धेरैले माओबादीको चुनावमा हरि बिजोग हुने भएर भन्ने सोचेका होलान्। तर मलाई लाग्छ, तो भन्दा नि दरवार बचाउनु छ।किन कि स्वर्गिय राजा बीरेन्द्र संगको सहकार्य टुटेको छैन। धिरेन्द्रको पत्र सार्बजनिक भएको छैन। न पत्याए बुधबार साप्ताहिकको समाचार पढ्नुस्, त्यो पत्रिका न त मण्डलेहरुको हो न त कांग्रेसीहरुको नै। गोलमेच सम्मेलनको नाममा भएभरको दर्बारियाहरुको भारदारी सभा किन गर्थे? के को लागि गर्थे? सबैलाई चेतना भया।

स्वतन्त्र नेपाल र परतन्त्र नेता

“हेर न, तिम्रो देशका प्रधानमन्त्रीले फेरी छिमेकी देशका राजदूतलाई भेटेछन…… ” एकजना विदेशी साथीले ईन्टरनेटका खबर पढेर मलाई सुनाउदै थियो। म आफ्नै काममा व्यस्त भएकाले उसको कुरालाई ध्यानै दिईन मैले ।

“ ……अब एक दुई दिनमा तिम्रो देशमा फेरी कुनै नयाँ कुराको घोषणा हुन्छ होला…… “ । उस्को यो वाक्य भने अलि पचेन मलाई, आफ्नो स्वभिमानमा ठाडै प्रहार गरेको महशुस भयो र आवेगमा मैले भने “ नचाहिने कुरा नगर न, प्रधान मन्त्रीले छिमेकी देशका राजदूतलाई भेट्‍दैमा के घोषणा हुन्छ र ? ”

“……साथी तिमी रिसायौ जस्तो छ…… “ “ उसले अली सम्हालिदैं आफ्नो तर्क तेरस्यायो “ हेर न मेरो देशको यौटा पत्रीकाको अनलाईन संस्करणमा यस्तो समाचार राखीएको छ ।

त्यसपछी उसले त्यो अनलाईन संस्करणको डाटा पढन थाल्यो : “ ...फलानो मितिमा तिम्रो देशका प्रधान मन्त्रीले फलानो राजदूतलाई भेटेका रहेछन अनि त्यसको दुई दिन पछी पत्रकार सम्मेलनमा यस्तो वक्तव्य दिएछन । ...."

"......त्यसपछी फलानो दिनमा फेरी फलानो समारोहमा फलानोलाई भेटेछन त्यसको भोलीपल्ट संबिधान सभाको चुनाव सार्ने निर्णय भएछ । अर्को एकचोटी राजदुतस‌गको भेट पछी तिम्रा नेताले माओबादी सम्मीलित नभए पनि चुनाव गरेर देखाउने दृणता देखाएछन ।...."

उस्ले तिथि मिति र भेटको अबसर र त्यसपछि आएका घोषणा, बक्तव्य र निर्णयको फेहरिस्त बताउन थाल्यो । म नाजबाफ सुन्नु बाहेक केहि गर्न सक्ने स्थितिमा थिईन, “हेर यो संयोग मात्रै हो…… ” बचेखुचेको ईज्जत जोगाँउदै मैले उसलाई भने। “त्यो पनि हुनसक्छ", उसले पनि स्थीतीलाई चर्काउन चाहेन र उठेर हिड्यो ।

साथी उठेर हिड्यो, तर म सोचन विवस भएँ के यो साच्चै संयोग मात्रै हो त ?

सानै छँदा सुन्थें “दिल्लीमा पानि परे नेपाली नेताले काठमाण्डौमा छाता ओढछन, त्यतिबेला कतीसम्म बिदेशिको ईशारा चल्थ्यो त्यो त ठ्याक्कै भन्न सकिन्न, तर अहिले त ख़ुल्ल्म खुल्ला Adviser वा Consultant नै जस्तो गरि हरेक साना तिना घटनाको रिपोर्टीङ गर्ने र “सल्लाह” लिएर मात्रै बोल्ने “कू-प्रचलन” शुरु हुन लागिसक्यो ।

भूमिगत हुदां “भारतीय बिस्तारबाद” को बिरोध गर्ने माओबादी नेता समेत, सिमा पारीबाट यौटा जोगी आउदाँ त्यसको अगि पछी लाग्नुले पनि हाम्रो परतन्त्रतालाई प्रष्ट्याउँछ । नत्र सशस्त्र क्रान्तीको नाममा हजारौँ मान्छे मार्न समेत पछि नपर्ने माओबादी बिचारधारा र पातन्जलीको योगमा कतै कुनै समानता र समिकरण भेटदिन म त ।

अर्का, महान कार्ल मार्क्स र लेलिनका अनुयायी नेताले अमेरिकी राजदूत भेटन आउदा आफ्नो माहान नेताको तस्बिर समेत झ्यालबाट फालेको कुरा पनि एक पटक स्मरण गरौं , अनि हामीलाई हाम्रा नेताको सिद्धान्त, महानता र स्वाभिमानको ज्ञान हुन्छ ।

यी अनि यो संग जोडिएका याबत कुराहरुको लेखा राख्दा थाहा हुन्छ हाम्रा नेता र प्रधानमन्त्रीले आ-आफ्ना Adviser र Consultant संग सल्लाह गरेर मात्रै बोल्छन अनि यस्तो स्थितिमा बिदेशमा बस्ने नेपालीले ति सबै यथार्थलाई “संयोग” भनेर पन्छिनु भन्दा अरु के गर्ने ?

त्यसो त ठरकी मानव स्वतन्त्रताको परम हिमायती हो र मानव स्वतन्त्रताको अगाडी मानव निर्मीत देशका सिमारेखालाई पनि यौटा बन्धन सम्झन्छ । तर जब सम्म सिमारेखाको जारी छ तबसम्म कुनै पनि यौटा ठुलो ज्यान बएको छिमेकिले आर्को सानो छिमेकीलाई निर्देशीत गर्न खोज्नु हुदैंन र सानो ज्यानवाला छिमेकिले पनि “धम्मरधुस” शरिरवालाले जे भन्यो त्यो मानिहाल्नु जरुरी छैन ।

दानमा आउने “सातु” वा भिक्षापात्रमा खस्ने सिक्का रोकीएला भनेर यसो गरेको हो भने अढाई करोड नेपालीको स्वाभिमानको अगाडी त्यो सातु र दक्षीणाको कति मूल्य छ त्यो भने सोच्नै पर्छ ।

नेपाल गम्भीर संवैधानिक संकटमा

संविधान देशको मुल काुनन जसले सम्पर्ुण्ा मुलुकलाई कानुनी राज्यमा रुपान्तरण गर्न मद्धत गर्दछ । तर आज तेहि संविधान नेपालको लागि औचित्यहिन भएको छ । हुन त यस अधि २०४७ सालको संविधानले पनि संवैधानिक संकट भोग्नु पर्यो । तेसको निकास राजनैतिक सहमतिको आधारमा वर्तमान अन्तरिम संविधानको निमाणवाट टुगो लागेको थियो ।

अन्तरिम संविधान २०६३ को प्रस्तावना भनिएको छ हामी र्सार्वभौमसत्ता र राजकीयसत्ता सम्पन्न नेपाली जनता,नेपाली जनताले २००७ साल पहिलेदेखि हालसम्म पटक पटक गर्दै आएका ऐतिहासिक संर्घष्ा र जनआन्दोलन मार्फत लोकतन्त्र, शान्ति र अग्रगमनका पक्षमा प्रकट भएको जनादेशको सम्मान गर्दै,देशमा विद्यमान वर्गीय, जातीय, क्षेत्रीय, लैंङ्गकि समस्याहरूलाई समाधान गर्न राज्यको अग्रगामी पर्ुनर्संरचना गर्ने सङ्कल्प गर्दै,प्रतिस्पर्धात्मक वहुदलीय लोकतान्त्रिक शासन व्यवस्था, नागरिक स्वतन्त्रता, मौलिक अधिकार, मानव अधिकार, वालिग मताधिकार, आवधिक निर्वाचन, पर्ूण्ा प्रेस स्वतन्त्रता, स्वतन्त्र न्यायपालिका तथा कानूनी राज्यको अवधारणा लगायत लोकतान्त्रिक मूल्य र मान्यताप्रतिको पर्ूण्ा प्रतिवद्धता व्यक्त गर्दै,नेपाली जनताको आफ्नो लागि आफै संविधान बनाउन पाउने र भयमुक्त वातावरणमा संविधान सभाको स्वतन्त्र र निष्पक्ष निर्वाचनमा सहभागी हुन पाउने आधारभूत अधिकारको प्रत्याभूति गर्दै, लोकतन्त्र, शान्ति, समृद्धि, अग्रगामी आर्थिक-सामाजिक परिवर्तन तथा देशको र्सार्वभौमिकता, अखण्डता, स्वतन्त्रता र स्वाभिमानलाई केन्द्रमा राख्दै,आजसम्मका क्रान्ति र आन्दोलनबाट प्राप्त उपलब्धीहरूलाई संस्थागत गर्न संविधानसभाबाट नयाँ संविधान नबनेसम्मको लागि राजनैतिक सहमतिबाट तयार भएको यो नेपालको अन्तरिम संविधान, २०६३ जारी भएको घोषणा गर्दछौं ।

तर प्रस्तावना मा भनिए झै न लोकतान्त्रीक शासन व्यवस्था को सुरुवात भयो न नागरिक स्वतन्त्रता, मौलिक अधिकार, मानव अधिकार, वालिग मताधिकार, आवधिक निर्वाचन, पर्ूण्ा प्रेस स्वतन्त्रता, स्वतन्त्र न्यायपालिका तथा कानूनी राज्यको अवधारणा लगायत लोकतान्त्रिक मूल्य र मान्यताप्रतिको पर्ूण्ा प्रतिवद्धता व्यक्त गर्दै,नेपाली जनताको आफ्नो लागि आफै संविधान बनाउन पाउने र भयमुक्त वातावरणमा संविधान सभाको स्वतन्त्र र निष्पक्ष निर्वाचनमा सहभागी हुन पाउने आधारभूत अधिकारको प्रत्याभूति नै भयो । धारा २ मा भनिए झै नेपालको र्सार्वभौमसत्ता र राजकीयसत्ता नेपाली जनतामा निहित भएन । जनताको नाममा केवल राजनैतिक सक्ती हरुले यसको भरपुर उपभोग गरे ।

संविधान निमाण गर्दा राज्यको दायित्व, निर्देशक सिद्धान्त तथा नीतिहरू अन्तरगत धारा ३३ मा उल्लेख भए अनुसार राज्यको दायित्व देहाय बमोजिम हुनेछ भनि उपधारा -क) मा नेपाली जनतामा अन्तरनिहित र्सार्वभौमसत्ताको व्यावहारिक प्रत्याभूति गर्ने विषयलाई आत्मसात गर्दै सम्वत् २०६४ जेठ महिनाभित्र स्वतन्त्र र निष्पक्ष रूपमा संविधान सभाका सदस्यको निर्वाचन सम्पन्न गर्न राज्यले सम्पर्ूण्ा ध्यान केन्द्रीत गर्ने भनिएता पनि सो निर्वाचन हुन सकेन । तर संविधानको संसोधन गरि मंसिर ६ गते निवाचन गर्ने भनिएता पनि सो समेत हुन नसके पछि सरकार मात्र हैन संविधान नै संकटमा परेको छ ।

धारा ३४. राज्यका निर्देशक सिद्धान्तहरूः अन्तरगत उपधारा -१) मा उल्लेख भएअनुसारको जनताको जीउ, धन, समानता र स्वतन्त्रताको संरक्षण गरी सामाजिक, आर्थिक एवं राजनैतिक क्षेत्र लगायत राष्ट्रिय जीवनका सबै क्षेत्रमा न्यायपर्ूण्ा व्यवस्था कायम गरी खुला समाजमा आधारित लोककल्याणकारी व्यवस्थाको अभिवृद्धि गर्नु राज्यको प्रमुख उद्देश्य हुनेछ । उपधारा -२) समाजमा शान्ति र व्यवस्था कायम गरी मानव अधिकारको संरक्षण र सर्म्बर्द्धन गर्दै र्सार्वजनिक हितको पर््रबर्द्धन गर्ने र स्वायत्त शासनको माध्यमद्वारा जनतालाई शासनमा अधिकाधिक मात्रामा सम्मिलित हुने अवसर जुर्टाई लोकतन्त्रका लाभहरूको उपभोग गर्न सक्ने व्यवस्था कायम गर्नु राज्यको उद्देश्य हुनेछ भन्ने मर्म निर्रथक भै सकेको छ ।

यसको मुख्य असफताको पछाडी राज नैतिक दल हरुनै हुन । सात राजनैतिक दलहरू र ने.क.पा.-माओवादी) बीचको सहमति वाट निमाण भएको यो अन्तरिम संविधान राजनैतिक सहमतिमा कालो वादल लाग्ने वितिक्कै करिव शुन्य को स्थितीमा थियो । तर जुन उदेश्यको लागि संविधानको निमाण भएको थियो त्यो नै कार्यान्वयन हुन नसक्दा नेपालमा गम्भीर संवैधानिक संकटमा परेको छ ।

एमालेको सदाको दोग्लेपन ; उसको दूर्भाग्य

-एकलव्य
केही समय अघि यही ब्लगमा एकजना साथिले लेख्नु भो, ‘एमालेले माओवादीलाई संसदमा साथ दिएर पुन: जंगल फर्कनबाट रोक्यो,अत: एमालेले रेस्पोन्सिबल भूमिका खेल्यो ‘ । तर मेरो विचारमा एमाले फेरि जिम्मेवार हुनबाट चिप्लियो ।

२०४६ मा काङ-बाम मिलेर नेपालमा बहुदल ल्याएपनि बामदलको सबैभन्दा ठूलो शक्ति मालेमा युद्दउन्माद नै बढी थियो । त्यसैले व्यापक जनमत आफ्ना पक्षमा हुँदा हुँदै केही पछि नेकपा मार्क्सवादीसंग जोडिएर बनेको एमालेले उग्रपन्थग्रस्त द्वैधचरित्र बोकेका राजनीतिक स्टण्टका क्रियाकलापहरु मार्फत राजनीतिमा अघि बढ्नुलाई आफ्नो राजनीतिक दर्शनको अभीष्ट ठान्न थाल्यो । यसको शुरुआत आँफै बसेर लेखेको संविधानलाई उसले ‘ आलोचनात्मक समर्थन’ गर्ने घोषणा गरेको एमालेले त्यसपछिका कुनै पनि समयमा संविधानका कुन कुन बुँदामा आलोचना थियो जनतालाई बताउन उचित नठानी चूपचाप रह्यो न त ती आलोचनात्मक धारा हटाउने कुरमा कुनै पहल नै आवश्यक ठान्यो । संसदमा ६९ सिट ल्याएर ठूलो प्रतिपक्षी दल बनेको जिम्मेवारीलाई एमालेका भिजनरी नेता मदनभण्डारीले यसरी निभाउन उचित ठान्नु भयो कि , आफ्ना समर्थक कर्मचारीहरूलाई आन्दोलित पारेर एक महिनाभित्र बहुमत प्राप्त गिरिजा प्रसादको सरकारलाई ढलाइ छाड्छु भन्ने कसमका साथ मुहिम छेड्नु भो । कर्तव्य वा भवितव्य जुन कारणले भए पनि घटेको मदन- आश्रित मृत्यू काण्डलाई देशव्यापी आन्दोलनको दावानलमा रूपान्तर गरेर एमालेले आफ्नो क्रान्ति र आन्दोलप्रियता साबित गरे पनि त्यसपछि आँफूले सरकार गठन गर्ने मौका पाएर सरकारमा बसेका बेला पनि त्यही मुद्दामा कानमा तेल हालेर बस्दै आफ्ना उग्र क्रियाकलापहरूको औचित्य केवल हिन्दी मुहावरा ‘टायँ टायँ फिस’ थिए भन्नेमै साबित गरिदियो । ऊ एकातिर जिम्मेवार प्रतिपक्ष बन्न पर्ने र अर्कोतिर क्रन्तिकारी रहनै पर्ने जरूरत महशूश गर्दै सदैव दोधारमा बाँच्दै नै रह्यो , र मुलुकले यसबाट केवल घाटा मात्रै सहन पर्‍यो।
पछिल्ला समयमा एमालेकोको यो द्वैध चरित्र कायम नै रहिरह्यो । जब राजाले देउबाको सरकार बर्खास्त गरेर सत्ता आफ्नो हातमा लिए, अब राजाले हामीलाई पालो दिन्छन भन्ने ठहर गर्दै ऊ आफ्ना महासचिवका लागि प्रधानमन्त्रीको कुर्चि माग्न नारायणहिटीको दक्षिण ढोकामा लाम लाग्न पुग्यो । अचम्म छ , जंगलमा रहेका माओवादीहरू पनि यति बेला राजाले आँफैलाई पालो दिन 'कू' गरेका हुन भन्दै जंगलको कुन कुनामा राजाका विश्वासिला दूत कुन बेला स्वर्णाक्षरले लेखिएको निमन्त्रणापत्र लिएर हाजिर हुने हुन भनि व्यग्र आँखा बिछाइरहेको थियो रे , कतै कामरेड प्रचण्डले नै यो कुरा स्वीकारेका छन् । किन गणतन्त्रका सच्चा बाहक आँफूमात्र हौँ भन्ठान्ने कम्युनिष्टहरू यति बिघ्न दक्षिणपन्थको भाट बन्न रुचाउँछन जब परिस्थितिमा आँफ्नोलागि लाभ देख्छन उनीहरू ?
एमालेले आँफूलाई सँधै नै उदारवादी लोकतन्त्र र कम्युनिष्ट पार्टी बनिरहने रहरको मझधारमा राखेर राजनीति गर्ने बाठो काग बन्न खोज्दा ऊस्ले अलि दूर्भाग्यको दाना आँफूलाई नसीब गराएको छ भन्ने कुरामा द्विविधा हुनु पर्दैन । एकताका , अमेरिकी राजदूतले बल्खू दरबारमा भेट गर्न जाँदा , मार्क्स, एंगेल्स , माओ, लेनिन र स्टालिन पाँच पाण्डवका फोटोहरू हत्तपत्त हटाएर कोठा उज्यालो पार्न मन पराउने एमालेले फेरि आफ्ना कार्यकर्ताहरूमा क्रान्तिको संचार गर्न पर्दा माओवादी भन्दा पनि ठूळो दाइ कम्युनिष्ट हामी नै हौँ भन्ने भाव पनि साथसाथै बोकेर चल्नु पर्ने वाध्यतामा जीउन रुचि राखि रह्यो । अहिलेको राजनीतमा आईपुग्दा , नखाऊँ भने दिनभरिको शिकार खाऊँ भने कान्छा बाबुको अनुहारको स्थितिमा माओवादीको साँठगाँठमा आँफूलाई फँसाएर एमालेले , माओवादीको बच्काना मागमा अन्तरिम संविधानलाई घरको न घाटको बनाउन आफ्नो बलीयो काँधको अर्थी दिएको छ । ऊ कुनै कुरामा प्रष्ट छैन भन्ने कुरा फेरि देखिएको छ । ऊ अरू कम्युनिष्ट पार्टीको चरित्र जस्तै अपजस लिन डराइहाल्छ , ढाँट्छ र कुरीकुरी हुने गल्ति गर्न पुग्छ । तर पनि एमालेले मुलुकलाई अधोगति गराउने ठूला खालका गल्ति गरेको छ भन्ने आरोप लगाउनु ज्यादति हुन्छ । उसले मुलुको प्रजातन्त्रोत्तर राजनितिमा ढलीमली गरी दुरावस्थामा धकेल्ने काङग्रेसीहरुको तुलनामा धरै कम गल्ति गरेको छ , तर एमालेको ढुलमुले चरित्रले उसलाई काङ्ग्रेसको विकल्प हुनबाट रोकिरह्यो।

अब उग्र कम्युनिष्टको दर्शन बोकेर शान्तिपूर्ण राजनीतिमा जोखाना हेर्न माओवादी सामेल भैसकेको अवस्थामा , दुईबटा उत्तिकै प्रभावसाली कम्युनिष्ट पार्टीहरू देशको राजनितिमा रहनु उचित हुन्न । २०४६ पछिको डेढ दशकमा एमालेले आँफूलाई साम्यवादी काँचुलीबाट निकालेर उदारवादी समाजवादी ( लिबरल सोशलिष्ट ) पार्टीमा रूपान्तर गरेर विश्वमान्य उदारवादी लोकतन्त्रका पक्षमा उभिएको दलको रूपमा सप्रमाण देखाउन सकेका भए , देशको राजनीतिको नेतृत्वमा अद्यपि एमाले नामले चिनिने पार्टीका नेताहरू बिराजमान भैसकेका हुन्थे र विदेशी शुभेच्छुकहरू र मुलुकवासीले समेत काङ्ग्रेसी अकर्मण्यताका विकल्पमा अर्को बलीयो प्रतिपक्षमाथि भरोसा गर्न सिकिसकेका हुन्थे । नेपालको वर्तमान राजनितिमा अद्यावधि कायम रहेको अस्थिरताको मुख्य कारक काङ्ग्रेसको भिजन बिहीन र अकर्मण्य राजनिति त हुँदै हो तर त्यसको विकल्पमा एउटा सच्चा लोकतान्त्रिक दलको अस्तित्व नहुनु पनि उत्तिकै खट्केको कुरा हो । किनभने स्वदेशी वा बिदेशी लोकतन्त्रवादीहरूले कम्युनिष्ट नाम बोकेको पार्टीलाई लोकतान्त्रिक विकल्पको रूपमा स्वीकार गरिहाल्न मन पराँदैनन् । एमालेसंग जनाधार छ र यो जनाधारलाई उससंग इच्छाशक्ति भएको भए गएको १५-१७ वर्षमा नेपालि लोकतन्त्रका फलदायी बनाउन पर्योग गर्न सक्थ्यो, तर उसको ढुलमुले चरित्रले उसलाई कम्युनिष्ट धङधङीबाट मुक्त हुन दिएन , यसरी न त ऊ पूरा कम्युनिष्ट रहन सक्यो न त लोकतान्त्रिक राजनीतिको भरोसा लाग्दो विकल्प नै । तर अब खाँटी कम्युनिष्ट हौँ भनेर माओवादीले राजनीतिक मझेरीको एउटा कुनामा बलीयो कब्जा जमाइसकेको वर्तमान हालतमा भने एमालेलाई परिचय र अस्तित्वको संकट पैदा भैसकेको छ या त काङग्रेसी चरित्रको मध्यपन्थी पुँजीवादी पार्टी बनेर समाजवादी फूर्को झुण्डाएर बाँचिरहने कि माओवादीमा बिलय भएर जनवादी नेपालको मार्गचित्रमा रमाउने । यही मझधारमा बहँदा बहँदै एमालेले ,माओवादीले संविदानसभाको चुनाव रोक्न राजनैतिक स्टण्टका रूपमा प्रयोग गरी कथित संसदमा राखेका गणतन्त्रको घोषणा र पूर्ण समानुपातिक निर्वाचन प्रणाली घोषणा गर्नुपर्छ भन्ने मागमा एकाकार हुने मौका पाएको छ । यसो गर्दा माओवादीलाइ त कुनै जिम्मेवारी थिएन उसलाई संसदीय पद्दतिको बिजोग देखाउन थियो , गर्यो , तर एमाले फेरि आँफैले बनाएको अन्तरिम संविधान र माग गरिरहेको संविधनासभा चुनावको शिघ्रताका विपक्षमा माओवादीसंग उभिन पुग्ने बिजोग मोडमा भने उभियो । हेरौँ नेपालीको राजनीतिको यो कन्तबिजोगको गन्तव्य कहाँ पुगेर रकिने हो ।

गुच्चा खेल्न मन लाग्यो!

गुच्चा खेल्न मन लाग्यो!

आमा! लुच्चा भै गुच्चा खेल्न मन लाग्यो,

छुच्ची संग नबोल्ने छुच्चा हुन मन लाग्यो।

ह्वाग्रा** खेल्दा खेल्दै बाहुलाले नाक पुछ्नुको आनन्द,

पाङ्ग्रा गुडाउदै खस्केको कट्टु तान्नुको आनन्द,

मैले यो देशमा

यो परदेशमा

यो उमेरमा,

यो अंधेरमा

रोजेर कहाँ पाउनु?

खोज्न कहाँ धाउनु?
आमा फेरि पनि,

तेल कासा खेल्न मन लाग्यो,

झेल गर्ने पासा खेद्न मन लाग्यो।

पानदस* मा तुहुउ तुहुउ कराउदै

गाब:दोब** मा आसरा दिदैं

फेरि एक चोटी पारी जित्न मन लाग्योआमा,

लुच्चा भै गुच्चा खेल्न मन लाग्यो,

नाराँचाको बारीमा अंबा चोरेर स्वाद,

हाराँचाको भर्‍याङ चोरी शिबरात्री मनाएको याद

अझै ताजा छ,त्यसैले फेरि,
एकपटक यो राहुले बच्चा हुन मन लाग्यो

छुच्ची संग नबोल्ने छुच्चा हुन मन लाग्यो।

*( डन्डि बियो)
**गुच्चाको एक खेल

चर्पी महात्मय

- नेपालियन

चर्पी भने पछि त कसैलाइ शब्दै गनाउंछ। यो लेखै गनायो भने चाहीं नाक थुनेर पढम है। तर नाक थुने पनि यो नभै हुदैन। सब भन्दा शक्तीसाली को छ भन्नुहोस त ? अम्रिका ..बम..बन्दुक..अंह कुनै पनि होइन। लु नाक थुन्नेले कुरो मिलाए..हो दिशा ,पिशाब। कसैले रोक्न सक्छ यो बस्तुलाइ?इन्द्रेका बाउ चन्द्रे पनि दिशा लागे पछि लुरु लुरु चर्पि तिर सोजिन्छन। गाम घर तिर त यो कुन चराकोनाउ हो थाहै छैन। "गाउं आयो कि गु गनायो, गु गनायो कि गाउं आयो"। गाउंको पुछारको चउर नै चर्पी।तपाइको शहरिया साथी हरायो भने गन्ध सुग्धै आउनु भन्नुहोला,ठ्याक्कै गाउ पुर्याउछ, त्यो कम्पास,जिपि एस केही चाहिदैन। गाउनै गनायो भनेर गोराहरुले चर्पी बनाउन सल्लाह दिएछन। अब त्यस्ता सल्लाह हाम्लाइ कति दिए कति। भारतका राजदुत त सल्लाह दिन ठ्याक्कै वालुवाटार पुग्छन। सल्लाहले धनि हुने भे सबभन्दा धनि हामी नै हुन्थेम। के मान्थे सल्लाह। अनि त गाउं भरी नै चर्पीको बाकस दिएछन। एक महिना पछि हेर्ने गएको त एउटाले त्यो बाकसमा तल बाट दाउरा राखेर कुंडो पकाउदै रहेछन। बिचरा भैंसि चर्पीको चीया खादा खादा हालत खराब। त्यत्रो ठुलो चौउर हुदा हुदा त्यो सानो गनाउने कोठामा कोइ जान्छ त ? त्यइ भएर त बाटोमा कहीं चर्पी हुदैन। त्यत्रो त्रिशुली छ, हाम्लाइ चर्पीको के खांचो। यसो झ्यागं तिर छिरे भैगो नि। मुंगिलिग पुग्न पाको छैन, कराउने थालीहाल्छन"हजुर दिशा,पिशाब यता"। अब भोकले पेट करा्गं कुरुगं गरिसक्यो चर्पी गएर के गर्ने ? कराउन किन छोड्थे त,तेइ चर्पीले तिनीहरुको पेट पालेको छ। यस्तै छ हेर्नुहोस चर्पीको कथा। कती छन मान्छे काठमानडुमा,चर्पि चाहीं तेइ रत्नपार्कमा। त्यो पनि लाइनमा बस्यो "दिशा पहिला कि चर्पी पहिला"। के कुरो गराइ भो र ?एक जना साथी पहिलो पटक अमेरीका पुगेछन,एयरपोर्ट पुग्ने बितिक्कै चर्पी चाहिएछ। सारा एयरपोर्ट खोज्यो,आराम गर्ने कोठा(रेस्ट रुम) चाही कती कती, त्यो पनि लोग्ने मान्छे र आइमान्छे लाइ छुट्टा छुट्टै, चर्पी एउटो देखेनछ। बिचरोलाइ परेछ अम्रिकी मोटा भएका यती धेरै आराम गरेर पो रहेछ।अस्ती काम पुग्न पाएको थिएन, ठ्याक्कै आयो चर्पीको इतिहांस। २०० बर्ष अघी अम्रीकाको सेतो घरमा (बाइट हाउस) राष्ट्रपती पनि लुरुलुरु चौर छेउको चर्पी घरमा जान्थे रे। हाम्रा मुन्तरी अहिले पनि लोटा लिएर बालुवाटारको खोल्सामा जान्छन कि जस्तो लाग्छ। यो अल्ली भयो, यसलाइ यसो मिलाम है। हाम्रा प्रधान मुन्तरी अझै पनि बाल्टी लिएर नुहाउन चर्पी छउकै घरमा जाने चाइ पक्का हो,नपत्ताय फुन गरेर सोधम।